در هنگام تزریقات پرستار باید به چه مواردی توجه کند

تزریقات یکی از شیوه های رایج در تجویز داروها و اجرای نمونه گیری ها می باشد که در صورت  رعایت نکردن  استانداردهای ایمنی، خطراتی را برای هر دو طرف دارد

بر اساس تحقیقات بعمل آمده سالانه حدود ۱۶ بیلیون تزریق در کشورهای در حال توسعه انجام میشود که حداقل ۵۰ درصد آن غیرایمن می باشد. خطر تزریقات غیر ایمن یک تهدید جدی است و استفاده نامناسب از سرنگها و سوزن ها می تواند باعث انتقال عفونت و تهدید زندگی گردد. برای مثال هپاتیت C و B HIV می توانند در اثر تزریق غیر ایمن منتقل گردد.

. تهیه امکانات و شرایط کافی برای اجرای سیاست مربوط به تزریقات ضروری بوده و بایستی:

-۱ تمام وسایل مورد نیاز مناسب از قبیل سرنگها، سر سوز نها، جعبه ها و …… همواره فراهم باشد.

-۲ بایستی سیستم تهیه وسایل مورد نظر طوری طراحی شود که همواره این وسایل در دسترس باشد

-۳ سرنگهای یکبار مصرف در سایزهای مختلف بایستی به میزان حداقل مصرف یک ماه موجود باشد.

-۴ تهیه جعبه های ایمنی مخصوص دفع اشیاء تیز و برنده به تعداد کافی برای تمام واحدها تهیه گردد.

همچنین کنترل و نظارت بر استفاده از سرنگها، سر سوزن ها و اجرای سیاست مربوطه به صورت برنامه ریزی شده یک اقدام حیاتی بشمار می آید که بایستی بطور مستمر انجام گردد و ضمن تهیه فهرست کنترل مناسب کیفیت اجرای سیاست ثبت و امکان ارتقاء فرآیند را فراهم آورد.

راهنمای کشیدن دارو از آمپول و ویال:

اقدامات اولیه :

• دستها بر اساس سیاست و رویه بهداشت دست شستو شده و یا از ژل مخصوص استفاده نمائید.
• دستکش بپوشید (در زمان وجود آلودگی از قبیل خون و ترشحات بدن بیمار پوشیدن دستکش ضروری است).

نکته: دستکش ها بایستی پس از انجام تزریق برای هر بیمار تعویض گردد.

• وسایل لازم را آماده کنید (سرنگ و سوزن با اندازه مناسب نوع تزریق، پنبه الکل، دستکش یکبار مصرف، آمپول یا ویال دارو، کاردکس داروئی).
• تاریخچه دارویی و سوابق حساسیت بیمار را کنترل کنید.
• کاردکس داروئی را از نظر نام دارو، مقدار تجویز، تاریخ، زمان تزریق و راه و روش تزریق با دستور پزشک تطبیق دهید (این کار بایستی در هر بار تزریق انجام شود).
• بیمار را با پرسیدن نام او و مطابقت با اطلاعات مچ بند (در بیمار بستری) شناسایی کنید.
• در اتاق را بسته و جهت حفظ حریم خصوصی بیمار از عدم تردد دیگران در زمان تزریق اطمینان حاصل کنید.
• سرنگ را از نظر سالم بودن بسته بندی، نداشتن شکستگی و اشکالات احتمالی کنترل نمایند
• مقدار تجویز دارو را از روی بر چسب آن خوانده، پس از محاسبه مقدار دارو بر اساس تجویز، آنرا با سرنگ بکشید و هوای داخل سرنگ را خالی نمایید.
• محل مناسب برای تزریق را مشخص کرده ناحیه را از نظر خارش، التهاب، یا ورم بررسی کنید.
• روی بدن بیمار را با گان یا ملافه بپوشانید.
• در تزریقات IM، سر سوزن را تعویض کنید
• در صورت داشتن تزریقات مکرر، در هر بار ناحیه را تغییر دهید.
• پاسخهای کلامی و غیر کلامی بیمار را مانند تغییرات وضعیت بدن، نسبت به تزریق مورد مشاهده قرار دهید.

طرز آماده کردن آمپول :

١ – سر آمپول را پس از توجه به نقطه برش( علامتی روی خود آمپول است)توسط پنبه الکل با انگشتان خود گرفته و بشکنید.

٢ – سر سوزن را با دقت و بدون تماس با دیواره بیرونی آمپول وارد آمپول کرده تمام محتویات آنرا بکشید.

