در این مرحله صفات جنسی پدیدار می شود ( پیدایش مو در صورت پسران و در ناحیه اندام تناسلی هر دو جنس و تغییر آهنگ صدا در پسران ) ولی اعضای تناسلی و تولید مثل هنوز کاملاً رشد نکرده اند . این دوره که اوایل نوجوانی است سنین ۱۲-۱۰ سالگی را شامل می شود .

در این مرحله ضمن ادامه بروز صفات ثانویه جنسی ، سلول های جنسی هم پیدا می شود و اسپرم های زنده در ادرار پسران یافت می شود . این دوره که سنین ۱۴-۱۳ سالگی را در بر می گیرد ، اواسط نوجوانی است .

در این مرحله صفات ثانویه جنسی کاملاً ظاهر شده اند و عمل اعضای تناسلی و تولید مثل کامل است . این دوره که سنین ۱۹-۱۵ سالگی را شامل می شود ، اواخر نوجوانی است.

بلوغ یکی از دو مرحله در سرتاسر طول زندگی هر فرد است که با تغییرات مشخص و رشد سریع در همه اندام های بدن همراه است .

( مرحله دیگر از دو مرحله یاد شده ، دوره جنینی و شش ماه اول زندگی نوزاد است ) . این رشد سریع و ناگهانی یک تا دو سال قبل از این که پسر یا دختر به بلوغ جنسی برسند شروع می شود و شش ماه تا یک سال بعد از آن هم ادامه می یابد ، بنابراین دوره کامل این مرحله رشد سریع حدود سه سال طول می کشد .تغییرات ناگهانی و سریعی که هنگام بلوغ اتفاق می افتد موجب سراسیمه شدن ،‌ دستپاچگی و نگرانی نوجوانان می شود و در خیلی از موارد به بروز رفتارهای ناهنجار و نامطلوب در آنان منجرمی شود.

بلوغ می تواند در هر زمانی بین ۱۰ تا ۱۹ سالگی اتفاق افتد ، ولی متوسط سن بلوغ در دختران ۱۱ سالگی است و پسران یک یا دو سال بعد از آن به سن بلوغ می رسند .

هورمون ها باعث بروز بلوغ می شوند. از حدود ۵ سال قبل از بلوغ جنسی ، میزان کمی از هورمون های جنسی تولید و ترشح می شود ، که این میزان به تدریج در دوران بلوغ افزایش می یابد و سبب تکامل ساختمانی دستگاه تناسلی و عمل غدد جنسی می شود .

در زمان بلوغ هورمون های جنسی به تدریج افزایش می یابد و باعث تغییرات بدنی می شوند . به نظر می رسد در ۱۶ تا ۱۷ سالگی سطح هورمون مردانه ( تستوسترون ) در خون خیلی زیاد می شود و سپس به آهستگی کاهش می یابد تا در افراد بزرگسال به میزان ثابتی برسد .

هنگام رشد سریع و ناگهانی در دوران بلوغ ، از نظر جسمانی تغییراتی در نوجوانان به وجود می آید. به طور کلی چهار تغییر مهم جسمی در نوجوانان ایجاد می شود که عبارتند از :

افزایش سریع قد در مراحل اولیه بلوغ اتفاق می افتد و حداکثر این افزایش در پسران در ۱۴ سالگی است . بیشترین افزایش قد در سال بعد از بلوغ است و بعد از آن سرعت رشد کاهش پیدا می کند .

افزایش وزن در هنگام بلوغ فقط مربوط به افزایش چربی نیست ، بلکه به رشد و تکامل استخوان و عضله نیز مربوط است .

بعضی از نقاط بدن که در سال های اولیه زندگی به تناسب خیلی کوچک است در زمان بلوغ بزرگ می شود ؛ این حالت به خصوص در بینی ، پاها و دست ها بیشتر مشاهده می شود .

صفات اولیه جنسی مربوط به فعالیت بیضه ها و آلت تناسلی است . بیضه ها غدد جنسی مردانه و عضو اصلی تولید مثل مرد است . این غدد اسپرم مردانه و هورمون تستوسترون تولید می کند و تولید اسپرم در تمام طول حیات مرد ادامه دارد .

ظاهر پسران و دختران در مراحل رشد و تکامل دوران بلوغ به طور فزاینده ای با هم تفاوت پیدا می کند . این تغییر که معلول رشد تدریجی صفات ثانویه جنسی است، آنها را از هم متمایز می سازد .