گرچه کیست‌های تخمدان اغلب خوش خیم و بی‌دردسر هستند و با تجویز قرص‌های پیشگیری از بارداری کنترل می‌شوند اما تخمدان‌هایی که کیست‌ساز هستند، مدتی بعد از درمان باز کیست دیگری می‌سازند و این ماجرا سال‌ها ادامه پیدا می‌کند. سودابه بیوس، کارشناس مامایی و مدرس طب سنتی علت اصلی پیدا شدن کیست‌های تخمدان را انتخاب سبک زندگی نادرست می‌داند و عوامل بروز کیست تخمدان را از دیدگاه طب سنتی بررسی می‌کند.
علت ایجاد کیست تخمدان چیست؟
از نظر طب سنتی چهار علت عمده باعث تشکیل کیست در تخمدان می‌شود که ممکن است کسی تحت تاثیر یکی از این عوامل و شخص دیگری تحت تاثیر هر چهار عامل دچار کیست شده باشد. چاقی، غلظت خون، برودت و رطوبت چهار علت اساسی به وجود آمدن کیست تخمدان هستند.
1– افزایش وزن و ایجاد کیست تخمدان
انباشته شدن مواد زائد در بدن، باعث به وجود آمدن انواع بیماری‌ها می‌شود. در بدن افراد چاق مواد زائدی که اطراف رحم جمع می‌شوند، مانع خون‌رسانی درست می‌شوند و عملکرد رحم را مختل می‌کنند؛ درنتیجه نظم قاعدگی به هم می‌خورد و کیست در تخمدان تشکیل می‌شود. به همین دلیل چاقی یکی از عوامل اصلی ناباروری است و در برخی موارد حتی در صورت باردار شدن فرد، احتمال سقط جنین بالا می‌رود. بنابراین اگر چاق هستید، قبل از امتحان هر روش درمانی دیگری، باید حتما فکری به حال اضافه وزنتان بکنید.
وزنتان را کم کنید
√برای لاغر شدن لازم نیست انواع رژیم‌های عجیب و غریب هفت روزه و چهل روزه را امتحان کنید؛ فقط کافی است کمی خوددار باشید و به پرخوری نه بگویید.
√ تا گرسنه نشده‌اید، سراغ غذا نروید. هرقدر هم به نظرتان خوشمزه بیاید، به دردسرهای اضافه وزن نمی‌ارزد.
√ قبل از سیر شدن کامل دست از غذا خوردن بکشید. قرار نیست گرسنه بمانید ولی لازم هم نیست بیش از حد بخورید.
√ خودتان بهتر از هر کسی اندازه گرسنگی و سیری دست‌تان است؛ پس با خودتان صادق باشید.
√ همراه غذا سالاد و ترشی نخورید؛ چون شما را به بیشتر خوردن تشویق می‌کنند.
√ حتما در طول روز فعالیت جسمانی داشته باشید. قرار نیست هر وقت دوست داشتید، ورزش کنید؛ باید برای ورزش برنامه روزانه منظمی داشته باشید و طبق آن برنامه عمل کنید؛ منظور از تحرک روزانه این است که بدن خسته شود و عرق کند.
2– رطوبت و تشکیل کیست تخمدان
یک سری از مواد خوراکی حاوی رطوبت هستند و خوردن آنها باعث ایجاد حالت تری می‌شود. هر ماده طبیعی که آبدار باشد، این خاصیت را دارد. همچنین از نظر طب سنتی رطوبت یکی از عوامل اصلی ابتلا به چاقی است. بعضی‌ها می‌گویند «هوا هم که می‌خورم، چاق می‌شوم!» پر بیراه نمی‌گویند؛ چون هوای زیادی خنک هم باعث ایجاد رطوبت و چاقی می‌شود. کم‌تحرکی هم می‌تواند رطوبت ایجاد کند.