٣ – در صورت کشیده شدن حباب هوا بداخل سرنگ، آنرا بصورتی که سوزن آن به طرف بالا باشد گرفته توسط چند ضربه آهسته با انگشتان دست به بدنه سرنگ، حبابها را در قسمت بالای آن جمع کنید . سپس به آرامی با فشار دادن پیستون سرنگ، هوا را به بیرون تخلیه کنید.

۴- در مواردی که دارو در سرنگهای از قبل پر شده وآماده تزریق و PACK شده اند، هوای موجود آن را خالی نکنید.

طرز آماده کردن و یال:

١– درپوش فلزی روی ویال را جدا نمایید.

٢– سر ویال را با پنبه الکل ضدعفونی کنید.

٣– سرنگ را از پوشش خود خارج کرده به اندازه حجم دارویی که باید کشیده شود، هوا به داخل آن بکشید.

۴– سر سوزن را وارد ویال کرده، هوای درون سرنگ را به داخل ویال بفرستید.

۵– ویال را بصورت معکوس بین انگشتان دست گرفته، به آرامی پیستون سرنگ را بطرف خارج کشیده، دارو را آسپیره کنید.

۶– همیشه سر سوزن را زیر سطح مایع درون ویال نگهدارید تا همه دارو را بکشید.

٧– پس از خارج کردن سوزن، هوای باقیمانده درون سرنگ را تخلیه کرده، سر سوزن را تعویض کنید.

نحوه انجام تزریق داخل جلدی( ID ):

محل تزریق را از نظر وجود هر گونه زخم، خراش یا تغییر رنگ پوست ساعد بررسی کنید.

بیمار را در وضعیت مناسب قرار دهید : از او بخواهید آرنج خود را باز کرده، ساعد را روی یک سطح صاف قراردهد.

محل تزریق را مشخص کرده با پنبه الکل یا مواد ضد عفونی کننده بدون رنگ بصورت دورانی از مرکز تا حدود ۵ سانتیمتر پاک کنید و ۳۰ ثانیه جهت خشک شدن الکل صبر نمایید.

پنبه الکل را بین انگشتان سوم و چهارم دست آزاد نگهدارید.

در پوش سوزن را توسط کشیدن آن مستقیماً بطرف بالا بردارید.

سرنگ را بین شست و انگشت وسط بصورتی نگهدارید که شیب سر سوزن رو به بالا باشد (در سرنگ هایی که یک شیب دارند).

توسط شست یا سایر انگشتان دست آزاد پوست روی ساعد بیمار را بکشید.

از تماس مجدد دست به محلی که با الکل و یا مواد ضد عفونی کننده، ضدعفونی شده است خودداری کنید.

• سوزن را به آرامی با زاویه ۱۰ تا ۱۵ درجه آنقدر وارد کنید تا به مقاومت برخورد نمایید. سوزن باید به میزان ۳میلی متر وارد جلد شود (انتهای سوزن ممکن است از سطح پوست قابل مشاهده باشد)
• نیازی به کشیدن پیستون سرنگ وجود ندارد.
• تزریق آرام دارو را تا زمانی ادامه دهید که احساس مقاومت نسبت به تزریق دارو بوجود آید. در صورتیکه مقاومتی احساس نکردید، زاویه سوزن را مجدداً اصلاح کنید، زیرا سوزن عمیق تر فرورفته است (حداکثر نیم میلی متر).
• در طول تزریق داخل جلدی (ID) باید برجستگی کوچکی روی سطح پوست ایجاد شود
• سوزن را در حالی خارج کنید که پنبه الکل روی ناحیه قرار دارد
• دور ناحیه تزریق را با خودکار حلقه بکشید .
• سوزن را در جعبه مخصوص دفع اشیاء تیز و برنده ( نیدل باکس) بیندازید .
• دستها را بر اساس سیاست و رویه بهداشت دست شسته و یا ازمحلول ویژه با پایه الکلی استفاده نمایید.
• ناحیه تزریق، مقدار و نوع ماده تست، تاریخ و زمان آن را ثبت کنید.
• ناحیه را از نظر بروز واکنشهای حساسیتی، درد حاد، سوزش، بی حسی یا خارش بررسی کنید.
• در مواردی که جهت آلرژی تست انجام شده است پس از ۱۰الی ۳۰ دقیقه پاسخ بیمار به تزریق را مورد بررسی قرار دهید.

