اختلالات بسیار زیادی وجود دارند که می توانند به راحتی سلامت شما را به خطر بیاندازند و حتی منجر به مرگ شما شوند. یکی از اختلالات خطرناکی که ممکن است سلامت شما را تهدید کند ابتلا به ترومبوز است. این اختلال با ایجاد یک لخته خون در عروق شما به وجود می آید که با توجه به محل شکل گیری آن ممکن است حاد و یا غیر حاد باشد. در ادامه با دکتر سلام همراه باشید.
ترومبوز چیست؟
ترومبوز (Thrombus) یا ترومبوزیس (Thrombosis)، به تشکیل لخته خون در داخل یک رگ خونی می گویند، این عارضه عموما از طریق تجمع پلاکت ها به صورت پلاگین پلاکت و فعال شدن سیستم هومورال انعقادی پدید می آید، پدید آمدن لخته خونی در زمان آسیب دیدگی، طبیعی است، به جز آسیب شناسی در نمونه هایی از انعقاد های ترومبوز.
بهتر است بدانید این عارضه می تواند به شکل های گوناگونی مانند ترومبوز قلبی (Coronary thrombosis)، ترومبوز مغزی (CVST یا Cerebral venous sinus thrombosis)، ترومبوز ورید کلیوی (RVT یا Renal vein thrombosis)، حتی در روده و دیگر اندام خود را نشان دهد!
علائم ترومبوز چیست؟
برای این عارضه، در قسمت های مختلف بدن، علائم گوناگونی بیان شده که در این مقاله، کوشش می شود برخی از شایع ترین این علائم را بیان کنیم.
ترومبوز مغزی سینوس وریدی مغز یا CVST
۹ نفر از ۱۰ نفر که به این عارضه دچار هستند، در ناحیه سر، درد را احساس می کنند که در طول چند روز، این درد تشدید می شود و گاهی می تواند کاملا ناگهانی به سردرد شدید (سردرد صاعقه) دچار شود!، سردرد ممکن است تنها علامت مغزی در برخی از بیماران باشد اما گاهی علائم بیماران سکته مغزی نیز مشاهده می شود، همانند: ناتوانی در حرکت یک یا چند دست و پا، ضعف در یک سمت از صورت یا سختی در صحبت را تجربه خواهند کرد و البته همانند حالت رایج تر سکته، لزوما به یک نیمه از بدن تاثیر نمی گذارد.
تشنج در ۴۰٪ از تمام این بیماران رایج است، البته این عامل بیشتر در دوره پیش و پس از زایمان زنان رایج است، در این نوع بیماران عموما تشنج تنها در یک طرف از بدن رخ می دهد، اما می تواند گاهی منجر به تشنج عمومی یا غش شود و به ندرت می تواند به منجر به وضعیت Epilepticus (مداوم یا عود فعالیت تشنج برای مدت زمان طولانی) گردد.
در افراد مسن، بسیاری از نشانه های فوق می تواند رخ دهد، علائم شایع در افراد مسن با این وضعیت، غیر قابل توضیح هستند!، برخی از علائم در افراد مسن می توان به وضعیت ذهنی و افسوردگی سطح آگاهی اشاره کرد.
می تواند موجب فشار داخل جمجمه (فشار در اطراف مغز) که سبب تورم در دیسک های نوری شده و کوری موقت را به دنبال داشته باشد، در صورت افزایش شدت فشار داخل جمجمه، می تواند باعث کاهش سطح هوشیاری، افزایش فشار خون، افت ضربان قلب و تجربه حالت های غیر طبیعی در بیمار شود.
ترومبوز ورید کلیوی یا RVT:
این نوع ترومبوز خونی، می تواند منجر به مشاهده خون در ادرار یا کاهش سطح ادرار شود.
ترومبوز ورید عمقی یا DVT:
عموما هیچ علائم مراجعه شدنی برای این نوع از ترومبوز وجود ندارد، اما از علائم کلاسیک DVT می توان به درد، تورم و قرمزی در پا و اتساع ورید های سطحی اشاره کرد، در ۲۵٪ از تمام بیماران بستری شده ممکن از گونه هایی از DVT که هنوز هم در بسیاری از بالینی ها مخفی است، وجود داشته باشد. (مگر توسعه آمبولی ریوی)
ترومبوز روده :
درد شکمی، تهوع، استفراغ و شوک
ترومبوز اندام ها (عمومی):
درد در اندام فوقانی یا ساق بعد از ورزش (با استراحت فروکش می کند)؛ ضعف، کرختی، سوزن سوزن شدن و احساس سوزش؛ ضعف یا فقدان نبض بعد از محل انسداد جریان خون و البته این علام با استراحت فروکش می کنند.
