لوچ شدن چشم و اطلاعات کامل درباره آن / استرابیسم

همه ی ما در طول زندگی با لوچ بودن چشم دیگران یا حتی خودمان مواجه شده ایم و یا شاید در دوران کودکی یکی از جالب ترین اتفاقات در بدنمان لوچ کردن چشم هایمان بوده است. ولی واقعا از استرابیسم یا لوچی چشم چه میدانیم؟ لوچ بودن چشم یا استرابیسم ممکن است یک عارضه مادر زادی باشد و در این حالت ناهمگونی چشم باعث میشود تا فرد در بینایی دچار اختلالاتی شود. در ادامه با ما همراه باشید چون قصد داریم زیر و بم این عارضه را برای شما تعریف کنیم.

استرابیسم چیست؟
استرابیسم نوعی مشکل چشمی است که در آن چشم ها وضعیت ناهمگونی نسبت به یکدیگر داشته و نگاه آنها به جهات مختلف است. این ناهمگونی ممکن است واضح بوده و یا آنکه صرفاً بعضی اوقات وجود داشته باشد. در حالی که یک چشم مستقیماً به سمت جلو نگاه می­ کند چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا و یا پایین چرخیده است. چشم چرخیده بعضی اوقات به وضعیت اصلی و مستقیم برگشته و بر عکس چشم مستقیم از موقعیت خود خارج می­ شود.

استرابیسم در میان گروه سنی اطفال مشکل شایعی بوده و در حدود 4% کودکان دیده می­ شود ولی ممکن است زمان بروز آن در سنین بالاتر نیز باشد. شیوع آن در پسر و دختر به یک نسبت بوده و گاهی ابتلا فامیلی دارد. با این حال، بعضی از مبتلایان سابقه چنین مشکلی را در فامیل خود ذکر نمی­ کنند.

بینایی و مغز 
با یک دید دو چشمی طبیعی، هر دو چشم به یک نقطه نگاه می­ کنند. بخش بینایی مغز، دو تصویر رسیده را به صورت یک تصویر سه بعدی ترکیب می­ کند.

وقتی به علت استرابیسم یکی از چشم ها از موقعیت خود خارج می­ شود، دو تصویر متفاوت به مغز ارسال می­ گردد. در یک کودک خردسال، مغز چنین یاد می­ گیرد که تصویر چشم منحرف شده را نادیده گرفته و تنها تصویر چشم مستقیم یا چشم با دید بهتر را بپذیرد. این امر سبب از بین رفتن درک عمق و دید دو چشمی می ­شود. بالغین که دچار استرابیسم می­ شوند اغلب بدان علت که مغز توانایی پذیرش یا دریافت تصویر هر دو چشم را پیدا کرده است، دو بینی پیدا می ­کنند. در این حالت مغز قادر به حذف تصویر چشم منحرف نخواهد بود. ولی متاسفانه در کودکان این اتفاق یعنی حذف تصویر چشم منحرف به سرعت رخ می دهد و این وضعیت منجر به تنبلی یا آمبلیوپی می شود.

آمبلیوپی
قرارگیری طبیعی چشم ها در طی دوره کودکی امکان تکامل دید مناسب این سنین را فراهم می­ سازد. قرارگیری غیر طبیعی مانند آنچه در استرابیسم دیده می­ شود، سبب کاهش دید یا آمبلیوپی خواهد شد. مغز تصویر چشم بهتر را تشخیص داده و تصویر چشم ضعیف تر یا آمبلیوپیک را حذف می­ کند. این موضوع تقریباً در نیمی از کودکان مبتلا به استرابیسم اتفاق می­ افتد.

آمبلیوپی را می­ توان با بستن چشم بهتر و تقویت و بهبود بینایی چشم ضعیف تر، درمان نمود. اگر آمبلیوپی در همان سال های نخست زندگی تشخیص داده شود، درمان آن اغلب موفقیت آمیز خواهد بود ولی درصورتی که درمان آن به تاخیر افتد، آمبلیوپی یا افت دید وضعیتی دایمی پیدا خواهد کرد. قاعدتاً هر قدر آمبلیوپی زودتر درمان شود، دید بهتری تامین خواهد گردید.

علل و علایم استرابیسم
به دیواره خارجی هر چشمی، شش عضله چسبیده است که مسئولیت کنترل حرکات چشم را به عهده دارند. در هر چشم، دو عضله چشم را به سمت راست یا چپ می­ برند. چهار عضله دیگر مسئولیت حرکت چشم به سمت بالا و پایین و یا کنترل حرکات مورب چشم را به عهده دارند. برای تمرکز هر دو چشم بروی یک نشانه مشخص، لازم است تمامی عضلات چشم با یکدیگر و با عضلات همکار چشم مقابل هماهنگ باشند. هر علتی که در این هماهنگی اختلال ایجاد کند می تواند منجر به استرابیسم شود.

نقش کنترلی مغز نیز بر عضلات چشم از اهمیت به سزایی برخوردار است. بنابراین کودکان مبتلا به مشکلات مغزی از قبیل فلج مغزی، عقب افتادگی مغزی، هیدروسفالی و تومورهای مغزی اغلب دچار استرابیسم می­ شوند. هر عاملی که منجر به کاهش بینایی شود مانند عیب انکساری، آب مروارید، صدمات چشمی و …می­ تواند عاملی برای استرابیسم باشد.

اصلی ترین علامت استرابیسم، در واقع چشمی است که در جای خود قرار ندارد. گاهی طفل در نور آفتاب یک چشم خود را می بندد و گاه با کج کردن سر خود به یک موقعیت به خصوص تلاش می کند که از هر دو چشم خود استفاده کند و گاه بصورت خستگی شدید چشم و سردرد در حین فعالیت چشمی و گاهی علایم فقدان یک دید عمق مناسب نیز دیده می شود. بالغینی که دچار استرابیسم می شوند نیز اغلب از دوبینی شکایت می کنند.

تشخیص
لازم است هر کودکی در طی دوره شیرخواری یا سنین قبل از مدرسه توسط پزشک خانواده، متخصص اطفال یا چشم پزشک معاینه و مشکلات احتمالی او تشخیص داده شود. این موضوع به ویژه در مواردی که عضو دیگری از خانواده مبتلا به استرابیسم یا آمبلیوپی است اهمیت بیشتری پیدا می کند. در شیرخواران اغلب درک اختلاف بین انحراف ظاهری دو چشم از استرابیسم واقعی مشکل است. در کودکان کم سن و سال بینی پهن و عریض و چین پوستی قسمت داخلی پلک سبب می شود که در نگاه به چپ و راست چشم ها مخفی شده و بدین ترتیب منحرف بنظر برسند. این ظاهر استرابیسمی به تدریج و با رشد کودک بهبود می یابد و حال آنکه استرابیسم واقعی ارتباطی با رشد کودک ندارد و در این میان چشم پزشک بخوبی قادر به تمایز بین استرابیسم واقعی و کاذب است.