نحوه انجام تزریق زیر جلدی: ( SC )

• ناحیه مناسب برای تزریق را بر اساس ترجیح بیمار، خصوصیات دارو و قابل رؤیت بودن ناحیه انتخاب کنید.
• در درمانهای طویل مدت(مثل انسولین درمانی) محل تزریق را مرتباً تغییر دهید.

• محل تزریق را از نظر وجود توده، حساسیت، ادم و یا هر نوع آسیب دیگر لمس کنید.
• به بیمار کمک کنید در وضعیت مناسب قرار گرفته، بر اساس محل تزریق، بازو، پا، یا شکم خود را شل کند.

• محل را با پنبه الکل یا مواد ضد عفونی کننده بدون رنگ تمیز کنید. پنبه را در مرکز قرار داده سپس بصورت دورانی تا حدود ۵ سانتیمتر اطراف را ضد عفونی کنید. (حداقل ۳۰ ثانیه جهت خشک شدن محل صبرنمایید).

• پنبه را بین دو انگشتان سوم و چهارم دست آزاد قرار دهید.
• درپوش را بردارید .
• پوست ناحیه را به نرمی بین انگشت شست و سایر انگشتان جمع کنید.
• سرنگ را مانند قلم به دست گرفته، سوزن آنرا سریعاً با زاویه ۴۵ تا ۹۰ درجه(حداکثر ۲ تا ۵ سانتی متر) ، وارد بافت زیر جلد نمایید (در مواقعی که سر سوزن طول حدود۴، ۶ یا ۸ میلی متر دارد به صورت عمودی توصیه شده است)
• پوست را رها کرده، پیستون سرنگ را به آرامی عقب بکشید. در صورت کشیدن پیستون سرنگ و ورود خون به داخل سرنگ، سوزن را خارج کرده، دارو را دور بریزید و مجدداً داروی دیگری را به همان نحو آماده کنید.
• هنگام تزریق SCهپارین، نباید عمل کشیدن پیستون سرنگ انجام گیرد.
• سوزن را در حالیکه پنبه الکل روی ناحیه قرار دارد خارج کنید و پنبه الکل را با فشار آرام برای چند ثانیه روی ناحیه نگه دارید.
• ناحیه تزریق را به آرامی ماساژ دهید (مگر بعد از تزریق هپارین و انسولین که بایستی در محل تزریق به آرامی فشار دهید، از ماساژ این ناحیه خودداری نمایید).
• از تماس مجدد دست به محلی که با الکل ویا مواد ضد عفونی کننده بی رنگ ضدعفونی شده است خودداری کنید.
• سوزن را در جعبه مخصوص دفع اشیاء تیز و برنده ( نیدل باکس) بیندازید .
• دستکشها را در آورده ، دستها را بر اساس سیاست و رویه بهداشت دست شسته و یا از ژل مخصوص استفاده نمایید.

• مقدار تجویز دارو، ناحیه تزریق، ساعت و تاریخ آن را ثبت نمایید.
• ناحیه را از وجود واکنشهای حساسیتی، درد حاد، سوزش، بی حسی یا خارش بررسی کنید.
• پس از ۱۰ الی ۳۰ دقیقه عوارض جانبی تزریق را در بیمار مورد بررسی قرار دهید.
• در تزریقات مکرر هر تزریق حداقل ۲ سانتی متر از تزریق قبلی فاصله داشته باشد.

نحوه انجام تزریق عضلانی: ( IM)

/ این تزریق حداکثر برای ۵ میلی لیتر دارو استفاده می شود و این مقدار برای اطفال نصف این مقدار یعنی۲/۵ میلی لیتر است.

۱ – ابتدا ناحیه مناسب برای تزریق را انتخاب کنید:

عضله کناری ران : محل مناسبی برای تزریق عضلانی (IM ) در اطفال و نوزادان و بالغین است .جهت تزریق باید بیمار به پشت خوابیده، اندکی زانوی خود را خم کند و یا تزریق در حالت نشسته انجام گیرد. محل تزریق در یک سوم میانی عضله است . این عضله فاقد اعصاب اصلی و عروقی خونی بزرگ است.

عضلهVentrogluteal: شامل عضلات گلوتئوس مدیوس و مینی موس است. جهت مشخص کردن محل تزریق پرستار باید کف دست راست خود را روی تروکانتر چپ بزرگ استخوان فمور قرار دهد یا برعکس،ب طوریکه انگشت شست به طرف کشاله ران، و سایر انگشتان بصورت کاملاً باز از هم، به طرف بالا قرار گیرند (انگشت اشاره باید روی تاج قدامی فوقانی استخوان ایلیاک قرار گیرد).

