آتروز و مشکلات مفصلی چه تاثیرات منفی می توانند روی نیروی جنسی شما بگذارد؟
بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری های مزمن، از جمله بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی و آرتروز، در ملاقات های خود با پزشکان از هر دری سخنی به میان می آورند، جز مشکلات و مسایل مربوط به روابط زناشویی شان؛ این در حالی است که تقریبا تمام بیماری های مزمن، از جمله همین بیماری های روماتولوژیک، هر یک به شیوه ای بر توانایی های جنسی افراد تاثیرگذارند. بنابراین پرهیز از طرح این قبیل مسایل در ملاقات های طبی، چه به دلیل خجالت بیمار باشد، چه به هر دلیل دیگر، درواقع نوعی بی توجهی نسبت به مسایل عاطفی و زناشویی زندگی است که می تواند به سلامت خانوادگی و عاطفی بیماران خدشه وارد کند.
دکتر سیدعلی آذین، متخصص پزشکی اجتماعی، فلوشیپ پزشکی جنسی و عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی، به خوبی توضیح می دهد که چگونه با وجود دردهای مفصلی می توان کیفیت روابط جنسی و زناشویی را حفظ کرد.
بیماری های مفصلی از جمله آرتروز و روماتیسیم مفصلی چه تاثیری بر زندگی جنسی و روابط زناشویی می گذارند؟
شواهد پژوهشی نشان می دهد بیماری آرتریت روماتوئید حداقل در یک نفر از هر 3 مبتلا، تاثیرات عمیقی بر جنسینگی (Sexuality) آنها داشته است، از طرفی، حداقل یک نفر از هر 10 بیمار اذعان می کند روابط جنسی دیگر در زندگی او جایگاهی ندارد، اما در اغلب مواقع، درد و خستگی نیست که باعث چنین احساسی در آنها شده است. بلکه عامل این وضعیت، نگرش آنها نسبت به شرایط موجود و بی توجهی درمانگران به این حوزه از سلامت بیماران است.
متاسفانه رفتارهای جنسی به شکلی رایج اقداماتی جسمانی تلقی می شوند و جنبه های هیجانی، عاطفی و شناختی آنها مورد غفلت قرار می گیرد. در حالی که لازم است به جای تمرکز صرف بر ابعاد جسمانی موضوع، زوج ها به کیفیت صمیمیت و روابط عاطفی خود بپردازند، اما به هر حال باید پذیرفت آثار مستقیم و غیرمستقیم بیماری بر جنسینگی و عملکرد جنسی فرد بسیار جدی است و نمی توان آنها را نادیده گرفت.
لطفا به برخی از مهم ترین این آثار اشاره کنید.
شدت بیماری، میزان پاسخ به درمان و طول مدت بیماری نقش تعیین کننده ای بر عوارض پیش آمده دارد، اما درمجموع شاید بتوان از مهم ترین این آثار به این مورد اشاره کرد که این بیماران معمولا با درد، خشکی مفاصل، محدودیت حرکتی و احساس خستگی مواجه هستند و گاهی مفاصل آنها تحمل فشار و وزن را ندارند. طبیعی است که این موضوع می تواند فعالیت های جنسی را به سمت تجاربی ناخوشایند سوق دهد.
علاوه بر درد و خستگی، برخی بیماران با اضطراب و افسردگی ناشی از بیماری هم مواج می شوند.
بله، خود این مساله هم ابعاد مختلف زندگی جنسی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. همسر فرد مبتلا نیز می تواند این افسردگی و اضطراب را (از جمله درخصوص درست بودن یا پیامدهای احتمالی رابطه جنسی با بیمار) تجربه کند.
احتمالا این مساله روی اعتماد به نفس این بیماران هم تاثیر منفی می گذارد.
بله، مبتلایان به بیماری های مزمن، به ویژه اگر بر اثر بیماری دچار تغییراتی در شرایط ظاهری بدن و اندام ها شده باشند، ممکن است اعتماد به نفس خود را از دست بدهند و احساسات منفی و حتی نادرستی درخصوص خودشان یا نظر شریک زندگی نسبت به شرایط موجود پیدا کنند.
