با پیشرفت چشم داشتی که در زمینه تکنولوژی و اینترنت رخ داده است. زندگی ها سبک و سیاق خاص و جدیدی را به خود گرفته اند و همه چیز در زندگی سرعت بیشتری پیدا کرده است. یکی از تغییراتی که رخ داده است این است که رابطه ها بدون هیچ تامل و فکری به سرعت ایجاد می شود و به همین سرعت هم از بین می رود.
زندگي در عصر تكنولوژي و اينترنت و شبكه‌هاي مجازي، سبك‌وسياق خاص و جديدي براي خود پيدا كرده است. سرعت و شتابي كه در زندگي امروزي جريان دارد بسيار عجيب و حيرت‌آور است. گويا همه چيز روي نوار تندي قرار دارد.
زندگي در عصر تكنولوژي و اينترنت و شبكه‌هاي مجازي، سبك‌وسياق خاص و جديدي براي خود پيدا كرده است. سرعت و شتابي كه در زندگي امروزي جريان دارد بسيار عجيب و حيرت‌آور است. گويا همه چيز روي نوار تندي قرار دارد. انگاري هميشه براي انجام كارها وقت كم مي‌آوريم. تأثير اين سرعت و شتاب روي همه امور جاري زندگي قابل مشاهده است. از سبك تغذيه بگيريد كه همگان فست‌فود خور شده‌اند تا دوستي‌ها و رابطه‌هاي افراد با يكديگر كه سريع و بدون هيچ تفكر و تأملي ايجاد مي‌شود و با همين سرعت كه ايجاد شد از بين هم مي‌رود. شايد بايد اسم اين دوستي‌هاي امروزي را فست‌فرند ( fast friend ) گذاشت، دوستي سريع و با شتاب. ظاهر اين دوستي‌هاي سريع هم مثل غذاهاي فست‌فودي، وسوسه‌انگيز و اشتهاآور است. طعم‌شان هم در لحظه‌اي كه خورده مي‌شود بسيار خوب و لذيذ است ولي مانند همين غذاهاي فست‌فودي انسان را دچار بيماري سوءهاضمه مي‌كند. فست فرندها روح انسان را بيمار مي‌كنند و انسان امروزي را به سمت تنهايي سوق مي‌دهند. كارشناسان معتقدند اينترنت و شبكه‌هاي مجازي انسان را تنها و منزوي مي‌كند،اما تنها اين دو ابزار، عامل تنهايي و گوشه‌گيري انسان نيست،بلكه شتاب و بي‌دقتي كه انسان‌هاي امروزي در استفاده از اين ابزارهاي ارتباطي دارند باعث مي‌شود آنها را نسبت به همنوع خود سرد و بي‌تفاوت كند.
دوستي‌هاي مجازي
يكي از محيط‌هايي كه در دهه‌هاي اخير جهت دوست‌يابي از آن استفاده مي‌شود، محيط مجازي اينترنت است،اما بايد توجه داشت كه اين محيط به علت شرايط خاصش مشكلات و آسيب‌هايي را نيز به دنبال دارد. با حضور گسترده شبكه‌هاي ارتباطي مجازي رابطه‌ها و دوستي‌هايي در اين فضاها شكل مي‌گيرد كه هويت واقعي ندارند. اينترنت با فراهم آوردن امكان هويت‌سازي مجدد، براي يكايك كاربران شرايطي را پديد آورده است كه در آن، كاربران مي‌توانند با ساختن هويت دروغين، به معرفي خود بپردازند. از اين رو ميزان سوءاستفاده احساسي، در اين فضا به مراتب بيش از فضاي واقعي است، زيرا امكان درك صحت و سقم مطالب موجود در فضاي اينترنتي آسان نيست،بنابراين به هيچ وجه غير عادي نيست كه شخصي كه از طريق اينترنت با او رشته دوستي و الفت بسته‌شده به گونه‌اي اسرارآميز ناپديد شود كه اين مسئله مي‌تواند به عنوان يك شكست عاطفي صدمات شديدي را به افراد وارد كند. همين گروه‌هاي دوستاني كه در اين شبكه‌هاي اجتماعي تشكيل مي‌شود نمونه بارز دوستي‌هاي