محل تزریق در وسط ناحیه ای است که بین انگشت اشاره و وسطی قرار دارد. این عضله فاقد اعصاب اصلی و عروق خونی بزرگ بوده برای تزریقات عمیق مناسب است.

عضله:Dorsogluteal تزریق در این ناحیه خطر برخورد اتفاقی سوزن با عصب سیاتیک را در بردارد . عروق خونی بزرگ نیز از این عضله ناحیه می گذرند. بعلاوه امکان برخورد سوزن با استخوان هم وجود دارد.

ناحیه تزریق در یک چهارم فوقانی کناری باسن، حدوداً ۵ تا ۸ سانتیمتر زیر تاج ایلیاک است. در اطفال زیر ۳سال نباید از این عضله تزریق کرد. در افراد لاغر نیز تزریق در این عضله خطرناک است.

عضله بازوئی : این به سادگی قابل دسترس است، اما در اکثر بیماران رشد خوبی ندارد. جهت تزریق مقادیر کم دارو( حدود ۲ میلی لیتر)مورد استفاده قرار می گیرد. در نوزادان و اطفال قابل تزریق نیست. بعلاوه احتمال آسیب به عصب رادیال، اولنار و یا شریان براکیال در هنگام تزریق وجود دارد . محل تزریق در وسط عضله دلتوئید، حدودا۲ تا ۵ سانتیمتر زیر زائده آکرومیون است.

-۲ به اندازه عضله، سلامت آن وجود توده یا حساسیت عضله توجه کنید .

-۳ در صورت انجام تزریقات مکرر، محل آنرا در هر بار تغییر دهید.

-۴ به بیمار کمک کنید تا بر اساس محل تزریق، به پشت، یک پهلو، یا روی شکم بخوابد و یا در وضعیت

نشسته قرار گیرد.

-۵ محل را با پنبه الکل یا مواد ضد عفونی بدون رنگ تمیز کنید پنبه را در مرکز قرار داده، سپس بصورت دورانی تا حدود ۵ سانتیمتر اطراف را بشویید(حداقل ۳۰ ثانیه یا تا خشک شدن محل صبر نمایید)

-۶ پنبه را بین انگشتان سوم وچهارم دست آزاد قرار دهید.

-۷ در پوش سوزن را بردارید.

-۸ پوست ناحیه را به نرمی بین انگشت شست و سایر انگشتان جمع کنید. در صورت آتروفی بودن توده عضلانی، بدنه عضله را بین شست و انگشتان دست بگیرید.

-۹ سرنگ را مانند قلم به دست گرفته، سوزن آن را با زاویه ۹۰ درجه به داخل عضله فرو کنید)معمولا سرنگ۲۱ یا ۲۳ به کار میرود(

-۱۰ پوست را رها کرده، پیستون سرنگ را به آرامی عقب بکشید. در صورت کشیده شدن خون به داخل سرنگ،سوزن را خارج کرده، دارو را دور بریزید و مجدداً داروی دیگری را به همان نحو آماده کنید.

-۱۱ سوزن را در حالیکه پنبه الکل روی ناحیه قرار دارد خارج کنید و با فشار آرام برای چند ثانیه روی ناحیه نگهدارید.

-۱۲ در صورت تزریق با سرعت ۱ میلی لیتر در ثانیه درد کمتر واحتمال خروج دارو از محل تزریق کمترمی شود)

-۱۳ ناحیه تزریق را به آرامی ماساژ دهید.

-۱۴ سوزن را در جعبه مخصوص دفع اشیاء تیز و برنده ( نیدل باکس) بیندازید .

۱۵- دستکشها را در آورده، دستها را بر اساس سیاست و رویه بهداشت دست شسته و یا از ژل مخصوص استفاده نمایید.

-۱۶ مقدارتجویز دارو، ناحیه تزریق ساعت و تاریخ آنرا ثبت نمایید .