آیا داروهای کنترل کننده این بیماری ها هم ممکن است چنین عوارض جانبی ناخوشایندی داشته باشند؟
به هرحال کنترل بیماری یا خاموش نگه داشتن آن اغلب مستلزم مصرف مقادیر قابل توجهی از انواع داروهاست. این موضوع علاوه بر اینکه گاهی خود بر اعتماد به نفس تاثیر منفی می گذارد، خواه ناخواه و گهگاه بیماران را در معرض عوارض داروها نیز قرار می دهد.
ممکن است مثال بزنید؟
بله، مثلا مصرف داروهای استروئیدی می تواند به افزایش وزن یا ادم صورت و حتی کمبود نسبی تستوسترون (با مصرف درازمدت و با دوز بالا) منجر شود. این مساله نیز می تواند بر تمایل جنسی و تصویر بدنی فرد از خود تاثیر منفی بگذارد. تعداد کمتری از بیماران حتی ممکن است مشکلاتی را مانند ریزش مو هنگام مصرف داروهایی مثل متوتروکسات تجربه کنند. داروهای ضدافسردگی امروزی هم اگرچه گاهی برای کنترل مشکلات خلقی بیمار بسیار ضروری هستند، اما اغلب بر میل جنسی و کیفیت رابطه (از جمله رسیدن به ارگاسم یا اوج کامش) اثری مهاری دارند. در صورت نیاز به مداخلات جراحی نیز ممکن است بیمار دچار نگرانی ها یا عوارض دیگری در این زمینه شود.
و مجموع این مواردی که گفتید، رابطه زناشویی را تحت تاثیر قرار می دهند.
بله، همین طور است. همه این موارد در مجموع باعث می شوند بسیاری از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) یا حتی استئوآرتریت های شدید (که مردم آن را با واژه آرتروز می شناسند) مشکلاتی را در حوزه جنسی خود تجربه کنند؛ از جمله کاهش حس جذابیت جنسی، کاهش میل، مشکل در برانگیختگی و رسیدن به ارگاسم (اوج کامش) و درمجموع کاهش رضایت جنسی، خشکی واژن، محدودیت های فیزیکی هنگام روابط جنسی و در برخی مردان اختلال در نعوظ (با مصرف متوتروکسات، سولفاسالازین یا هیدروکلروکین)
آیا روابط زناشویی برای این افراد مضر است یا اینکه می تواند در بهبود بیماری موثر باشد؟
اول از هما نباید فراموش شود که جنسینگی (Sexuality) و به تبعیت از آن، رفتارهای جنسی جزئی تفکیک ناپذیر از زندگی فرد است. نکته دوم اینکه برخورداری از تجارب خوب و لذت بخش جنسی، از جمله حقوق افراد محسوب می شود، بنابراین نباید به محض برخورد با هر کدام از این بیماری ها، زندگی جنسی فرد را تمام شده تلقی کنیم یا دیگر نسبت به کیفیت آن بی توجه باشیم به ویژه در شرایط امروز که بیش از پیش با بیماری های مزمن سر و کار داریم. از طرفی، ادامه زندگی جنسی (همزمان با سایر جنبه های زندگی اجتماعی فرد) علاوه بر تقویت روابط عاطفی و صمیمانه با همسر و اصلاح اعتماد به نفس آسیب دیده، مانع از آن می شود که بیمار صرفا بر ناخوشی، درد و محدودیت های خود تمرکز کند.
حتی اگر فقط از بعد زیست شناختی به موضوع بنگریم، داشتن فعالیت جنسی و به خصوص ارگاسم (اوج کامش) باعث آزادی مواد شبه مورفینی در بدن می شود که خود می تواند به صورت بالقوه در تسکین درد بیمار اثربخش باشد.
