اگر عضوی از خانواده ی ما بیماری مزمنی دارد به چه نکاتی باید توجه نماییم؟ بیمارانی که دچار بیماری‌های صعب‌اعلاج و مزمن شده‌اند و به مدت چندین ماه در بستر بیماری هستند مطمئنا شرایط خوبی را سپری نمی‌کنند و از عوارض و ناراحتی‌های ایجاد شده توسط این بیماری در عذاب هستند. در ضمن ممکن است سایر اعضای خانواده نیز صبرشان را از دست دهند که خود این امر ناراحتی‌های دیگری را برای بیمار به همراه دارد که در نتیجه‌ی درمان و در روند درمانی آن‌ها تاثیر مخربی خواهد گذاشت.
بیماری‌هایی چون مشکلات قلبی و عروقی، بیماری های مربوط به مغز و نخاع، آلزایمر، آسیب دیدن نخاع، مشکلات مفصلی و استخوانی همچون درد های مزمن ستون فقرات همه از بیماری‌هایی هستند که می‌تواند یک نفر را به مدت چندین ماه، سال و حتی گاهی تا آخر عمر در بستر بیماری قرار دهد.
بنابراین توجه به این دسته از بیماران و رعایت نکات لازم در برخورد با آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
پذیرفتن حقیقت
اولین وظیفه ما در این مواقع قبول کردن اوضاع و شرایط موجود است. یعنی باید با این مسئله کنار آییم که یکی از عزیزان ما دچار بیماری سختی شده که نیاز به توجه و مراقبت دارد.
البته تنها بیان این مسئله راحت است و مخصوصا اگر رابطه عاطفی قوی با بیمار داشته باشیم پذیرفتن این شرایط اصلا کار ساده‌ای نخواهد بود بنابراین توصیه می‌شود برای رفع این موضوع سعی کنیم تمامی کارهایی که انجام می‌دهیم به فکر بهبودی بیمارمان باشیم. یعنی هر اقدامی که صورت می‌دهیم این نکته را نیز در نظر داشته باشیم که:
این کاری که من انجام دادم چه تاثیری در بهبودی بیمار من خواهد داشت؟ آیا نپذیرفتن این که او بیمار است(در حالی که حقیقت چیز دیگری است) به بهبودی او کمک خواهد کرد؟
پس در صورتی که ارتباط عاطفی خیلی قوی با بیمارمان داریم قبل از هر اقدامی از خود بپرسیم اگر این کار را انجام دهم بیمار من چه سودی خواهد برد؟
متاسفانه افرادی هستند که نمی‌خواهند این موضوع را بپذیرند و همین امر نیز در روند درمانی بیمارشان اختلال ایجاد خواهد کرد.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که پذیرفتن شرایط اصلا به این معنی نیست که اقدامی در جهت بهبود صورت نگیرد بلکه برعکس منظور ما پذیرفتن بیماری و ناتوانی‌های به وجود آمده و در درجه بعدی نیز تلاش در خصوص بهبودی و حتی درمان به صورت کامل است. پس اولین کار پذیرفتن بیماری است.
داشتن اعتدال به چه معنی است؟
نکته‌ی مهم بعدی نحوه برخورد ما با بیمارمان است. یکی از اتفاقات متداول که در برخورد با این دسته از بیماران صورت می‌گیرد این است که به محض رخداد یک بیماری برای عضوی از خانواده، یک احساس ترحم و دلسوزی شدید ایجاد می‌شود و تلاش می‌کنیم تا همه چیز را به صورت افراطی برای بیمار مهیا سازیم. تمامی نیازهای ضروری و غیر ضروری وی را مهیا می‌کنیم، تمام وقت خود را به بیمار اختصاص می‌دهیم و از زندگی روزمره خود غافل می‌مانیم و تمام توجه خود را معطوف به بیمار می‌نماییم.