-۱۷ ناحیه را از نظر وجود واکنشهای حساسیتی، درد حاد، سوزش، بی حسی یا خارش بررسی کنید (پس از ۱۰الی ۳۰ دقیقه عوارض جانبی تزریق را در بیمار مورد بررسی قرار دهید همچنین محل را ۲ تا ۴ ساعت بعد از نظربروز واکنش های نامطلوب بررسی کنید)

نحوه انجام تزریق عضلانی به روش بلوک کردن هوا: ( Airlock Technique )

. این روش برای تزریق داروهایی که مقدار آنها کم است توصیه می شود (نظیر،Interferon و واکسن کزاز)

هنگامیکه پس از تزریق دارو، حجم کوچکی از هوا نیز به ناحیه فرستاده شود، وجود این هوا سوزن را از دارو پاک می کند:

• بعد از آماده کردن مقدار لازم، حدود ۰/۲ میلی لیتر هوا را نیز به داخل سرنگ بکشید

سوزن را با زاویه ۹۰ وارد کرده کلیه محتویات سرنگ را بداخل عضله تزریق کنید. هوای موجود در سرنگ،دارو را به سمت جلو رانده مانند یک قفل هوایی از بازگشت دارو به طرف بافت زیر جلدی جلوگیری می کند.

• سوزن را در جعبه مخصوص دفع اشیاء تیز و برنده( نیدل باکس) بیندازید .

دستکشها را در آورده، دستها را بر اساس سیاست و رویه بهداشت دست شسته و یا از ژل مخصوص استفاده نمایید.

نحوه انجام تزریق عضلانی به روش Z- Track Method) Z

این روش برای تزریق عضلانی داروهایی که موجب تحریک بافت زیر جلد می شوند استفاده میگردد و احتمال خروج یا نشت دارو را کم می کند(مثل آهن) اما در بیمارانی که توده عضلانی آنها کم است و نیز در نوزادان واطفال نباید مورد استفاده قرار گیرد. بهترین محل تزریق، عضله گلوتئال قدامی است.

• پس از کشیدن دارو به داخل سرنگ، حتماً باید سر سوزن را تعویض کنید زیرا دارو روی سر سوزن قبلی باقی می ماند.
• پس از کشیدن پنبه الکل روی ناحیه، پوست و بافت زیر جلدی را حدود۵/۲تا۵/۳سانتی متر به طرف کناریا پایین بکشید و با دست نگهدارید.
• با دست دیگر سوزن را عمیقاً با زاویه ۹۰ درجه به داخل عضله فرو کنید.
• پس از آسپیره کردن، دارو را به آرامی تزریق کنید.
• بعد از خارج کردن سوزن پوست را رها کنید اینکار باعث ایجاد یک راه مورب می شود و چون خط عبور سوزن از روی ناحیه تزریق دور می شود داور نمی تواند وارد فضای زیر جلد شود.
• در پایان تزریق سوزن ۵ تا ۱۰ ثانیه در محل باقی مانده و بعد در آورده می شود و پوست رها می شود و محل ماساژ داده نمی شود.
• سوزن آلوده را داخل جعبه ایمنی( نیدل باکس) مخصوص بیندازید.

نحوه انجام تزریق وریدی از طریق بلوس: IV

• دارو را بر طبق آنچه که روی بر چسب دارویی نوشته شده با حلال مناسب و به میزان کافی رقیق کنید.
• محل تزریق وریدی و ناحیه حضور آنژیوکت را از نظر علائم نشت مایع یا فلبیت بدقت بررسی کنید در صورت حضور موارد مذکور، از تزریق دارو خوداری کرده و مجدداً یک IV وریدی دیگر در ناحیه ای متفاوت برای بیمار بگیرید.
• در صورت وصل بودن آنژیوکت به سرم، ابتدا مسیر سرم را مسدود نمایید.
• جهت تزریق دارو از طریق لاستیک مخصوص روی ست سرم، از سوزنهای شماره ۲۱ تا ۲۵ استفاده کنید که سوراخ کوچکتری ایجاد می کنند.
• محل تزریق را با پنبه الکل تمیز کنید.
• جهت اطمینان از برگشت خون، می توانید عمل کشیدن پیستون سرنگ را انجام دهید.
• دارو را در زمان قید شده روی برچسب دارویی تزریق کنید. ( مثلاً در مدت ۲ دقیقه ) به دستور نحوه تزریق از نظر نیاز به رقیق کردن وسرعت تزریق توجه کنید .
• در صورت وصل بودن آنژیوکت به سرم، مجدداً قطرات سرم را تنظیم نمایید.
• زمانیکه بیشتر از یک دارو باید تزریق شود، بین هر دو تزریق سرم را باز کنید. از مخلوط کردن داروها دریک سرنگ اجتناب نمایید.
• در صورت وجود هپارین لاک، آنژیوکت را توسط یک میلی لیتر نرمال سالین از دارو پاک کنید در مورد کاتتر CVPنیاز به ۵ تا ۱۰ میلی لیتر سالین وجود دارد.
• سوزن را در جعبه مخصوص دفع اشیاء تیز و برنده ) نیدل باکس( بیندازید .
• دستکشها را در آورده، دستها را بر اساس سیاست و رویه بهداشت دست شسته و یا از ژل مخصوص استفاده نمایید.