امروزي است. در واقع يك نفر با اختيار خود گروهي را تشكيل مي‌دهد و تمام افرادي كه در ليست تلفن گوشي همراه خود دارد را در اين گروه وارد مي‌كند بدون آنكه بخواهيم و از ما اجازه گرفته شده باشد ما را وارد يك گروهي مي‌كند كه اصلاً نمي‌دانيم افراد اين گروه چه كساني هستند؟! البته خيلي از افرادي كه درچنين گروه‌هايي قرار مي‌گيرند ارتباط دوستانه‌اي با ديگران برقرار مي‌كنند و اين ارتباط دوستانه را تنها محدود به فضاي مجازي نمي‌كنند و قرار ملاقات‌هايي بيرون از فضاي مجازي مي‌گذارند و آنقدر در جو فضاي ايجاد شده حل مي‌شوند كه متوجه رفتارها،گفتارها و اتفاقات ساختگي و دروغيني كه در حاشيه اين ارتباط به ظاهر دوستانه رخ مي‌دهد نمي‌شوند و زماني به خود مي‌آيند كه صدمات روحي و چه بسا مالي شديدي ديده‌اند. در حقيقت فضاهاي مجازي حس اعتماد كه يكي از اصلي‌ترين شاخصه‌هاي دوستي است را از بين برده است. در اين ميان نوجوانان و جوانان جامعه ما به دليل استفاده بيشتر از فضاهاي اينترنتي بيشترين آسيب را از دوستي‌هاي دروغين اينترنتي مي‌بينند.
نوجواني و دوست‌يابي
سن نوجواني سن حساسي براي انتخاب دوست است. نوجوانان عاشق دوستي و رفاقتند. گاهي در اين سن دوستي‌هاي آتشيني شكل مي‌گيرد كه در بسياري از موارد باعث دردسر هم مي‌شود ولي خيلي از همين دوستي‌هاي دوران نوجواني ريشه‌دار و عميق مي‌شوند تا جايي كه تا سن بزرگسالي هم ادامه پيدا مي‌كنند. همه انسان‌ها يك دوست خوب نياز دارند ولي نوجوانان اين نياز را از همه بيشتر احساس مي‌كنند. يكي از مهم‌ترين مسائل نوجوانان و جوانان، دوست‌يابي است كه بخش مهمي از زندگي آنها را تشكيل مي‌دهد. در اين سن به دليل تغييرات فيزيكي و روحي كه نوجوانان به آن دچار مي‌شوند، نياز دارند با دوستان خود بيشتر از خانواده وقت بگذرانند و با دوستان خود درد دل كنند. نوجوانان به دوستان خود كاملاً اطمينان دارند و آنها را محرم رازهاي خويش مي‌دانند. آنها مسائل و مشكلاتي را كه به دلايلي همچون فاصله زياد سني، عدم توجه والدين يا ترس از آنها نمي‌توانند با آنان در ميان بگذارند با دوستان خود به راحتي در ميان مي‌گذارند و از آنها راهنمايي مي‌خواهند. در اين سن دوست نقش مهمي را در شكل‌گيري شخصيت نوجوانان بازي مي‌كند. پس چه خوب است نوجوانان با كساني كه با او متفاوت هستند دوست شوند. وقتي او با شخصيت‌هاي جديد ارتباط برقرار كند، افق ديد وسيع‌تري پيدا مي‌كند، ديدگاه‌هاي جديدي يافته و با ديگران بهتر ارتباط برقرار مي‌كند. نوجوانان براي دوست‌يابي تمايل زيادي دارند و براي هماهنگ كردن خود با ديگران بسيار مشتاقانه عمل مي‌كنند ولي بعضي از دوستان به راحتي مي‌توانند نوجوان را به راه‌هاي خلاف بكشانند. فضاهاي اينترنتي و دوستي‌هاي اينترنتي بهترين زمينه براي كشيده شدن به راه‌هاي خلاف است. اگر نوجوان خود را با شيوه‌هاي دوست‌يابي صحيح آشنا نكرده و از خطرات احتمالي دوستي‌هاي اينترنتي آگاه نكرده باشيم بدانيم كه نوجوان ما بهترين طعمه براي دوستي‌هاي ناباب است.