افرادی که در طول شبانه‌روز از مواد خوراکی حاوی رطوبت استفاده می‌کنند، استعداد بیشتری برای جذب رطوبت دارند. کسانی که مواد آبکی زیادی مصرف می‌کنند، یعنی علاوه بر اینکه برای رفع تشنگی آب می‌نوشند، از انواع آب میوه‌ها و نوشابه‌ها هم نمی‌گذرند و آنها را هم می‌نوشند در معرض این خطر قرار دارند.
رطوبت را دور بزنید
√ دمنوش و عرق پونه مصرف کنید.
√ دارچین مصرف کنید. می‌توانید چوب دارچین را در لیوان آب بیندازید، یا یک قاشق چای‌خوری پودر دارچین و عسل را یک بار صبح و یک بار شب میل کنید.
√ دمنوش زنجبیل میل کنید.
√ ترکیب پودر دارچین، زنجبیل و عسل بسیار مفید است. سعی کنید از این ترکیب استفاده کنید.
√ هر روز ورزش کنید.
3- افزایش غلظت خون و ایجاد کیست تخمدان
در بدن یک فرد کاملا سالم، خون از قلب و از راه رگ‌ها به تمام اعضا می‌رسد. چاقی یا به تعبیر طب سنتی مواد زائد زیادی که در بدن وجود دارد، عمل خون‌رسانی را با کندی یا اختلال مواجه می‌کند. وقتی به عضو یا بافتی خون نرسد، آسیب می‌بیند. در محیط اطراف رحم فرد چاق، مواد زائد مانع خون‌رسانی می‌شوند و عملکرد تخمدان مختل می‌شود. افرادی که مواد سودازا مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض غلظت خون قرار دارند و احتمال مبتلا شدن‌شان به کیست تخمدان افزایش پیدا می‌کند.
کسانی که بعد از غذا می‌خوابند یا کسانی که زیاد عطر، ادکلن، اسپری، دئودورانت و صابون‌هایی که در تهیه آنها الکل به کار رفته را استشمام می‌کنند هم از این خطر دور نیستند. گذشته از این نفس کشیدن در هوای آلوده هم خطر غلظت خون را بیشتر می‌کند.
غلظت خون را دور بزنید
* از ادویه‌جات رقیق‌کننده خون در طبخ غذا استفاده کنید. زعفران، دارچین، پونه و زنجبیل خاصیت رقیق‌کنندگی دارند.
*سیر با اثر مهارکنندگی بر تجمع پلاکت ها به رقیق شدن خون کمک می کند. در صورتی که سیر به صورت روزانه و به میزان کافی مصرف شود از غلظت خون جلوگیری می کند.
* غذاهایی بخورید که باعث قاعدگی می‌شوند. نخودآب بخورید. از یک شب قبل نخود را خیس کنید و چند بار آبش را عوض کنید تا نفخش گرفته شود. چهار لیوان آب روی نخود بریزید و بگذارید خوب بپزد. وقتی اندازه یک لیوان از آب نخود باقی ماند، آب را به کاسه‌ای منتقل کنید و نخود و پیاز را با روغن زیتون یا روغن کنجد تفت دهید. به نخود و پیاز ادویه‌جات گرم بزنید، سپس آب غلیظ نخود را روی آن بریزید. نخود آب از غذاهایی است که باعث می‌شود خون به تخمدان برسد.
* گوشت گاو، گوشت مانده، گوشت خشک و گوشت شتر نخورید.
* عدس، کلم و پنیر کهنه نخورید.
* ماهی شور و ماهی تن مصرف نکنید. مضاف بر اینکه سودازا هستند، کنسروها مواد نگهدارنده دارند و نباید مصرف شوند.
* بعد از صرف غذا سعی کنید فعالیت سبک و مختصری داشته باشید.