• بیمار را بمدت چند دقیقه از نظر بروز علائم واکنش نسبت به دارو تحت نظر قرار دهید.
• نام دارو، مقدار تجویز، ناحیه تزریق، و زمان تجویز را ثبت کنید. در صورت ایجاد واکنشهای جانبی، موارد راگزارش نمایید.

نحوه انجام تزریق وریدی بصورت مستقیم :

• ناحیه تزریق را مشخص کنید (معمولاً حفره جلو آرنجی).

۵ – ۱۰-  سانتی متر بالاتر از محل تزریق را با تورنیکه ببندید تا محل ورید مشخص شود

–   روی ناحیه را با پنبه الکل یا مواد ضد عفونی کننده بدون رنگ ضد عفونی کنید

– سوزن را در حالی که شیب آن به طرف بالا قرار گرفته است با زاویه ۱۵ درجه وارد ورید کنید

– جهت اطمینان از حضور سوزن در رگ، به آرامی پیستون سرنگ را بکشید تا کمی خون وارد سرنگ شود

-تورنیکه را باز کرده، دارو را به آرامی تزریق کنید

– سوزن را در حالیکه پنبه الکل روی ناحیه قرار دارد خارج کرده، روی ناحیه را تا زمانیکه خونریزی قطع شود فشار دهید

– سوزن آلوده را درون جعبه ایمنی نیدل باکس) مخصوص بیندازید.

– دستکشها را درآورده، دستها را بشویید

– بیمار را بمدت چند دقیقه از نظر بروز علائم واکنش نسبت به دارو تحت نظر قرار دهید

– نام، مقدار تجویز، ناحیه و زمان تجویز دارو را ثبت کنید. در صورت ایجاد واکنشهای جانبی موارد را گزارش نمایید

توجهات عمومی در تزریقات:

– شکستن آمپول ها با استفاده از پنبه الکل

– برداشتن سرپوش فلزی و یالها با استفاده از تیغ اره

– پرهیز از گذاردن درپوش سرسوزن، پس از تزریق

– پرهیز از شکستن یا خم کردن سر سوزن قبل از دفع آن

– استفاده از ظرف مخصوص یا جعبه ایمنی در اتاق تزریق و در کنار بیمار جهت حمل وسایل تیز و برنده وپرهیز از حمل آنها در دست یا جیب

– اجتناب از دست به دست دادن وسایل تیز و برنده

– اطمینان از ثابت بودن سرسوزن به سرنگ

– ضدعفونی کردن لاستیک درب ویال با الکل ۷۰ % در زمان استفاده و ۳۰ ثانیه صبر کردن جهت خشک شدن محل

– پوشش مجدد ویال بازشده با پنبه الکل در صورت نیاز به استفاده مجدد

– ثبت تاریخ زمان باز شدن ویال بر روی آن در مواردی که از یک ویال برای تزریقات متعدد استفاده

می گردد(بر اساس سیاست و رویه مربوطه)

– رعایت نکات استریل در زمان تماس با سرنگ و ویال

در تزریق دارو به روش عضلانی هیچگاه بیشتر از cc5 در هر بار تزریق وارد عضله نکنید

– در هنگام تزریق جهت کاهش درد بیمار را تشویق به شل نمودن عضلاتش بنمایید

– طول سوزن را با توجه به میزان بافت چربی عضله انتخاب کنید

– در تزریق داخل جلدی، محل تزریق باید عاری از حساسیت در لمس التهاب و تورم و ضایعه باشد

– در صورتیکه در گردن آمپول خط مشخص جهت شکستن آن وجود ندارد با پنبه الکل قسمت گردن آمپول را پاک کنید سپس در حالی که گردن آمپول بر پنبه الکل و روی انگشت سبابه دست شما تکیه دارد، آن را با اره خراش دهید

– پنبه الکل را در اطراف گردن آمپول قرار دهید و با فشار دست به طرف داخل یا خارج، سر آمپول را جدا کنید

– محلی را برای تزریق در عضله انتخاب کنید که قبلاً زیاد مورد استفاده قرار نگرفته ضمناً عاری از حساسیت نسبت به لمس، سفتی، تورم، خارش سوختگی یا التهاب باشد

انتخاب وسایل مناسب مانند :

– انواع سرنگها با سوزنهای جدا و ثابت

– جعبه های ایمنی مختلف برای جمع آوری سوزن ها و اشیاء تیز

– هر وسیله انتخابی تنها زمانی مطمئن و ایمن است که براساس دستورالعمل مناسب همان وسیله استفاده گردد.

