این جمله آنقدر در همه دیدوبازدیدهای «قدم نورسیده» تکرار میشود که والدین گمان میکنند یک قانون غیرقابلتغییر است. تازهمادران باورشان میشود بزرگترین بلا و مصیبتی که ممکن است یقه وقت و انرژیشان را بگیرد، بغلیشدن بچه است و همه تلاششان را میکنند که با وجود خواست قلبی خودشان و گریههای نوزاد، تسلیم نشوند و تا میتوانند کودک را در گهواره یا تختش همراهی کنند و از در آغوش گرفتن او امتناع میکنند. اغلب خانوادهها گمان میکنند وقتی بچهای را با هربار گریه، بغلش کنند، آن نوزاد اسباب دردسر و بغلی میشود و بچه بغلی یعنی بچهای که 24 ساعته از گردن مادر آویزان است.
- 1- با نوزاد لجبازی نکنید
شاید شما هم از آن دسته والدینی هستید که گمان میکنید از لحظه تولد باید عزمتان را جزم کنید تا کودکی لوس تحویل جامعه ندهید و یک انسان قوی و شجاع و خودساخته بارآورید. تصمیم شما قابل درک و ستایش است اما مطمئن باشید تا قبل از 14ماهگی نباید به کودک بیاموزید برای برآوردن خواستههایی که زبان تقاضایشان را ندارد به گریههای طولانی و جیغهای سرسامآور متوسل شود. او حتی تا قبل از 6 تا8 ماهگی شما را جدای از خودش نمیداند و شما را با خودش یکی میداند. پس بهتر است احتیاجات کودکتان را فورا برایش برآورده کنید. برخی گمان میکنند باید بگذارند کودک کمی گریه کند و هر چیزی را برایش فورا مهیا نکنند. حتی برخی دیگر براساس یک خرافه معتقدند گریه نوزاد هر چه بیشتر باشد، رزق و روزی آن خانه بیشتر میشود. حتی برخی هم گمان میکنند اینطور است که کودک صبور و خودساخته تربیت میشود. اما واقعیت خلاف این است.
- 2- طرز تهیه یک کودک لوس
شک نکنید که با درآغوش نکشیدن کودک و رهاکردن او به جیغ و فریاد زدن، از فرزندتان یک کودک لوس ساختهاید. چرا؟ چون کودک شما یاد گرفته که برای خواستههایش باید گریه کند و تا دست به مانور اساسی و جدی نزند، کسی به فریادش نمیرسد. او از همان نوزادی احساس عدمامنیت را مزمزه کرده است. بنابراین همین که به سن 9-8ماهگی برسد و شما را بهعنوان فردی جدای از خود بشناسد، دچار استرس و عدمامنیت میشود. به همین دلیل، هم میزان گریههایش بیشتر میشود، هم وابستگی و آویزان بودنش. او میترسد که شما بروید و دیگر برنگردید چرا که او از بودن شما مطمئن نیست و از در آغوش کشیده شدن سیر نشده و احساس امنیت و آرامش نکرده است.
- 3- برای بغلکردن آماده باشید
شاید با خودتان بگویید: «آخه تا کی این بچه باید آویزون من باشه، من کار و زندگی دارم». باید به شما بگوییم که اگر دلتان میخواهد بچهای داشته باشید که همیشه دچار ترس از دست دادن باشد و با احساس عدمامنیت و استرس رشد کند، او را به گهواره و تخت و زمین بسپارید. اما اگر آماده درآغوش کشیدن هستید، تا 14ماهگی میباید هر زمان که کودک نیاز به آغوش شما دارد، دریغ نکنید. نگذارید کار به فریاد و گریههای طولانی بکشد. حتی حاضر باشید که تمام روز او را بغل کنید. در این صورت میتوانید از «آغوشی» استفاده کنید. وسیلهای که به شما کمک میکند در عین حال که کودک به سینه شما نزدیک است و توی بغلتان است، دستتان آزاد باشد و بتوانید کارهای دیگری هم انجام دهید.
