سلامت دهان و دندان ها برای داشتن یک لبخند زیبا و سهولت در فرآیند هضم غذا بسیار ضروری است به همین منظور استفاده از مسواک و خمیردندان های استاندارد و با کیفیت برای سلامت دندان ها باید مورد توجه جدی قرار گیرد.بیشتر افراد فلوراید را با خمیردندان‌هایی می‌شناسند که از پوسیدگی دندانها محافظت می‌کنند و علاوه بر این به محکم‌شدن مینای دندان کمک می‌رسانند. این ماده در چرخه زندگی باعث تسریع شکل‌گیری استخوان‌های بدن میشود و آنها را مستحکم می‌کند؛ بنابراین متخصصان مصرف آن را برای جلوگیری از بروز پوکی استخوان توصیه می‌کنند.
نقش خمیردندان های حاوی فلوراید بر سلامت دندان ها:
در واقع فلوراید در داخل بدن به طور طبیعی در قالب فلوراید کلسیم ایجاد میشود. این ماده را بیشتر می‌توان در استخوان‌ها و دندانها یافت. بسیاری تصور می‌کنند فلوراید را تنها به خمیردندان و دهانشویه اضافه می‌کنند، غافل از این که برخی مواد غذایی حاوی فلوراید است و قرار دادن آنها در رژیم غذایی روزانه ممکن است رشد استخوانی را در افراد بهبود بخشد. در این میان آب و برخی نوشیدنی‌ها و برخی ماهی‌های دریایی حاوی فلوراید است.
فواید فلوراید برای سلامت دندان ها :
فلوراید با تاثیر بر تکامل سلولهای پاپیلای دندانی که مسئول ایجاد شکل نهایی دندان هستند باعث ایجاد دندانهای با شیارهای کم عمق و وسیع و سطوح صاف، با استعداد پوسیدگی کمتر می شود.
اثر فلوراید بر بافت های دندانی به صورت تاثیر در طول مینرالیزاسیون و یا پس از آن ممکن است بر مینا، سمان یا عاج اثر بگذاردو همچنین حضور مقدار کافی فلوراید باعث افزایش میزان فلوئوروآپاتیت نسبت به هیدروکسی آپاتیت در طول منیرالیزاسیون دندان می شود. ایجاد کریستال های بزرگ و کامل تر آپاتیت که در برابر اسید مقاوم تر هستند.
پس از رویش دندان اگر دندان در معرض مایعات حاوی فلوراید( غذاها و بزاق) قرار گیرد جذب فلوراید در سطح مینا ادامه یافته و فلوراید جانشین یون های هیدروکسیل موجود در اپاتیت و ایجاد فلوئورو آپاتیت می گردد که به پوسیدگی مقاوم است. همچنین غلظت بالای فلوراید که به صورت موضعی استفاده می شود باعث رسوب کلسیم فلوراید در سطح مینای دندان می شود، که این لایه در طول 24 تا 36 ساعت از بین می رود ولی با مبادله فلوراید با آپاتیت باعث تشکیل فلوئوروآپاتیت می گردد.
فلوراید علاوه بر اثر حفاظتی بر روی مینا قادر است فرآیند پوسیدگی را با تاثیر بر روی حمله باکتریها کاهش دهد، این اتفاق از دو طریق رخ می دهد : با کاهش توانایی باکتری ها برای تولید اسید و با افزایش رشد باکتری های مفید به جای باکتریهای مضر.
فلوراید باعث کاهش متابولیسم باکتریها بخصوص گلیکوزیدها و همچنین با کاهش انرژی سطح دندان باعث کاهش چسبندگی پلاک میکروبی می گردد . نهایتاً تاثیر فلوراید بصورت ممانعت از تولید اسید و کاهش انرژی متابولیسم سلولی است.
عوارض ناشی از مصرف کم فلوراید:
مطالعات متعدد حاکی از آن است که مصرف مقادیر اندک فلوراید خطر پوسیدگی دندانها را افزایش می‌دهد. از جمله علائم آن سوراخ‌شدن دندانها و دندان‌درد است. شواهد بیانگر این مطلب است که نوزادان و کودکانی که در مناطق فاقد آب حاوی فلوراید زندگی می‌کنند در معرض خطر ابتلا به کمبود این ماده در بدن قرار دارند. از این رو، متخصصان توصیه می‌کنند که در چنین مناطقی به منظور جبران کمبود فلوراید در آب آشامیدنی، از مکمل‌های فلوراید برای کودکان استفاده شود.