– سرنگهای یک بار مصرف با سوزن ثابت دارای خطر کمتری نسبت به بقیه می باشند و امکان انتقال عفونت را بدلیل عدم امکان جداسازی و استفاده مجدد کاهش می دهد.

– استفاده از وسایل استریل و یکبار مصرف برای هر بار تزریق

– عدم استفاده از وسایل یکبار مصرف که بسته آنها باز شده یا آسیب دیده اند

– عدم استفاده از وسایل یکبار مصرف تاریخ اعتبار گذشته

– در دسترس بودن وسایل یکبار مصرف مورد نیاز به میزان کافی برای همیشه

استفاده مناسب از وسیله ها:

– یک سرنگ یا سر سوزن بسته بندی شده استریل تنها برای یکبار تزریق بایستی استفاده گردد و بعد از استفاده به روش مناسب از بین برود

– سرنگ ها و سر سوزنهای استفاده شده بلافاصله بعد از استفاده بایستی در جعبه های ایمنی انداخته شوند

– سرنگ ها، سرسوزن ها و اشیاء تیز که خطر فرو رفتن و ایجاد آسیب به بدن شدن را دارند نباید دست به دست شوند

جلوگیری از تماس با وسایل، محلولها و مایعات تزریقی:

– آماده کردن وسایل در محیط تمیز که امکان تماس با سایر وسایل یا ترشحات بدن وجود ندارد

– باقی نگذاردن سر سوزن ها در داخل ویالها

– استفاده از و یالهای یکبار مصرف بجای چند بار مصرف در صورت امکان ویا اختصاص یک ویال به یک بیمار

– پوشش و نگهداری مناسب و یالهای چند بار مصرف بعد از باز شدن با نوشتن تاریخ باز شدن و یال بروی آن

– تهیه آمپول ها با قابلیت باز شدن راحت بجای آمپولهای دارای پوشش فلزی که به سختی باز می شوند

– استفاده از گاز یا پنبه الکل تمیز کوچک جهت جلوگیری از تماس محلول تزریقی با دست در زمان باز کردن آمپول و و یال

– دور انداختن محلولها و داروهای تاریخ گذشته یا غیر استریل شد

– نگهداری داروها و محلولهای تزریقی در شرایط مناسب توصیه شده

– دورانداختن سر سوزنهائی که با قسمت های غیر استریل تماس پیدا می کنند

جلوگیری از آسیب دیدن افراد با سر سوزن ها و اشیاء تیز:

– انتظار و مراقبت از حرکات ناگهانی بیمار در زمان انجام اقدام درمانی

– پرهیز از گذاشتن پوشش سر سوزن ها بعد از استفاده

– انداختن سریع سر سوزن ها و اشیاء تیز در جعبه های ایمنی بلافاصله پس از مصرف و کسب اطمینان از اینکه هیج وسیله برنده وتیزی روی تخت بیمار،لباس و…به جای نمانده است.

– ذکر تاریخ بر روی جعبه های ایمنی و انتقال آن پس از ۴۸ ساعت یا پر شد ن ¾آن

– تهیه جعبه های ایمنی به میزان کافی و در دسترس بودن آن در تمام زمانها

اصول کلی تجویز داروها بصورت تزریقی:

راهنمای پیشگیری از عفونت:

-۱ به منظور جلوگیری از آلوده شدن داروها، هرگز آمپولها را بصورت باز رها نکنید و سریعاً داروی محتوی آنها را توسط سرنگ بکشید.

-۲ جهت پیشگیری از آلودگی سوزن، از برخورد آن با نقاط آلوده نظیر سطح خارجی آمپول یا ویال، سطح خارجی درپوش سوزن دستهای پرستار و سطح میز جلوگیری کنید.

-۳برای جلوگیری از آلودگی سرنگ، از لمس قسمت متحرک آن ( پیستون یا ( Plunger اجتناب نمایید.همینطور سر سرنگ را توسط درپوش یا سر سوزن حفظ کنید.

-۴ به منظور آماده سازی پوست، سطح آنرا توسط آب و صابون از مواد آلوده،خون، ترشحات، یا مدفوع. بشوییدو خشک کنید(در صورت وجود آلودگی ظاهری از قبیل خون ترشحات ویا مدفوع محل را با آب وصابون پاک وآماده کنید).