تشخیص و درمان انواع ترومبوز ها
ترومبوز مغزی سینوس وریدی مغز یا CVST:
تشخیص:
۱. تصویربرداری از سیستم عصبی (NeuroImaging)
۲. توموگرافی کامپیوتری (ونوگرافی سی تی یا CTV)
۳. ونوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRI)
۴. آنژیوگرافی مغزی
و آزمایش های دیگری پزشکی
درمان:
۱. طبق برخی مطالعات داروی های ضد انعقاد خون با تجویز پزشک می تواند درمان مفیدی باشد، هر چند بیم خون ریزی بیشتر در مغز بود که با انجام برخی تحقیقات این نگرانی بی اساس خوانده شد. عمل رهنمود های بالینی (Clinical practice guideline) با ‘هپارین’ یا ‘هپارین با وزن مولکولی کم’ در درمان اولیه و به دنبال آن ‘وارفارین’ توصیه می شود. طول مدت درمان با وارفارین به شرایط و علل زمینه ای از بیماری دارد، اگر ترومبوز در شرایطی به طور موقت (همانند حاملگی) تشکیل شده باشد، سه ماه کافی است اما در شرایطی که هیچ علت واضح و یا ‘ملایم’ به صورت ترومبوفیلی باشد، ۶ تا ۱۲ ماه توصیه می شود. (توجه همه این موارد با تجویز پزشک متخصص باید انجام شود)
۲. در صورت تشدید و تهدید بینایی، ممکن است نیاز به سوراخ کردن کمر و برداشتن بیش از حد ‘مایعات مغزی نخاعی’ جهت درمان منجر شود (Cerebral shunt) و یا استفاده از داروی استازولامید و استفاده از دارو های ضد تشنج در شرایطی که تشنج رخ می دهد.
ترومبوز ورید کلیوی یا RVT:
تشخیص:
سی تی آنژیوگرافی
درمان:
۱. به ندرت با جراحی برای برداشتن لخته خون
۲. مصرف دارو های ضد انعقاد خون (با تجویز پزشک متخصص)
تشخیص و درمان ترومبوز عمومی:
۱. صدمه اندوتلیال (همانند تروما، Atheroma (تجمع و تورم عروق دیواره سلول))
۲. جریان خون غیر طبیعی
۳. Hypercoagulability (به عنوان مثال سرطان خون، عامل جهش پنجم (لیدن))
۴. انعقاد داخلی عروقی (DIC) شامل تشکیل گسترده MicroThrombi در اکثر رگ های خونی. این به خاطر مصرف بیش از حد از عوامل انعقادی و فعال شدن فیبرینولیز با استفاده از همه از پلاکت ها در دسترس بدن و عوامل لخته شدن خون است، علل می تواند، عفونت خون بوسیله ارگانیسم های چرکی، سرطان خون حاد، شوک، گزش مار، آلبولی چربی از استخوان شکسته و یا سایر جراحات شدید باشد. DIC ممکن است در زنان باردار نیز دیده شود، درمان این عامل شامل استفاده از پلاسمای تازه منجمد شده برای بازگرداندن سطح فاکتور های انعقادی در خون، پلاکت ها و هپارین برای جلوگیری از تشکیل ترومبوز بیشتر است.
۳. گاهی در ترومبوز های عمومی از قرص هایی همانند AntiThrombin سوم و ویتامین K epoxide reductase آنزیم مورد نیاز برای سنتز عوال انعقاد بالغ استفاده می شود.
پیشگیری های توصیه شده در منابع گوناگون به شرح زیر است:
۱. یکی از عوامل شایع ایجاد ترومبوز بی حرکتی طولانی مدت است، ورزش می تواند یکی از موثر ترین عوامل پیشگیری یا حتی درمان این بیماری باشد.
۲. در صورتی که فشار خون شما بالا می باشد یا به دیابت شیرین دچار هستید، شرایط درمان خود را جدی تر بگیرید.
۳. برای ممانعت از تشکیل لخته های خونی می توانید از داروی های ضد انعقاد خون همانند وارفارین و هپارین با وزن مولکولی پایین استفاده کنید.
توجه: استفاده از دارو های ذکر شده، بدون تجویز پزشک متخصص و استفاده بیش از حد بخاطر ترس های روانی، می تواند عواقب جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد، این مقاله صرفا برگردان علمی از سری منابع معتبر تنها برای رشداطلاعات عمومی شما، نسبت به این عارضه است و شما با خواندن این مقاله یک پزشک نخواهید شد! در نتیجه در صورتی مشاهده هر یک از این علائم پیش از خود درمانی، به یک پزشک عمومی جهت بررسی نخستین و در صورت تایید به مختصص های معرفی شده توسط پزشک عمومی سر بزنید.
منبع: artbook