- 4- کودک خود را آرام کنید
نوزاد در 3ماه اول زندگی خود بیشترین میزان گریه را دارد، برخی از گریهها طبیعی هستند و کودک بدین وسیله نیاز خود را گوشزد میکند. گریه تنها زبان کودک است. گریههای معمولی، پس از برآوردن نیاز او، برطرف میشوند. اما برخی گریهها، که شدیدتر و طولانی هستند، یعنی بیش از 3ساعت طول میکشد، علل متفاوتی دارند. دلایلی چون دردهای کولیک، سرماخوردگی، عفونت ادرار و… راههای مختلفی برای آرام کردن گریه شدید نوزاد وجود دارد اما یکی از مؤثرترین آنها، بستن کودک به سینه یا پشت است.
- 5- بگذارید بغلش کنند
در آغوش کشیدن نوزاد لذتبخش است. همه نزدیکان دلشان میخواهد نوزاد شما را بغل کنند. اما والدین و تازه مادرهای حساس معمولا ترس ویژهای دارند و دلشان شور میزند که کودک را بغل بقیه بدهند. اما کودک شما نیاز دارد که دیگران و اطرافیانش را بشناسد. این مسئله حائز اهمیت است. این بغل کردنها به کودک شما عشق، احترام و امنیت هدیه میدهد.کاری که شما باید انجام دهید امتناع از بغل کردن نیست بلکه رعایت راههای صحیح بغل کردن نوزاد است. طرز صحیح گرفتن سر و گردن نوزاد، با یک دست بغل نکردن، قرار ندادن 2 دست روی شکم نوزاد و رعایت دیگر نکات امنیتی ضرورت دارد.
- 6- شاید باورتان نشود
شاید باور نکنید که در آغوش کشیدن کودک چه آثار عمیقی در روح و تربیت او دارد. ارتباط جسمی و عاطفی با کودک سبب افزایش اشتهای نوزاد میشود. به جز این، مقاومت او را در برابر عوامل عفونی تقویت میکند. رشد روحی، عاطفی و شناختی کودک بهتر اتفاق میافتد. کودکانی که از صفر تا 2سالگی بیشتر در آغوش بودهاند و نیاز به بغل شدن در آنها ارضا شده است، تکلم بهتری دارند و از اعتماد به نفس بیشتری برخوردارند.
- 7- بزرگسالانی بالغتر
کودک شما آنچه انجام دادهاید را دیده و مثل یک آینه، رفتار شما را تقلید میکند. چه بهتر که رفتار تقلیدی کودک، مهربانی، محبت و درآغوش کشیدن باشد و نه بیتفاوتی، سردی و رها کردن. افرادی که در کودکی محبت دیدهاند، یاد گرفتهاند که چطور احساسات خود را بروز دهند. آنها چون نیازهایشان به موقع و کامل برطرف شده است بنابراین در بزرگسالی، رفتاری کامل تر، بالغتر و مسئولیتپذیرتر از خود نشان میدهند.
- 8- تماس پوستی و درمان استرس
حتی کودکان نارس هم به تماس پوستی با والدینشان احتیاج دارند، درحالیکه تصور عامه این است که این نوزاد، نارس است و به اندازه کافی رشد نکرده و چیزی از تماس با والدینش نصیبش نمیشود. اما تحقیقات نشان داده که استرس درمانهای دردناک با تماس پوستی کاهش پیدا میکند. نوازش کودک تأثیر عمیقی در آرامش و حذف درد و استرس دارد.
- 9- شیرخشکیها
کودکانی که به هر دلیلی از خوردن شیرمادر محرومند و با شیرخشک تغذیه میشوند نیاز بیشتری به در آغوش بودن دارند؛ چرا که فرصت در آغوش بودن بهخاطر شیرخوردن را از دست میدهند و برخی مادران، شیشه شیر را هم وقتی نوزاد در تخت خوابیده یا توی گهواره است به او میدهند اما این اشتباه است. کودکان شیرخشکی را باید بیشتر در بغل گرفت و نیاز او به چسبیدن به سینه را برطرف کرد.
