استروئیدهای آنابولیزان، مشتقات هورمون های مردانه یا تستوسترون می باشد که در مقایسه با خود تستوسترون (هورمون مردساز) دارای اثرات آنابولیک بیشتر و اثرات مردانه کمتر هستند.
مصارف درمانی این گروه دارویی شامل اختلالات عملکرد غدد جنسی مردانه، کم خونی، سرطان پستان (به عنوان داروی کمکی) آنژیوادم ارثی و آندومتریوز (بیماری زنان)، تاخیر در رشد استئوپروز (پوکی استخوان)، سوختگی و جراحی می باشد. برای درما کوتاه مدت از انواع خوراکی نظیر متیل تستوسترون و جهت درمان بلند مدت از انواع تزریقی مانند ناندرولون استفاده می شود. نخستین گزارشات حاکی از کاربرد نابجای این داروها در ورزش به سال 1950 مربوط می شود تا جایی که گروهی از وزنه برداران و بدنسازان مرتکب دوپینگ با این داروها شده بودند. پس از آن درخشش وزنه برداران روسی را در المپیک 1960 به مصرف داروهایی از این دسته نسبت دادند. استروئیدهای آنابولیزان در سال 1974 به فهرست داروهای ممنوعه اضافه شدند.
به دلیل احتمال مصرف نابجای هورمون تستوسترون توسط ورزشکاران برای فرار از نتایج آزمایش مثبت در سال 1684 نسبت غلظت ادراری تستوسترون به ابی تستوسترون معادل 6 به 1 به عنوان حد مجاز شناخته شد و بالاتر از آن نشانگر مصرف تستوسترون خارجی قلمداد گردید. (زیا این ترکیب در بدن یک فرد عادی وجود دارد) خلع مدال طلای بن جانسون دونده کانادایی در المپیک 1988 سئول به دلیل مصرف نابجای داروی استانوزولول و ده ها مورد دیگر از این دست نشانگر وسعت مصرف این داروها در ورزش امروز می باشد. این داروها توسط ورزشکاران جهت افزایش کارایی ورزشی، حجم و قدرت عضلانی، ایجاد ظاهری درشت و خشن نما و بالاخره افزایش حالت تهاجمی و کاهش احساس خستگی استفاده می شوند.
بیشترین میزان مصرف این داروها در رشته های بدنسازی، دو و میدانی، کشتی، وزنه برداری و فوتبال گزارش شده است. اولین گروه از اثرات جانبی این داروها عوارض مردانه ناشی از آن ها است که شامل پیدایش و افزایش جوش صورت، طاسی، تحلیل رفتن شور جنسی، تحلیل بیضه ها، تحریک پذیری، حالت تهاجمی، ژنیکوماستی (بزرگ شدن
پستان ها) ایجاد صفات مردانه در زنان و بالاخره عقیمی می باشد. عوارض عضلانی اسکلتی این داروها شامل تسریع بسته شدن اپی فیز استخوان ها (خط رشد) در دوران نوجوانی و جوانی و بنابراین رکود رشد، افزایش احتمال در رفتگی استخوان، عدم تناسب عضله با زردپی و بالاخره تخریب مفاصل می باشد.
استروئیدهای آنابولیزان پس از بسته شدن اپی فیز تاثیری بر روی رشد استخوان ها ندارند. عوارض کبدی استروئیدهای آنابولیزان گسترده بوده و در زمره عوارض بلند مدت و خطرناک این داروها می باشد. این عوارض در هنگام مصرف انواع خوراکی داروها بیشتر دیده می شوند و امروزه به دلیل روی آوردن ورزشکاران به این نوع از داروها به لحاظ دفع سریع تر آن ها نسبت به انواع تزریقی، متاسفانه میزان مصرف نوع خوراکی آن بالا رفته است. اثر بر روی متابولیسم (سوخت و ساز) کبدی داروها و استروئیدهای درون زا، احتباس صفرا و یرقان انسدادی، نارسایی کبدی، تخریب بافت کبد و بالاخره سرطان های خوش خیم و بدخیم از جمله عوارض کبدی این داروها هستند که زمان بروز آن ها حتی تا 22 سال بعد از مصرف دارو نیز گزارش شده است.
عوارض جانبی داروهای آنابولیزان بر روی کلیه و پروستات ایجاد می شوند که مهم ترین آن ها بزرگ شدن پروستات و سرطان پروستات و سرطان کلیه هستند. از جمله مهم ترین عوارض قلبی- عروقی و خونی استروئیدهای آنابولیزان که به فراوانی مشاهده می شوند و بدین ترتیب افزایش احتمال بروز سکته قلبی و سکته مغزی، افزایش میزان انعقاد خون و افزایش تعداد سلول های خون قابل ذکر هستند. علاوه بر اثرات جسمانی فوق الذکر، دسته ای از اثرات روحی- روانی نظیر افسردگی، هیجان، جنون و بالاخره اعتیاد نیز در اثر مصرف این داروها ایجاد می شوند.
این مطلب توسط مجله پزشکی دکتر سلام تهیه شده است. استفاده از آن فقط با ذکر منبع دکتر سلام(hiDoctor.ir) مجاز می باشد