دوست ناباب
همانطور كه گفته شد داشتن دوست و برقراري روابط اجتماعي با ديگران از نيازهاي اساسي فرزندان به خصوص در سنين نوجواني و جواني است. گرچه رفيق خوب و شايسته براي همه طبقات مردم در تمام دوران زندگي ارزنده و مهم است ولي براي نسل جوان اهميت بيشتري دارد، زيرا جواني دوره گسترش دوستي‌ها و رفاقت با همسالان است و جواناني كه در آستانه زندگي اجتماعي قرار گرفته‌اند مي‌توانند به وسيله رفيق خوب و با فضيلت، شخصيت خود را تقويت كنند، استعدادهاي اجتماعي خويش را به فعليت در آورده و خود را براي فعاليت‌هاي دامنه‌دار اجتماعي فردايشان آماده كنند. در ضمن معاشرت‌ها همانگونه كه عامل مصونيت اخلاقي‌اند و اثر سازنده روي انسان دارند، در مواردي نيز عامل فساد و انحراف مي‌شوند. طبق بررسي‌هاي به عمل آمده در سنين نوجواني زمينه براي لغزش‌ها و آلودگي‌ها كاملاً آماده است. بسياري از خانواده‌ها به دليل بي‌توجهي به دوستان فرزندشان يا اعتماد بيش از حد به نوجوان خود يا به تصور اينكه فرزند ما از آن بچه‌ها نيست هيچ‌گونه نظارتي روي دوستان فرزند خود ندارند. اين خوش‌بيني افراطي ناشي از بي‌بصيرتي والدين است. انسان هر اندازه كه پاك و بي‌آلايش باشد، هميشه در معرض لغزش و خطاست به ويژه در دوران نوجواني كه از تجربه و روشن‌بيني كافي نيز برخوردار نيست. اين خوش‌بيني سبب مي‌شود پدر و مادر غفلت كنند و اين غفلت، نوجوان را به بيراهه هدايت كند كه عواقب ناگواري را به همراه خواهد داشت. با وجود در دسترس بودن اينترنت خطر دوستان ناباب نوجوانان را بيشتر از هر زماني تهديد مي‌كند. نوجواناني كه خام و بي‌تجربه هستند يا به دليل فشارهاي سختگيرانه والدينشان بسيار گوشه‌گير و بدون اعتماد به نفس هستند و در دوست‌يابي ضعيف و بي‌تجربه عمل مي‌كنند بهترين طعمه براي افراد سودجو هستند. اين افراد با شگردهاي خاص خود نوجوان رها شده را به سمت خود جلب مي‌كنند و او را براي رهايي از غم و تنهايي يا براي شادي و هيجان بيشتر به فساد آلوده مي‌كنند. اعتياد به مواد مخدر شايع‌ترين فساد بين نسل نوجوان جامعه كنوني ماست. دوستي‌هاي اينترنتي و وابستگي‌هاي عاطفي كه در اين ميان ايجاد مي‌شود مي‌تواند خطر تهديدكننده‌اي براي نوجوان بي‌تجربه باشد. چه آسيب‌ها و لطمه‌هايي كه از اين طريق بر روح نوجوان وارد نمي‌شود. در نتيجه اعمال نظارت و كنترل از سوي والدين نسبت به فرزندان بايد به گونه‌اي باشد كه اثرات منفي به دنبال نداشته باشد و آنها احساس نكنند كه والدينشان نسبت به آنها بي‌اعتمادند و لذا از خانواده فاصله بگيرند.