- 10- آغوشی همیشگی داشته باشید
کودک را دچار دوگانگی نکنید. اگر فقط زمانهایی که حال خودتان خوب است به محبت و بغل کردن کودک اقدام کنید و وقتی حالتان بد است او را به حال خود رها کنید و دفعات بد بودن حال شما تعدادش زیاد باشد، کودک شما دچار دوگانگی و بههمریختگی روانی میشود.
- متخصصان چه میگویند؟
نظر روانشناسان کودک و پژوهشگران، عکس نظر عامه مردم است. آنها معتقدند که نوزاد باید بغلی باشد. نه فقط موقع شیر دادن که در هر فرصت دیگری خوب است که کودک در آغوش کشیده شود. یعنی کار درست این است که نوزاد را در روزهای اول روی سینه مادر بخوابانید تا او صدای قلب مادر را بشنود و اگر مادر شرایط جسمی مناسبی ندارد، پدر این کار را انجام دهد و اگر پدر هم نمیتواند دیگر نزدیکان حتما او را در آغوش بگیرند.
- کارشناس: دکتر فروغ نیلچیزاده استاد حوزه و دانشگاه
دختر کوچک من وقتی که به هیئت میرویم خیلی از من درخصوص ایام محرم و اتفاقات روز عاشورا سؤال میکند. شما توصیه میکنید که چه داستانهایی را با چه ادبیاتی برای فرزندان خود بازگو کنیم و از بین همه حماسههای کربلا روی کدام قسمت از این اتفاقات تأکید دارید که برای بچهها بازگو شود؟
ماجرای کربلا یک سکه دورو است. یک صحنه آن صحنه جنایتهای عجیب و غریب است که شنیدن آنها دل هر انسان آزادهای را به درد میآورد. در حقیقت شاید علت اینکه یکی از لقبهای امام حسین(ع) «کشته اشک» است همین است که محال است کسی در مدار انسانیت باشد، قصه امام حسین(ع) و روز عاشورا را بشنود و اشک از چشمان او جاری نشود. اما اینکه ما از کدامیک از صحنهها باید برای بچهها بگوییم، نکته تربیتی مهمی است. ما بهعنوان والدین یک کودک در نقشبستن ذهنیات او درباره امام حسین(ع) و محرم تأثیر ویژهای داریم. بنابراین نباید از صحنههای جنایت برای کودکان بگوییم بلکه باید از نقاط روشن و سفید کربلا بگوییم. از صحنههای وفاداری، عشق، محبت و ولایتمداری همه کسانی که شهید شدند یا در کربلا اسیر شدند بگوییم. آنچه باید برای بچهها، کودکان و نوجوانان از محرم و واقعه عاشورا بگوییم به همراه رعایت این نکته است که اولا باید به زبان قصه بیان شود و ثانیا اینکه ادبیات شیرین و نرمی داشته باشد.
یادمان نرود از کلماتی استفاده نکنیم که روز و واقعه عاشورا و جدال امام حسین(ع) با لشکر ظلم و باطل را به یک صحنه جنایی تبدیل کنیم. اما متأسفانه شاهد هستیم که آن چیزی که فضای داستانهای عاشورایی ما را در همه قالبهای خود چه دیجیتال، چه قصههای مکتوب و چه شفاهی پر کرده همین صحنههاست. صحنههای اکشن و جنایی آسیبهای جدی را به رفتار و روحیات بچهها میزند. پس بهتر است مانند یک پدر و مادر آگاه و باهوش باشید و داستان عاشورا را از زاویههای مختلف تربیتی برای کودکان خود بیان کنید. مثلا از ولایتپذیری یاران امام حسین(ع) بگویید، از اهمیت حفظ حجاب بانوان کاروان عاشورا، از نماز اول وقت امام و یاران امام که در وسط میدان جنگ هم ترک نشد و میتوانید از این داستان، اهمیت نماز اول وقت در چشم دوستداران امام حسین(ع) را به کودک و نوجوان خود گوشزد کنید. اگر کمی با دقت بیشتری به واقعه عاشورا نگاه کنید میفهمید که چه نکتههای گرانبهای ارزشمندی برای تربیت و انس بچهها پیدا میکنید.همشهری