حرف آخر؟
بالاخره باید بپذیریم بیماری های مزمن علاوه بر ابعاد جسمانی، می تواند بر سلامت روانی و اجتماعی افراد نیز تاثیرهای جدی داشته باشد بنابراین اگر بیماران احساس می کنند تنها از طریق تامل با همکاران متخصص داخلی یا روماتولوژی نیازهای سلامت روان خود را دریافت نمی کنند، شاید لازم باشد از همکاران روان شناس یا روان پزشک کمک بگیرند. البته این امکان، اهمیت مسئولیت همکاران درگیر در اداره بیماری اولیه را درخصوص پاسخ به این نیازها نفی نمی کند.
7 فرمان برای کاهش عوارض جنسی آرتروز
1- در درجه اول، این مساله بسیار مهم است که حتما در این خصوص با پزشک خود (به ویژه روماتولوژیست ها) صحبت کنید و به هیچ قیمتی اجازه ندهید روابط صمیمانه و عاطفی شما با همسرتان کمرنگ شود؛ حتی وقتی عوارض بیماری و گرفتاری های مرتبط با آن (مثل دنبال دکتر و دارو بودن) شما را خسته و دچار احساس درماندگی می کند. یکی از راه های موثر این است که در مورد احساسات، تمایلات، نیازها و حتی ترس های خود با همسرتان صحبت کنید. اگر هم این کار برایتان سخت است می توانید در قدم اول برای او یک نامه بنویسید.
2- توجه داشته باشید روابط صمیمانه و عاشقانه الزاما به معنی داشتن نزدیکی جنسی (کامش) نیست! در آغوش گرفتن، معاشقه و یک ماساژ توأم با ابراز احساسات گاهی به همان اندازه یا حتی بیشتر اثربخش است. همسر بیمار باید درنظر داشته باشد که اگرچه او از یک ماساژ سفت و سخت به علت دردناک بودن استقبال نخواهدکرد اما به احتمال قوی از لمس ملایم اندام ها لذت خواهدبرد. هدف رابطه زناشویی را به جای نزدیکی، تماس بدنی و پیوستگی عاطفی قرار دهید و توجه داشته باشید که مهم ترین عضو جنسی انسان مغز اوست و نه اندام های جنسی! بسیار خوب است که شخص بیمار شروع کننده این گونه رفتارها باشد چرا که طرف مقابل اغلب از این موضوع واهمه دارد که شروع کننده رابطه باشد و مورد استقبال قرار نگیرد.
3- درخصوص زمان رابطه زناشویی، خود را مقید به الگوهای کلیشه ای رایج نکنید. با وجود مسائلی مثل خشکی صبحگاهی یا تشدید درد و علائم در انتهای روز، شاید بهتر باشد. رابطه زناشویی را به ساعات بعد از ظهر موکول کنید. طبیعی است که این کار به تعامل مناسب همسر و مقداری برنامه ریزی نیاز دارد. مثل همه موارد دیگر زناشویی لازم است برای همسر خود توضیح دهید که چرا زمان خاصی را برای تماس جنسی ترجیح می دهید. البته به او نشان دهید که شما هم به طور متقابل برای ترجیحات او ارزش قائل هستید.
4- یک دوش آب گرم یا استفاده از حوله برقی (با رعایت ملاحظات ایمنی) روی اندام ها و مفاصل درگیر به آمادگی شما کمک خواهدکرد. می توانید این موضوع را در تعامل با همسر به بخشی از پیش نوازش تبدیل کنید.
5- با مشورت پزشک خود زمان بندی مصرف دارو را طوری تنظیم کنید که حداکثر اثر آن با زمان فعالیت های جنسی همپوشانی مناسب داشته باشد. به علاوه، لازم است داروهای خود را به شکل مرتب و با دوز موثری که پزشک تجویز کرده مصرف کنید (و نه کمتر) چرا که در غیر این صورت متحمل درد و ناراحتی اضافی خواهید شد و تلاش پزشک برای خاموش کردن شعله بیماری عملا بی اثر خواهدماند.