والدين نظارت كنند نه دخالت
نقش خانواده در دوست‌يابي نوجوانان بسيار پررنگ است. طبيعي است كه والدين بسيار نگران دوستان نوجوان و جوان خود باشند،اما اين را بايد بدانند كه نبايد نسبت به دوستان فرزندان خود موضع‌گيري سختي داشته باشند، زيرا جواب عكس مي‌گيرند. اين نكته را نبايد فراموش كرد كه دوست‌يابي باعث شكل‌گيري تعاملات اجتماعي و كشف هويت اجتماعي نوجوانان مي‌شود. در صورتي كه والدين مانع رشد نوجوان در اين مرحله شده يا به طور مستقيم در تصميم‌گيري‌هايش دخالت كنند، شكل‌گيري هويت اجتماعي نوجوانان خدشه‌دار خواهد شد،بنابراين بهتر است والدين در دوران دبستان ويژگي‌هاي يك دوست خوب را به فرزندان خود آموزش دهند تا آنها دوستاني را براي خود انتخاب كنند تا در دوران نوجواني كه دوست‌يابي، حساسيت بيشتري پيدا مي‌كند ملاك‌هاي مناسبي را ياد گرفته باشند. بدين ترتيب نبايد تصور كنند كه نوجوانشان هنوز يك كودك است و نياز دارد كه آنها براي او دوست انتخاب كنند. بلكه والدين بايد به طور غيرمستقيم به شيوه دوست‌يابي و همانندسازي فرزندشان نظارت داشته باشند. پدر و مادر بايد به نحوي فرزندان خود را متقاعد سازند كه از مراقبت والدين خود هيچ وقت بي‌نياز نيستند و اين مراقبت ناشي از علاقه و مسئوليتي است كه خانواده در برابر فرزندان دارند.
نوجوانان در مرحله دوست‌يابي با گروه‌هاي همسال خود تعامل برقرار، با آنها همانندسازي كرده و سعي مي‌كنند با افرادي ارتباط برقرار كنند كه در بسياري از زمينه‌ها با آنها وجوه مشترك داشته باشند. مهم‌ترين ملاك‌هاي دوست‌يابي در نوجوانان، اعتقادات و علايق مشترك، همگوني خانوادگي، سلامت نفس، ادب، شخصيت اجتماعي و علاقه‌مندي به درس و تحصيل است. والدين بايد با نوجوانان رابطه صميمي وگرم برقرار كنند تا نوجوانان، آنها را به عنوان محرم‌اسرار خود بدانند و آنچه پيرامونشان اتفاق مي‌افتد را با ايشان در ميان بگذارند تا از گرايش افراطي به دوستان جلوگيري شود. نوجوانان را نبايد تحقير كرد و به ويژه نبايد درحضور ديگران آنها را كوچك و به شخصيت‌شان لطمه وارد كرد. والدين بايد نوجوان خود را توجيه كنند كه در دوستي بايد چقدر از وقت خود را صرف يكديگر كنند، تا چه اندازه به هم توجه داشته باشند و هنگامي كه يك فرد چند دوست دارد اين توجه را چگونه بين آنها تقسيم كند. توجه به اين نكات موجب به وجود آمدن دوستي‌هاي خوب و مفيد وعدم توجه باعث به هم خوردن دوستي‌ها مي‌شود. البته محدود كردن بيش از حد نوجوان احتمال «آسيب‌زايي» را بيشتر مي‌كند، لذا ضمن مراقبت در دوستي‌ها نبايد آنها را بيش از حد محدود كرد. نوجوان را توجيه كنيد تا در دوستي‌ها اعتدال را رعايت كند. هنگام بيان اسرار خود به دوستان برخي اسرار را نزد خود حفظ كند و حتي براي بهترين دوستان بيان نكند. والدين بايد روش دوست‌يابي را به نوجوانان بياموزند تا فرزند براي معاشرت و انتخاب دوست آگاهي كافي داشته باشد.
منبع: روزنامه جوان