تا به حال چند بار به این مساله فکر کرده‌اید که داروهای خود را در یک جای امن قرار دهید؟ بله؛ درست خواندید جای امن.

شاید با خودتان فکر کنید دارو مگر یک چیز قیمتی است که آن را در یک جای امن قرار دهیم؟! اما اگر خوب به این مساله توجه کنید متوجه می‌شوید که دلیل این مساله، پیشگیری از مسمومیت، بویژه مسمومیت در کودکان است. البته مسمومیت‌های خانگی به دارو ختم نمی‌شوند و طیف نسبتا گسترده‌ای دارند، دکتر بابک مهشیدفر متخصص طب اورژانس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران شما را با برخی از این مسمومیت‌ها آشنا می‌کند.

لطفا شوینده نخورید!

یکی از مسمومیت‌های خانگی، می‌تواند در اثر خوردن شوینده‌ها یا استنشاق گاز متصاعد شده از آنها باشد که معمولا استنشاق گاز، در خانم‌های خانه‌دار بیشتر دیده می‌شود.

مسمومیت با الکل

برخی از افرادی که الکل مصرف می‌کنند، به استفاده از الکل سفید روی می‌آورند که الکل سفید شاید در کوتاه مدت این دسته از افراد را به مسمومیت دچار نکند ولی به دلیل ترکیبات آن، می‌تواند سبب نارسایی کلیوی و کبدی شود و افراد را دچار بیماری‌های قلبی کند، علاوه بر این احتمال ابتلا به سرطان را نیز افزایش می‌دهد. مصرف همزمان هر نوع الکل و مخدر با هم، می‌تواند باعث مسمومیت‌های جدی شود و فرد را تا حد کما و مرگ پیش ببرد.

رابطه محل زندگی با مسمومیت

مسمومیت به محل زندگی افراد و فرهنگ آنها تا حدود زیادی وابسته است. برای‌ مثال، مسمومیت با سموم کشاورزی در روستاها بیش از شهرها دیده می‌شود. البته با توجه به افزایش سطح آگاهی مردم، احتمال مسمومیت با سموم و داروها به نسبت گذشته کمتر شده است. مسمومیت با داروها، مواد مخدر، الکل و سموم معمولا جزو مسمومیت‌های خانگی به شمار می‌آیند.

وقتی غذا بلای جان می‌شود

مسمومیت‌های غذایی، چندان کشنده نیستند و بیشتر به دلیل تهیه نادرست غذا یا نگهداری نامناسب آن، ایجاد می‌شوند. مسمومیت در اثر مصرف مواد غذایی کنسرو شده که در آنها باکتری «بوتولینوم» وجود دارد، می‌تواند منجر به مرگ افراد شود به همین دلیل برای پیشگیری از این نوع مسمومیت غذایی باید از مصرف مواد کنسروی تاریخ گذشته یا کنسروهایی که در قوطی آنها باد کرده است، خودداری کرد. ضمن این‌که قوطی کنسرو را قبل از بازکردن، حتما باید20 دقیقه در آب جوشاند.

داروها را پنهان کنید

مسمومیت با دارو، می‌تواند طیف وسیعی داشته باشد به همین دلیل در بحث مسمومیت با داروها، پیشگیری از مسمومیت، مساله بسیار مهمی محسوب می‌شود. داروها باید دور از دسترس کودکان و سالمندان قرار بگیرند. همچنین داروها را نباید در دسترس افرادی که به عقب‌ماندگی ذهنی، اختلال در عملکرد مغز یا افسردگی مبتلا هستند، قرار داد. گاهی دیده می‌شود که خانواده‌ها تمام داروهایی که پزشک برای فرد افسرده تجویز کرده را در اختیار خود بیمار قرار می‌دهند که انجام این کار اشتباه است و داروها باید سر ساعت و به تعداد مورد نظر در اختیار فرد قرار بگیرند چون احتمال خودکشی در افراد مبتلا به افسردگی شدید بالاست.

مخدر دردسرساز

افرادی که به اعتیاد مبتلا هستند، معمولا افراد مسئولیت‌پذیری نیستند و به همین دلیل ممکن است مواد مخدر را در جایی قرار بدهند که کودکان در خانه به آن دسترسی پیدا کنند و دچار مسمومیت شوند. علاوه بر این برخی از والدین معتاد، به کودکان خود شربت متادون می‌دهند که این مساله نیز می‌تواند منجر به مسمومیت جدی کودک، کاهش هوشیاری، سرکوب تنفسی، نرسیدن اکسیژن به مغز و… شود.

سم، شوخی‌بردار نیست

خوشبختانه در سال‌های اخیر، ظروف سموم، به گونه‌ای ساخته می‌شوند که احتمال مصرف آنها به اشتباه، کاهش یافته است. سموم را باید در جایی قرار داد که دور از دسترس کودکان و افرادی که شرایط عادی ندارند، باشد. سموم را نباید در ظروف خوراکی مانند ظرف آب معدنی ریخت چون انجام این کار می‌تواند افراد را دچار خطا کند. یکی از مهم‌ترین سمومی که می‌تواند منجر به مرگ افراد شود، قرص برنج است. قرص برنج، به قدری خطرناک است که می‌تواند در اثر تماس با آب، گازی از خود متصاعد کند که باعث از بین رفتن تمام بافت‌های بدن شود. خوشبختانه قرص برنج از فروشگاه‌ها جمع‌آوری شده و قرص سیر که بی‌خطر و گیاهی محسوب می‌شود، جایگزین آن شده است. در مناطق روستایی و در جاهایی که کشاورزی رونق دارد، از سم «پاراکوآت» (Paraquat) استفاده می‌کنند که این سم یک علف‌کش قوی محسوب می‌شود. این سم را باید حتما در جایی قرار داد که دور از دسترس همه افراد باشد، ترجیحا کمدی که بتوان آن را قفل کرد. این سم در صورت مصرف، در دو مرحله عوارض خود را بروز می‌دهد، در وهله اول باعث مشکلات گوارشی، تهوع، درد شکم و… می‌شود و بعد از چند ساعت، تمام بافت‌های بدن را از بین می‌برد. سموم ارگانوفسفره یا کاربامات که جزو سموم کشاورزی هستند نیز، می‌توانند باعث ایجاد مسمومیت‌های جدی شوند.

هنگام مسمومیت چه کنیم؟

چنانچه فردی دچار مسمومیت استنشاقی شده باشد، باید او را از محیط خارج کرد، چنانچه علائم ناشی از این مسمومیت از بین نرفت، باید فرد را به مراکز درمانی منتقل کرد. تماس با 115 در تمامی مسمومیت‌ها ضروری محسوب می‌شود. در زمان مسمومیت با داروها باید بسته‌بندی آنها را در اختیار متخصصان اورژانس قرار داد همچنین ظروف سموم و ظروف شوینده‌ای که احتمال می‌دهید فرد آنها را مصرف کرده است در اختیار متخصصان اورژانس قرار بدهید تا بتوانند سریع‌تر اقدامات درمانی لازم را انجام بدهند و مانع مرگ فرد شوند.