اگر با داستان زندگی سلطان سلیمان پادشاه نامدار عثمانی در ترکیه آشنا باشید حتما می‌دانید که خواهر او، خدیجه سلطان اولین فرزند خود را نیمه شب طی شیر دادن از دست داد زیرا از خستگی به خواب می‌رود و نوزاد در آغوش او خفه می‌شود.
داستان‌ها در مورد خفگی نوزادان بسیارند. اغلب مادرها نیز از گوشه و کنار آنها را شنیده‌اند و این موضوع ترس‌شان را دوچندان می‌کند. اگر شما هم به تازگی زایمان کرده‌اید و نگران سلامتی فرزندتان هستید این مقاله را بخوانید تا با کمک دکتر قمرتاج خان بابایی، فوق تخصص ریه کودکان از فرانسه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتر بابک ساعدی، متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با دلایل خفگی نوزادان و راه‌های پیشگیری از آنها آشنا شوید.
خفگی در نوزادان علل مختلفی دارد. دکتر خان بابایی، فوق تخصص ریه کودکان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی معتقد است هرگونه انسداد در راه تنفسی، حفره‌های بینی و حبابچه‌های ریوی در انتهای ریه می‌تواند از تبادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن جلوگیری کند و درنهایت باعث خفگی شود، البته پایین آمدن سطح اکسیژن خون اگر ناچیز باشد مشکلی ایجاد نمی‌کند اما اگر از حد بگذرد باعث ایجاد عارضه می‌شود. حال این عارضه بسته به مدت زمان کمبود اکسیژن و شدت آن متفاوت خواهد بود.
هنوز نفس می‌کشه؟
کمبود اکسیژن طیف وسیعی از علائم را ایجاد می‌کند؛ از بی‌قراری نوزاد و مشکل در شیر خوردن گرفته تا تشنگی هوا و سیاه شدن لب‌ها و انگشتان همگی از این نشانه‌ها به حساب می‌آیند. درواقع علائم به سن کودک و مدت زمان کمبود اکسیژن بستگی دارد. دکتر خان بابایی در ادامه اضافه می‌کند که کاهش اکسیژن به ارگان‌های مختلف بدن به‌خصوص مغز، قلب، کلیه‌ها، کبد و دستگاه گوارش آسیب می‌رساند.
وقتی اکسیژن به سلول‌های مغزی نمی‌رسد فرد ممکن است دچار فلج مغزی شود. این کمبود اکسیژن حتی می‌تواند داخل رحم، موقع زایمان یا بعد از آن یا طی بیماری‌هایی چون مننژیت و انسفالیت ویروسی یا میکروبی ایجاد شود. درحقیقت از آنجایی که سلول‌های مغزی در حال رشد هستند، کمبود اکسیژن باعث ایجاد عوارض برگشت‌ناپذیری همچون عقب‌افتادگی ذهنی خواهد شد. این مسئله درمورد ارگان‌های دیگر هم صدق می‌کند؛ برای مثال اگر اکسیژن به کلیه‌ها یا کبد نرسد فرد دچار نارسایی کلیه و کبد می‌شود یا اگر قلب دچار کمبود اکسیژن شود مشکلات عضلانی پیدا می‌کند و درنهایت از کار می‌افتد.
عفونت هم باعث خفگی می‌شود
یکی از شایع‌ترین عوامل انسداد راه‌های هوایی، ورود جسم خارجی همچون اسباب بازی، تکه‌های غذا و. . . به دستگاه تنفسی است. به‌گفته دکتر خان بابایی این عارضه در کودکان شیرخوار و نوپا بسیار شایع است و اگر انسداد کامل باشد باعث مرگ می‌شود. از دیگر علل خفگی نوزادان می‌توان به عفونت‌های شدید و ایست قلبی- تنفسی اشاره کرد. طی این عفونت‌ها ترشحاتی در دستگاه تنفسی آزاد می‌شوند که در صورت عدم درمان، باعث انسداد خواهند شد. انواع نارسایی‌های قلبی هم می‌توانند در راه تنفسی انسداد ایجاد کرده و باعث مرگ شوند. البته این بیماری‌ها خیلی اورژانسی نیستند و عوارض آنها به تدریج با درمان جبران می‌شوند.
نگرانی از خفگی نوزاد بی‌خواب‌تان کرده است؟
۱. شیر دادن به نوزاد در حالت خوابیده چه با شیشه شیر و چه سینه مادر می‌تواند بسیار خطرناک باشد، بنابراین حتما باید در حالت نیمه نشسته به او شیر بدهید.
۲. خوابیدن نوزاد کنار والدین بسیار خطرناک است زیرا ممکن است دست، بدن، بالش یا پتوی آنها روی صورت کودک بیفتد و خفگی ایجاد کند یا حتی به کودک ضربه بزنند.
۳. برای نوزادان و شیرخواران از بالش استفاده نکنید. درواقع وضعیت قرارگیری سر کودکان در این سن به گونه‌ای است که اصلا نیازی به بالش ندارند. پارچه‌ها و پتوهای خیلی کوچک و نرم نیز ممکن است در تنفس کودک اختلال ایجاد کنند.
۴. اگر غذا یا شیر دادن به نوزاد در آرامش و به دور از هیجان، خندیدن و بازی کردن انجام شود و کودک ناهنجاری‌های عضلانی و عصبی در ناحیه حلق و حنجره نداشته باشد، نگرانی از بابت خفگی وجود نخواهد داشت.
۵. شیرخواران تا سه ماهگی به شکل اجباری از بینی تنفس می‌کنند بنابراین گرفتگی بینی در آنها می‌تواند بسیار خطرناک باشد، پس در زمان سرماخوردگی قبل از خواب و شیر دادن به کودک، بینی او را با آب مقطر یا سرم شست‌وشو باز کنید.