اهمیت استفاده از خمیر دندان های دارای فلوراید در دوران بارداری:
همان‌طور که گفتیم، فلوراید یکی از عوامل مهم در تقویت استخوان‌های بدن از جمله دندانها به شمار می‌رود. بررسی‌هایی که در داخل و خارج کشور انجام شده حاکی از آن است که زنان باردار بیش از هر گروه دیگری در معرض ابتلا به پوسیدگی دندان قرار دارند. متخصصان معتقدند که در این دوران به دلیل مصرف بیش از حد مواد شیرین و ترش، خطر پوسیدگی دندانها افزایش می‌یابد.
ترشیجات به دلیل اسیدی که دارند باعث ساییدگی مینای دندان و به مرور از بین رفتن و خرابی دندانها می‌شوند. همچنین در دوران بارداری، عده‌ای از زنان حامله استفراغ‌های مداوم دارند و برخورد اسید معده با دندانها در طول این دوران دندانها را در معرض پوسیدگی قرار می‌دهد؛ به طوری که اسید معده ممکن است مینای دندان را در خود حل کند.
علاوه بر این، مصرف بالای مواد قندی و عدم شست‌وشو و مراقبت لازم از دندانها، موجب پوسیدگی آنها میشود. از این رو، متخصصان توصیه می‌کنند که زنان باردار بهتر است در مدت بارداری از دهانشویه‌ها و خمیردندان‌های حاوی فلوراید به منظور کاهش خطر پوسیدگی و خرابی دندانها استفاده کنند.
خطرات زیاده روی در مصرف فلوراید:
همان‌گونه که فلوراید کم عوارض و خطراتی دارد، مصرف بیش از حد این ماده نیز مشکلاتی پدید می‌آورد. محققان در بررسی‌های مختلف به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف بیش از حد این ماده ممکن است مسمومیت ایجاد کند. مصرف یکجا و زیاد فلوراید باعث تهوع، استفراغ و درد شکمی میشود. مصرف طولانی‌مدت و زیاد این ماده حالتی به نام «فلوئوروزیس» ایجاد می‌کند که به دو شکل بروز می‌کند: فلوئوروزیس دندانی و فلوئوروزیس اسکلتی خفیف تا شدید.
در فلوئوروزیس دندانی معمولا لکه‌های قهوه‌ای و سوراخ‌هایی روی دندان کودک ایجاد میشود که معمولا پیش از تخریب دندانهای دائم اولیه به دنبال مصرف بیش از حد فلوراید رخ می‌دهد.
فلوئوروزیس اسکلتی خفیف تا شدید به طور نادر در آمریکا بروز می‌کند و از اواسط دهه 60 میلادی تاکنون تنها پنج مورد ابتلا به این بیماری در این کشور گزارش شده است. این بیماری با درد و سفت‌شدن مفاصل در حالت خفیف آغاز میشود و در مراحل بعدی موجب رسوب فلج‌کننده کلسیم در رباط‌های بدن، تخریب ماهیچه‌ها، مشکلات عصبی، بی‌حرکتی و پوکی استخوان میشود. عده‌ای بر این باورند که مصرف آب حاوی فلوراید، ناسالم است و خطر بروز سرطان را افزایش می‌دهد و در جلوگیری از پوسیدگی دندانها نقشی ندارد. طبق مطالعات صورت‌گرفته در مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، فلوراید چنانچه مناسب و به‌اندازه مصرف شود، مفید و موثر است و می‌توان از آن برای پیشگیری و کنترل مراقبت‌های دندانی استفاده کرد. افزودن فلوراید به آب آشامیدنی پوسیدگی دندانها را در کودکان تا نصف کاهش می‌دهد.
