چه عواملی سبب کشش افراد مختلف به سمت مواد مخدر می شوند و چه درمان ها و راههای پیشگیرانه ای در این زمینه برای آنان وجود دارد؟
فرضیه هایی در گذشته مطرح بود که بطورمثال متاهلان یا آنانکه وضعیت بهتر دارند کمتر به سمت اعتیاد می روند اما اکنون مسوولان از ورود متاهلان و شاغلان به جرگه معتادان خبر می دهند و جالب تر آنکه آمار این دست از معتادان نیز رو به افزایش است.
در گذشته بیشتر مردان به سمت اعتیاد می رفتند اما اکنون جنس اعتیاد به سمت زنانه شدن پیش رفته بطوریکه شیوع اعتیاد در زنان طی 10 سال، دو برابر شده است.
طبق اعلام آمار رسمی ، 2.56 درصد جمعیت 15 تا 64 سال کشور دچار معضل اعتیاد هستند و از سوی دیگر نیز 85 درصد تریاک و 35 درصد هروئین جهان در ایران کشف می شود.
این اعداد و ارقام کار را برای مسوولان ذیربط سخت کرده و در کنار آن پوشیدگی علل اعتیاد به این وضعیت بغرنج، دامن می زند زیرا با پنهان ماندن علت اعتیاد، درمان آن نیز سخت تر می شود.
هرچند ایران در حوزه درمان اعتیاد، هاب منطقه است و شبکه درمان بسیار مطلوبی برای معتادان دارد چنانکه به گفته مسوولان هم اکنون 6 هزار و 700 مرکز درمانی اعتیاد و پنج هزار و 500 پزشک در حوزه اعتیاد فعالیت داشته و 800 هزار نفر در کشور تحت پوشش درمانی اعتیاد قرار دارند اما شاید به خاطر همین ناشناخته بودن علل اعتیاد باشد که 90 درصد بهبود یافتگان بعد از بهبود دوباره به سمت اعتیاد بازمی گردند در حالیکه این رقم در دنیا خیلی کمتر است.
**علل مختلف اعتیاد از زبان معاون مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران یکی از دلایل رو آوردن به اعتیاد را مانع شدن افراد در رسیدن به پاداش های طبیعی می داند و می گوید: موبایل، اینترنت، ورزش و مطالعه همه وابستگی می آورند و اگر جلوی اعتیادهای ساده را بگیریم، فرد سراغ وابستگی های دارویی می رود، بنابراین چرا وسایل ساده تری در اختیار افراد برای وابستگی قرار ندهیم تا آنان معتاد نشوند؟
دکتر «محمدرضا زرین دست» می افزاید: شاید اگر افراد در اعتیاد خود، مواد یا رفتارهای سالم تر را انتخاب کنند، بتوان جای اعتیاد به مواد مضر را گرفت؛ محیط و خانواده با گرفتن پاداش از افراد به عنوان عامل هایی عمل می کنند که می توانند افراد را به اعتیاد دارویی برسانند، پس نباید جلوی پاداش های طبیعی افراد را گرفت.
وی تصریح می کند: گاهی حتی افراد را در اعتیاد مقصر نمی دانیم، زیرا ژنتیک در اعتیاد و حتی درمان آن نقش دارد و امیدوارم روزی از طریق «ژن تراپی» معتادان را درمان کنیم.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران خاطرنشان می کند: از سوی دیگر بیماری های روحی و روانی مهمترین عاملی است که می توانند افراد را به اعتیاد برسانند، بنابراین در درمان نباید فقط دنبال درمان وابستگی جسمی باشیم بلکه باید به وابستگی روانی نیز توجه کنیم.
**ناشناختگی علل اعتیاد
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می گوید: اگر اعضای هر خانوار را چهار نفر در نظر بگیریم، اکنون بین هفت تا 10 میلیون نفر درگیر اعتیاد هستند.
علی ربیعی می افزاید: پیشتر فرضیه ای وجود داشت که بین بیکاری و فقر و اعتیاد رابطه معنادار وجود دارد و نوع دیگر آن نیز ناشی از لذت جویی بود و دو طبقه از معتادان را می توانستیم مشخص کنیم اما امروز این معادلات به هم ریخته و پدیده اعتیاد با علل مختلفی صورت می گیرد.
وی ، انزوای اجتماعی را یکی از دلایل روآوردن افراد به اعتیاد عنوان می کند و می گوید: علل پوشیده اعتیاد در حال حرکت به سمت ناشناختگی است.
**درمان هایی که روز بروز پیچیده تر می شوند
مصرف مواد مخدر و محرک هر روز در جامعه بیشتر می شود و از سوی دیگر مخلوط کردن این مواد با هم و ساختن مواد جدید، کار درمان اعتیاد را مشکل تر می کند.
پرویز افشار معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر در این باره می گوید: درمان های اعتیاد چند دارویی پیچیده است، این معتادان رفتارهای پرخطر دارند و زودتر به آخر خط می رسند.
علیرضا جزینی قائم مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز در این باره می گوید: درمان همزمان و ترکیبی مواد مخدر، درمان را پیچیده و هزینه های درمانی را افزایش می دهد.
وی تاکید می کند: اعتیاد به عنوان یک بیماری مزمن نیاز به درمان بلند مدت و دایمی دارد.
**راهکارهای درمان اعتیاد
رییس سازمان بهزیستی ، راه اندازی مراکز سرپایی و تاسیس مراکز میان مدت و اجتماع محور را از راهکارهای مقابله با اعتیاد عنوان می کند.
انوشیروان محسنی بندپی می گوید: ارزیابی برنامه ها و مراکز نگهداری مراقبت درمان و مداخله –اقامتی میان مدت و دراز مدت- از اولویت های کاری بهزیستی در سال جاری است تا بهبود یافتگان دوباره به سمت اعتیاد بازنگردند.
وی می افزاید: همچنین در بعد مهارت پذیری و اشتغال باید اولویت هایی را در دستور کار قرار دهیم.
علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز ایجاد نشاط و تغییرات اجتماعی را از راهکارهای مقابله با اعتیاد عنوان می کند و می گوید: حتما باید برای درمان اعتیاد، راه حل های اجتماعی جستجو کنیم؛ راهکارهای احیای روابط اجتماعی مهم ترین راهکار بازدارندگی اعتیاد است.
علیرضا جزینی قائم مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز در این باره می گوید: کارگروه درمان ، دارو و کاهش آسیب در کنار کارگروه های پیشگیری و مطالعات اجتماعی در وزارت بهداشت تشکیل شده و امید می رود با تشکیل این کارگروه ها تا حدود کاستی های حوزه اعتیاد برطرف شود.
هر چند سازمان ها و وزارتخانه های مختلف امسال برنامه های متعددی برای مقابله و به ویژه درمان اعتیاد دارند اما بی تردید نباید فراموش کرد که در اعتیاد مانند هر پدیده اجتماعی دیگر ، نگاه پیشگیرایانه بر درمان اولویت دارد.ایرنا
