سرطان مادران و بارداری

 ممکن است در این فکر باشید که اگر روزی بخواهید بچه‌دار شوید، درمان سرطان چه ‌تأثیری بر قدرت باروری شما خواهد گذاشت؟ شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و دیگر روش‌های درمانی می‌توانند همانطور که با سلول‌های بیمار مبارزه می‌کنند، به برخی از سلول‌های سالم نیز آسیب برسانند. یکی از عوارض جانبی روش‌های درمانی سرطان می تواند کاهش قدرت باروری باشد اما بستگی به دوز دریافت شما از آن دارو نیز دارد. اثرات درمانی دارو در هر شخصی متفاوت است. بنابراین بهتر است درباره نگرانی‌ها و تصمیماتتان در آینده با تیم پزشکی‌تان صحبت کنید. کدام درمان‌ها بر قدرت باروری اثر می‌گذارند؟ اگر این امکان وجود داشته باشد که یکی از روش‌های درمانی سرطان بر قدرت بارداری شما تأثیر بگذارد، پزشک موظف است شما را در جریان بگذارد تا هم از نظر فیزیکی و هم از نظر روانی برای پذیرش آن آماده باشید. درمان‌هایی که می‌توانند شانس بارداری شما را تحت تأثیر قرار بدهند عبارت هستند از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و عمل جراحی. شیمی‌درمانی شانس ایجاد ناباروری در برخی از داروهای شیمی‌درمانی بیشتر از بقیه است. سیکلوفسفامید یکی از داروهای ضدسرطان و از دسته داروهای آلکیله کننده است. از نظر مکانیسم اثر، این داروها، یک گروه آلکیل (CnH۲n=۱) را به مولکول DNA پیوند می‌دهند و مانع از همانندسازی آن می‌شود. این داروها اگر در دوز بالا تجویز شوند، می‌توانند بر اندام‌های تناسلی تأثیر بگذارند. دیگر داروهای شیمی‌درمانی یا ترکیب برخی از داروها نیز ممکن است بر میزان باروری تأثیر بگذارند زیرا تنوع داروهای شیمی‌درمانی بسیار زیاد است و بهتر است از پزشکتان درباره خطری که ممکن است داروی تجویز شده بر قدرت باروری‌تان داشته باشد سؤال کنید. گاهی اوقات، در کنار داروی شیمی‌درمانی، داروی دیگری نیز تجویز می‌شود که به غدد جنسی، چه در خانم‌ها و چه در آقایان، برای مدتی که شیمی‌درمانی انجام می‌شود استراحت می‌دهد. در این صورت آن‌ها کمتر در معرض آسیب قرار می‌گیرند. پرتودرمانی پرتودرمانی نیز می‌تواند به اسپرم و تخمک آسیب برساند و فرقی نمی‌کند که اشعه به صورت نقطه‌ای به بدن تابیده شود یا پراکنده. اگر پرتو به صورت متمرکز به ناحیه لگنی تابیده شود، می‌تواند در زنان به تخمدان‌ آسیب برساند و در مردان باعث کاهش تعداد اسپرم‌ها ‌شود. گاهی ممکن است این تغییرات به تدریج پس از اتمام دوره درمان از بین بروند ولی گاهی هم ممکن است دائمی باشند. با توجه به نوع و هدف درمان، گاهی این امکان وجود دارد که بتوان بیضه‌ها و تخمدان‌ها را با جابه‌جا و خارج کردن از مسیر تابش پرتو، از آسیب دیدگی محافظت کرد. برخی از سرطان‌ها‌ نیاز به تابش پرتو به سر دارند تا سلول‌های سرطانی را که در سیستم مرکزی عصبی قرار دارند از بین ببرد. گاهی ممکن است این کار به بخش‌هایی از مغز مانند غده هیپوفیز که مسئول تولید هورمون و کنترل‌ بلوغ و چرخه قاعدگی است، صدمه بزند. در چنین مواقعی، پزشکان با تجویز هورمون، به بیمار کمک می‌کنند تا رشد بلوغ، عملکرد جنسی و قدرت باروری او تحت تأثیر قرار نگیرد. عمل جراحی برای افرادی که به عمل جراحی برای درمان سرطان نیاز دارند، گاهی اوقات ممکن است لازم باشد تا پزشک، با توجه به محل سرطان، بخشی از دستگاه تناسلی او را جدا کند. حتما پیش از آغاز درمان، نگرانی‌های خود را درباره قدرت باروری با پزشک‌تان مطرح کنید و از پرسیدن سؤال‌های‌تان خجالت نکشید. روش‌های حفظ قدرت باروری یکی از روش‌های حفظ قدرت باروری در طول درمان سرطان، ذخیره یا در اصطلاح پزشکی، فریز تخمک، اسپرم و یا حتی بافت تخمدان است که پس از پایان درمان، برای بچه‌دار شدن دوباره در اختیارتان قرار می‌گیرد. البته همه مراکز درمانی و بیمارستان‌ها چنین کاری را انجام نمی‌دهند و لازم است که به مراکز مختص این کار مراجعه کنید. در مورد پسرها قبل از سن بلوغ، این امکان وجود دارد که اسپرم نابالغ را فریز کنند و سپس زمانی که فرد خواست بچه‌دار شود، به صورت لقاح آزمایشگاهی تخمک را به وسیله آن بارور کرده و سپس درون رحم زن قرار دهند. در برخی از موارد، ممکن است نظر پزشک این باشد که فریز اسپرم یا تخمک ایده خوبی نیست و ممکن است پس از ورود مجدد آن به بدنتان، خطر بازگشت سرطان را با خود به همراه داشته باشد. به طور کلی، بارداری پس از درمان کامل سرطان (حتی سرطان پستان)، هیچ شانسی در بازگشت آن ندارد. اما به عنوان کسی که تجربه سرطان را پشت سر گذاشته‌اید، طبیعی است که نگران انتقال ژن سرطان به فرزندتان یا افزایش شانس ابتلا به سرطان در او باشید. البته فقط درصد کمی از سرطان‌ها ارثی هستند و در بیشتر مواقع، شانس ابتلا فرزندتان به سرطان مانند بقیه افراد خواهد بود. اگر به سرطانی مبتلا بودید که ارثی است، پیش از بارداری با مشاور ژنتیک صحبت کنید. ممکن است نگران باشید که روش‌های درمانی سرطان، باعث بروز نواقص مادرزادی در کودکتان شود. اگر مدتی از درمانتان گذشته است و اقدام به بارداری کرده‌اید، خطر زیادی متوجه کودکتان نخواهد بود اما اگر در طول دوره درمان یا با فاصله کمی از اتمام مراحل درمانی، باردار شده‌اید، احتمال بروز مشکلات این چنینی وجود دارد. گاهی اوقات ممکن است بر اثر عوارض شیمی‌درمانی دچار ضعف عمومی قوای جسمانی شده باشید و بارداری، کمی برایتان سخت باشد. در این صورت به متخصص بارداری‌های پرخطر مراجعه کنید.

سلامتیسم