6- براساس مفاصل درگیر، برای انجام فعالیت های جنسی از موقعیت های فیزیکی مناسب استفاده کنید. در این مورد هیچ فرمول خاصی وجود ندارد. باید با آزمون و خطا و استفاده از تدابیر ساده ای مثل به کارگیری بالش، پشتی، ملحفه لوله شده یا حتی مبلمان منزل (برای تنظیم نقاط فشار به مفاصل و تکیه گاه) به موقعیت های مناسبی دست یابید که موجب درد و ناراحتی نمی شوند. درضمن لازم نیست از وضعیت هایی استفاده کنید که انرژی زیادی از شما می گیرند. باید بدانید فعالیت جنسی برخلاف آنچه بسیاری از افراد اعتقاد دارند، ذاتا فعالیت سنگینی محسوب نمی شود.
7- در صورت برانگیختگی ناکافی یا خشکی واژن می توان از ژل های ساده محلول در آب استفاده کرد که در اکثر داروخانه های کشور در دسترس هستند. نباید فراموش شود که دانش و مهارت جنسی کافی در شرایط وجود بیماری های زمینه ای و آثار منفی داروها از اهمیت مضاعفی برخوردار می شود. بنابراین شاید لازم باشد در این خصوص دنبال اطلاعات درست یا حتی مشاوره باشید.
میزان باروری بیماران روماتیسمی تفاوتی با بقیه ندارد
دکتر سیدرضا نجفی زاده، فوف تخصص روماتولوژی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی مزمن با درگیری مفاصل متحرک بدن است که علاوه بر ایجاد تورم و خشکی مفاصل، در مرحله فعال بیماری با علائم عمومی مثل ضعف، بی حالی، کاهش انرژی و اشتها نیز همراه می شود. در این بیماری سیستم ایمنی به اشتباه، بافت های مفصلی را به عنوان بافت های خارجی و غریبه تلقی و به آنها حمله می کند.
روماتیسم مفصلی در خانم ها 3 برابر شایع تر از آقایان است و معمولا در سنین 30 تا 50 سالگی آغاز می شود. خشکی صبحگاهی در این بیماری بسیار بارز و طولانی مدت است؛ طوری که بیمار صبح ها بعد از بیدارشدن از خواب به مدت بیش از یک ساعت از درد شدید همراه با خشکی مفاصل شاکی است و با انجام فعالیت از میزان دردش کاسته می شود.
علت این بیماری ناشناخته است، اما عوامل مختلفی دست به دست هم داده اند تا آن را ایجاد کنند؛ از جمله عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی، مصرف سیگار، عوامل هورمونی و… در این بیماری به دلیل وجود درد و تورم در مفاصل از جمله مفاصل لگن و زانوها، تغییر شکل در مفاصل، اضطراب و افسردگی، کاهش انرژی، کاهش میل جنسی، خشکی مخاط دستگاه تناسلی و مصرف داروها در فعالیت طبیعی جنسی اختلال ایجاد می شود.
نتایج مطالعات انجام شده در سراسر دنیا نیز نشان داده اند اختلال جنسی در این بیماران شایع است و تا دوسوم از آنها را درگیر می کند، اما این افراد باید بدانند روابط زناشویی برای آنها مضر نیست. در مورد بچه دار شدن نیز توصیه می شود با اطلاع پزشک معالج خود در این زمینه اقدام کنند.
درواقع آنها می توانند پس از کنترل بیماری با دارو و تغییر در بعضی از داروهای مصرفی، باردار شوند. میزان باروری و سقط نیز در این بیماران با افراد عادی تفاوتی ندارد. نکته مهم درباره روماتیسم مفصلی این است که التهاب و تورم مفاصل باید هرچه سریع تر با روش های درمانی، خاموش یا از آن کاسته شود زیرا باقی ماندن التهاب، احتمال ایجاد تخریب در مفصل را افزایش می دهد. بنابراین شانس بهبود دائم بیمارانی که زودهنگام درمان را شروع می کنند، از افرادی که دیرتر به درمان بیماری خود می پردازند، بیشتر است.
ورزش کردن کنار مصرف دارو نیز می تواند باعث کاهش درد و التهاب مفاصل شود. بنابراین در این زمینه مشاوره با پزشک متخصص طب ورزشی بسیار کمک کننده خواهدبود.
هفته نامه سلامت –