در خوشبینانه‌ترین حالت این رفتار تا چند روز و یا چند هفته ادامه پیدا می‌کند و پس از آن دیگر توانی برای مراقبت از بیمار نخواهیم داشت و به دلیل سختی‌ها و مشکلات موجود انگیزه لازم برای مدیریت بیمارمان را نخواهیم داشت. مراقبت افراطی در دراز مدت نتایج مخربی را به دنبال خواهد داشت که در قسمت زیر به تعدادی از آن‌ها اشاره شده است:
- تهدید کردن و به خطر انداختن سلامت خود در دراز مدت
- محروم شدن بیمار از یک حامی و منبع روحیه و انرژی
- عدم توجه کافی به بیمار پس از ناتوانی در مراقبت از وی
بنابراین باتوجه به موارد فوق توجه افراطی و به دور از منطق نتایج مخربی را به دنبال خواهد داشت پس روش درست برخورد با بیمار کدام است؟ داشتن اعتدال یکی از مهم‌ترین فاکتورهای مدیریت بیماری و شرایط دشوار موجود است.
اگر سعی کنیم در برخورد با بیمار اعتدال داشته باشیم قادر خواهیم بود از تمامی مسائل گفته شده در قسمت بالا جلوگیری کنیم و روند درمان بیمار را به خوبی مدیریت نماییم.
منظور ما از اعتدال این است که یک رفتار منطقی و عاقلانه را از همان ابتدا انتخاب نماییم و سعی کنیم تا انتهای مراحل درمان با همان سرعت و کیفیت پیش برویم و به این صورت قادر هستیم تا این بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج را از اول تا انتهای دوران بیماری مدیریت نماییم.
افرادی که خارج از این چهار‌چوب رفتار می‌کنند به ندرت تا پایان بیماری، قادر به همراهی بیمارشان هستند و در اغلب اوقات به دلایل گفته شده در قسمت بالا، شاهد تداوم در امر مراقبت به صورت موثر نیستیم. ولی اگر یک رفتار متعادل را پیش بگیریم می‌توانیم بیماری مزمن و صعب‌العلاج را مدیریت کنیم تا علاوه بر کمک‌نمودن به بهبودی هرچه سریع‌تر بیمار به حفظ سلامت خود نیز اهمیت داده باشیم.
پس نکته مهم دیگر داشتن اعتدال در رفتارها و پرهیز از اقدامات احساسی و بدون فکر است.
درک کردن شرایط بیمار
یکی از مهم‌ترین عوامل در کاهش آستانه تحمل، داشتن دردهای مزمن است. اگر تاکنون چنین شرایطی را تجربه کرده باشید و برای چندین روز در ناحیه‌ای از بدنتان درد داشته باشید به خوبی منظور جمله بالا را متوجه می‌شوید.
دردهای مزمن و ناراحتی‌هایی که برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا می‌کنند آستانه صبر و تحمل را به شدت کاهش می‌دهند. به عنوان مثال این بیماران در مواجهه با مسائلی که در گذشته به صورت منطقی حل می‌نمودند، اکنون که در بستر بیماری هستند در صورت ایجاد همان مسائل ممکن است کم‌حوصله و عصبانی شوند.
اگر ما به عنوان فردی که با بیمار در ارتباط است قادر باشیم تا این شرایط را درک کنیم مطمئنا برخورد موثرتری را با وی خواهیم داشت. اگر بدانیم که این عصبانیت‌ها و بی‌حوصلگی‌ها تنها یک دلیل اصلی دارد و آن هم بیماری آن فرد است، خیلی راحت‌تر می‌توانیم ناراحتی ناشی از آن گفت‌وگو را فراموش کنیم و مانند قبل به مراقبت از بیمار بپردازیم.
پس با درک کردن شرایط بیمار، هم به او و هم به خودمان کمک کرده‌ایم چون از ناراحتی و دلخوری ما از صحبت‌های بیمار کاسته می‌شود و به دنبال آن رابطه‌ی موثر خود را با بیمار حفظ می‌کنیم. بنابراین نکته‌ی آخر نیز درک کردن شرایط بیمار است که در نهایت هم به سود ما و هم به سود بیمار خواهد بود.
امیدواریم با رعایت این سه نکته اصلی (پذیرفتن بیماری، داشتن اعتدال، درک کردن شرایط)، دوران سخت بیماری اعضای خانواده را به صورت حرفه‌ای مدیریت نماییم.
نویسنده: ارسلان صبامهر (دانشجوی سال ششم رشته پزشکی)
هرگونه استفاده با درج نام مجله پزشکی دکتر سلام (لینک دهی مستقیم) مجاز می باشد.
مطالب مرتبط :
نحوه برخورد با بیمار مبتلا به مریضی های دردناک