آشنایی با دلایل برخی متخصصین در خصوص عدم استفاده از خمیر دندان های حاوی فلوراید:
آیا فلوئور که یکی از ترکیبات سازنده خمیر دندانهای امروزه می باشد برای سلامت انسان مضّر است؟
این سئوال از سال ۱۹۱۴ تاریخی که فلوئور وارد ترکیب ساخت خمیر دندان شد همواره مطرح بوده، قصد ما باز کردن این موضوع و روشن ساختن اذهان عمومی در این باب می باشد.
برای پی بردن به ماهیت فلوئور، اشاره به برخی از خصوصیات شیمیایی این گاز هالوژنه می تواند کمک مؤثری باشد.
فلوئور الکترونگاتیوترین عنصر جدول تناوبی است و می تواند با سایر عناصر ترکیب شود. این عنصر گازی یک ظرفیتی هالوژن، به رنگ زرد کم رنگ و سمی بوده و نوع خالص آن بسیار خطرناک و در صورت تماس با پوست، سوختگی های شیمیائی شدید ایجاد می‌کند. از فلوئور برای ساختن پلاستیکهای کم اصطکاک (تفلن) و مایعات برودتی (فروون) استفاده می شود، سایر موارد استفاده از آن:
– اسید فلوئوریدریک FH برای کنده کاری بر شیشه های لامپها و سایر محصولات؛
– در حالت یک ظرفیتی برای ساختن نیمه هادی ها؛
–با سایر ترکیبات خود برای تولید اورانیوم (هگزا فلورید) و ساختن بیش از صد نوع دیگر از مواد؛
–از فلورید سدیم بعنوان حشره کش خصوصاً سوسک کش استفاده میشود؛
–از دیگر فلوریدها برای پیشگیری از پوسیدگی دندان (!!!) در ساخت خمیر دندانها استفاده می شود.
برای کار کردن با فلوئور و اسید فلوئوریدریک می باید احتیاط و توجه خیلی زیادی لحاظ شود و از هرگونه تماس با پوست و چشم جدّاً خودداری شود.
آیا فلوراید همان‌طور که در برخی رسانه‌ها منعکس شده می‌تواند موجب سرطان بشود؟
علم دقیقا نمی‌تواند این گفته را تایید کند. برخی گروه‌های مخالف فلوراید، مطالعاتی را مطرح کرده‌اند که نشان می‌دهد بین تماس با فلوراید و اوستئوسارکوم و برخی سرطان‌های مشخص دیگر رابطه هست. اما این دسته مطالعات یا درست انجام نشده و یا بر اساس داده‌های به‌دست آمده از حیوانات بوده است. سازمان‌های بهداشتی و علمی آمریکا ب اساس مرور مقالات و مطالعات انجام‌شده روی گروه‌های بزرگ انسانی همگی متفق‌القولند که هیچ پایه و اساسی برای این ادعا که فلوراید علت سرطان است، وجود ندارد. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا فلوراید کردن آب آشامیدنی را یکی از دستاوردهای بزرگ قرن بیستم می‌داند.
راهنمای خرید و استفاده از خمیر دندان های حاوی فلوراید :
خمیردندان‌های مناسب از نظر میزان فلوراید دارای 1300ppm تا 1500ppm فلوراید هستند. طبق مطالعات انجام شده میزان اغلب خمیردندان‌های ایرانی حدود 1000ppm یا کمتر است. بنابراین به کارخانه‌های سازنده خمیردندان توصیه میشود که در برخی محصولات خود به صورت انتخابی میزان فلوراید را افزایش دهند. نکته قابل توجه به خصوص در استفاده بچه‌ها از خمیر دندان این است که فلوراید اولا ماد‌ه‌ای سمی است و در صورتی که بیش از حد مجاز بلع شود، ممکن است به مسمومیت منجر شود و ثانیا، اگر میزان فلوراید دریافتی بیش از حد باشد، به ایجاد لکه‌های سفید روی دندانها منجر میشود که به آن فلوروزیس می‌گویند.
تدوین و گرد آوری آرش توکلی
هرگونه استفاده با درج نام مجله پزشکی دکتر سلام (لینک دهی مستقیم) مجاز می باشد.
مطالب مرتبط :
با فلوراید تراپی از دندان هایتان مراقبت کنید