– ۵ – پیش از تزریق، ناحیه را توسط پنبه آغشته به ماده ضدعفونی بصورت دورانی تمیز کنید. پنبه را از مرکز به طرف خارج به میزان۵ cm حرکت دهید.

راهنمای استفاده از سرنگها :

اندازه سرنگها از۰/۵ تا ۶۰ میلی لیتر متفاوت است (حجم سرنگ را با توجه به میزان داروی مورد نظر سرسوزن را بسته به نوع دارو، محل میزان تخمینی پوست و چربی بافت زیر جلدی انتخاب نمایید)

-۲ سرنگهای یک میلی لیتری برای تزریقات زیر جلدی مناسبند

-۳سرنگها ی ۵-۳ میلی لیتری جهت تزریقات داخل عضله استفاده می شوند

-۴ سرنگهای بزرگتر برای آماده سازی تزریقات داخل وریدی مورد استفاده قرار می گیرند) براساس میزان رقیق سازی دارو (

راهنمای استفاده از سوزنها :

-۱ سوزنها دارای سه ویژگی شیب سر سوزن، طول بدنه سوزن و قطر داخلی سوزن هستند .

-۲ سوزنهای بلند تر و قطورتر، تیز تر هستند تا حداقل ناراحتی را برای تزریقات زیر جلدی و عضلانی ایجاد نمایند

-۳ طول سوزنها از ۰/۴ میلی متر تا ۱۳ میلی متر متفاوت است

-۴ نوع سوزن بر اساس ویسکوزیته)غلظت( محلول تزریقی مورد انتخاب قرار می گیرد

-۵ سوزنها را بر اساس قطر آنها شماره گذاری می کنند ۱۹) تا( ۲۷ شماره ۱۹ قطورترین و شماره ۲۷نازکترین آنهاست.

– ۶ برای تزریقات scاز سوزن شماره ۲۵-۲۷با طول ۴/۰،۶/۰و۸/۰سانتیمتر استفاده می شود.(جهت تزریق به صورت عمودی سوزنها با طول کمتر استفاده میشود) برای تزریقات IM

از سوزن شماره ۲۵-۲۷،با طول۵/۲تا۴سانتی متر در اطفال واز سوزن شماره۱۹-۲۳،با طول۵/۲تا ۴سانتیمتر در بالغین استفاده میشود

۷- برای تزریقات ID از سوزن شماره ۲۶ -۲۷ با طول ۴/۰تا۶/۰استفاده می شود

لازم به ذکر است که بسته به نوع دارو، ویسکوزیته و… اعداد مختلفی ذکر شده است.

عوارض تزریقات وریدی:

عوارض	تظاهرات بالینی	مداخلات پرستاری
انفیلتراسیون	رنگ پریدگی پوست، تورم درد ناحیه تزریق، سرد بودن موضع تزریق در لمس، کاهش سرعت تزریق	آنژیوکت خارج شود و با آنژیوکت دیگری در محل جدید رگ گرفته شود، کمپرس گرم روی موضع آسیب دیده جهت افزایش جذب مایع گذاشته شود
فلبیت	قرمزی، گرمی موضع تزریق در لمس، تورم ناحیه تزریق، مسیر رگ قرمز و دردناک است	آنژیوکت خارج شود و با آنژیوکت دیگری در محل جدید رگ گرفته شود، کمپرس گرم روی محل فلبیت شده گذاشته شود
تب به علتحساسیت(reaction)	تب، لرز، ضعف عمومی، تهوع، استفراغ، سردرد، درد پشت و کمر درد	فوراً انفوزیون وریدی قطع شود، علائم حیاتی کنترل شود و به پزشک معالج اطلاع داده شود، آنژیوکت و ست تزریق جهت کشت و بررسی های آزمایشگاهی حفظ شود
آمبولی هوا	تنگی تنفس، سیانوز، هیپوتانسیون،تاکیکاردی، کاهش سطح هوشیاری	فوراً انفوزیون وریدی قطع شود، بیمار به پهلوی چپ خوابانده شود و سربیمار پائین تر از بدن قرار داده شود. اکسیژن شروع شود و به پزشک معالج اطلاع داده شود
افزایش حجمخون در گردش	اضطراب، تنفس کوتاه، سرفه خلط کف آلود، رال ریوی، برجستگی وریدهای گردن، افزایش نبض و فشار خون	سرعت آنفوزیون به حداقل کاهش یابد، علائم حیاتی کنترل شود و به پزشک معالج اطلاع داده شود

منبع : irannurse.ir