اعتیاد می تواند ریشه در خانواده و اطرافیان نزدیک فرد مبتلا داشته باشد بهتر است ابتدا به دنبال درمان آن در خانواده باشیم!
اعتیاد به باور بسیاری ضعف اراده و مشکل اخلاقی است. این اعتقاد از دیر باز به طور سنتی در بیشتر جوامع از جمله جامعه ما وجود داشته و بر اساس همین باور با فرد معتاد برخورد می‌شود. در بین خانواده‌ها نیز چنین باوری وجود داشته و دارد و این نوع نگاه از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا کرده است؛ حتی در بین مسئولان و کار به دستان جامعه هم همین نگاه به اعتیاد و معتاد رواج داشته و دارد.
در این دیدگاه برخورد با فرد معتاد، برخورد با بیمار نیست بلکه برخورد با مجرم است. یعنی فرد معتاد، نه یک معتاد که یک مجرم است. فرد مجرم را به مجازات می‌رسانند نه اینکه به دنبال درمانش باشند. متاسفانه خانواده‌ها نیز تا حد زیادی اینگونه می‌اندیشند. در این فرصت به تاثیر و تاثر اعتیاد بر خانواده‌ها و راهکارهای پیش روی خانواده‌ها برای برخورد با فرد معتاد و چگونگی طی کردن روند بهبود توسط این فرد در خانواده می‌پردازیم.
خانواده‌‌ای که در خود فرد معتادی دارد، به احتمال زیاد خودش هم همراه فرد معتاد به مرور زمان بیمار می‌شود. یعنی پیامدهای بیماری اعتیاد که بر فرد معتاد اثر گذار است و باعث می‌شود که در ویژگیهای شخصیتی او تغییرات صورت گیرد به مرورزمان بر دیگر اعضای خانواده موثر واقع می‌شود و از نظر افکار و رفتار، دیگر اعضای خانواده نیز همانند فرد معتاد می‌شوند. خانواده‌‌ای که یکی از اعضایش معتاد است به مرور و به دلیل نا آگاهی ممکن است همانند فرد معتاد دچار مشکل شوند. اگر اعضای خانواده‌‌ای دچار ویژگیهای زیر شوند می‌توان گفت که در چرخه معیوب بیماری اعتیاد گرفتار شده اند:
1- خانواده سعی در کنترل رفتار عضو معتاد و تغییر دادن او دارد 2- تمرکز بر کارهای عضو معتاد خانواده و عواقب کارهای او 3- مقصر دانستن عضو معتاد در زمینه اعتیادش 4- احساس شرمندگی از اینکه عضوی از خانواده معتاد شده است و یا کم اهمیت جلوه دادن اعتیاد عضو خانواده 5-قطع ارتباطات با دیگران برای اینکه کسی از اعتیاد عضو خانواده خبر دار نشود 6- توجیه رفتارهای فرد معتاد و حمایت بیش از حد از او برای اینکه پیامدهای رفتار معتادگونه را کم اثر نمایند 7- ترس و اضطراب همیشگی از رفتارهای احتمالی عضو معتاد خانواده و….
این نوع عمل کردن توسط اعضای خانواده معتادان نشان از این دارد که دیگر ا عضای خانواده از بیماری اعتیاد عضو خانواده شان بی نصیب نمانده‌‌اند و به نوعی آنها نیز عوارض این بیماری را در خود دارند. درست است که سایر اعضای خانواده مواد مخدر مصرف نمی‌کنند اما پیامدهای مصرف مواد یک عضو در خانواده بر دیگران تاثیر گذاشته است و آنها نیز بدون اینکه خودشان بدانند در چرخه بیماری اعتیاد گرفتار شده اند،حال شاید این چرخه به مصرف مواد ختم نشود اما بر زندگی اعضای خانواده اثر گذار است.
اگر یکی از والدین در خانواده اعتیاد داشته باشد، بر کودکان آن خانواده تاثیر خواهد گذاشت. کودکان در این نوع خانواده‌ها به کمبود اعتماد به نفس، تنهایی، احساس گناه، نا امیدی، درماندگی، نگرانی از رها شدن، افسردگی و… دچار می‌شوند. در روابط اجتماعی و تحصیلی به مشکل برخورد می‌کنند و زمینه گرایش به مواد مخدر و اعتیاد فعال در آنها بسیار زیاد است. همسر فرد معتاد هم از نظر روحی و روانی و هم از نظر روابط اجتماعی و اقتصادی درگیر بحرانهای مختلف می‌شود. دچار شدن به این نوع مشکلات و مسائل خود زمینه گرایش به مصرف مواد مخدر و اعتیاد فعال را به همراه دارد. موارد بسیار زیادی از همسرانی را داریم که به دلیل ناآگاهی از چگونگی بیماری اعتیاد و برخورد با فرد معتاد در چرخه اعتیاد گرفتار و در نهایت به مصرف مواد مخدر کشیده شده اند.
به طور کلی اعتیاد می‌تواند بر خانواده تاثیراتی داشته باشد از جمله: 1-تغییر در مقررات خانواده 2- به وجود آمدن مقررات جدید در خانواده 3- تغییر در احساسات و تغییر جهت آن به سمت مخرب بودن 4- تاثیر بر اعضای خانواده از جمله کودکان نوجوانان و همسر. در بیشتر خانواده هایی که یکی از اعضایشان به بیماری اعتیاد دچار است، نه تنها فرد معتاد کمک موثری از طرف خانواده دریافت نمی‌کند، بلکه به مرور این فرد معتاد است که خانواده را به پیامدهای بیماری اعتیاد آلوده می‌کند. این زمانی است که خانواده در چرخه رفتارهای اعتیادی گرفتار می‌شود و نه تنها به فرد معتاد که به سایر اعضا نیز نمی‌تواند کمک کند. در اینگونه خانواده‌ها می‌توان گفت خانواده بیمار است و حتی بیماری اعتیاد، بیماری خانوادگی است؛ یعنی خانواده یک بیمار ندارد بلکه همه اعضا بیمار شده اند.
بهتر است نزدیکان فرد معتاد برای جلوگیری از شیوع بیماری در خانواده، مهارتهایی راکسب کنند. خانواده هایی که معتاد دارند قبل از هر اقدامی بهتر است با مشاورانی که در زمینه بیماری اعتیاد و درمان و بهبودی آن تخصص دارند مشاوره کنند تا بتوانند به عضو بیمار خانواده کمک نمایند. خانواده برای کمک کردن به فرد بیمار می‌بایست اقداماتی انجام دهد. اولین مرحله کمک به فرد معتاد در یک خانواده این است که به فرد معتاد به عنوان یک بیمار نگاه شود. در مرحله دوم بعد از پذیرش اعتیاد به عنوان یک بیماری، باید برای انجام اقداماتی که بیمار برای بهبودی نیازمند است آماده باشند. در نهایت تمام روند بهبودی عضو بیمار خانواده را با کمک و حمایت افراد آگاه طی کنند.
روزان