4– برودت و تشکیل کیست تخمدان
برودت همان‌طور که از اسمش برمی‌آید، حالت سردی بدن است. عامل اصلی برودت، مصرف خوراکی‌هایی است که طبع سردی دارند. نکته دیگری که آن را تشدید می‌کند، روش غلط غذا خوردن است. مثلا فردی هنگام خوردن غذای گرم، یک لیوان آب یخ می‌ریزد و می‌نوشد، یا ماست و سالادی که در یخچال بوده را میل می‌کند که این به سلامتش آسیب جدی وارد می‌کند. باتوجه به سبک زندگی غلط امروزی، فست‌فود به خوراک محبوب خانواده‌ها تبدیل شده که یکی از منابع اصلی برودت هستند که باید به‌شدت از خوردن‌شان پرهیز کنید. معمولا همراه فست‌فود مقدار زیادی سس هم مصرف می‌شود که آسیب را تشدید می‌کند.
برودت را دور بزنید
– به هیچ وجه فست‌فود نخورید.
– از انواع سس شامل سس مایونز، سس خردل، سس کچاپ و. . . استفاده نکنید.
– مصرف زیاد از حد شیر، برنج، دوغ و ماست حالت سردی ایجاد می‌کند.
– در تهیه و طبخ غذا از ادویه‌جات گرم مثل دارچین، زیره، زعفران، هل، میخک و رازیانه استفاده کنید.
شما هم کیست دارید؟
برای خانم‌ها هرگونه بی‌نظمی در قاعدگی نوعی هشدار به حساب می‌آید. از طرفی وقتی ابتلا به کیست تخمدان شایع باشد، اولین احتمال را به وجود کیست تخمدان می‌دهیم. کیست تخمدان اغلب در کمیت و کیفیت قاعدگی خودش را نشان می‌دهد.
1. ممکن است قاعدگی فردی که دچار این مشکل شده به‌طور کل قطع شود و هر چند ماه یک بار اتفاق بیفتد یا اینکه احتمال دارد تعداد روزهای قاعدگی بسیار کم شود یا خونی که از دست می‌رود، بسیار ناچیز باشد. در صورت مشاهده این تغییرات برای تشخیص دقیق‌تر به متخصص زنان مراجعه کنید.
2. امکان دارد نشانه‌های دیگری هم در کنار بی‌نظمی در قاعدگی مشاهده شود؛ مثل روییدن موهای زائد روی چانه، جوش زدن صورت، بیشتر شدن لک‌های صورت یا دیدن لکه‌های قهوه‌ای در ناحیه زیر بغل و روی کشاله ران، ناباروری، دیرباروری و… که همه از نشانه‌هایی هستند که می‌توانند از وجود کیست تخمدان خبر دهند.
3. برای کنترل وضعیت کیست تخمدان، باید وضعیت قاعدگی را به‌طور دقیق کنترل کنید تا متوجه تغییرات شوید. اما برای تشخیص بیماری، به مشاهده این نشانه‌ها اکتفا نمی‌شود و درنهایت با انجام سونوگرافی به‌طور قطع مشخص می‌شود که فرد دچار کیست تخمدان شده یا نه و البته اندازه کیست‌های او و موقعیت‌شان به چه صورت است.
برای مقابله با کیست تخمدان چی بخورم؟ چی نخورم؟
فرد مبتلا به کیست، باید هر چه سریع‌تر درمانش را پیگیری کند. اولین و مهم‌ترین قدم، اصلاح روش تغذیه است. بعضی افراد نقش خوراکی‌ها را در درمان این بیماری جدی نمی‌گیرند و ترجیح می‌دهند، قرص بخورند و درمان شوند؛ درحالی‌که بسیاری از خانم‌های مبتلا به کیست، صرفا با استفاده از این روش خودبه‌خود و بدون نیاز به مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری کیست‌شان درمان شده است.
√ غذاهایی که مواد نگهدارنده دارند، نخورید. غذاهایی که در کارخانه‌ها تهیه می‌شوند مثل انواع کنسروها برای ماندگاری بیشتر، حاوی مواد نگهدارنده هستند. آب معدنی‌ها هم جزء همین دسته خوراکی‌های ممنوعه هستند.
√ خودتان را به خوردن سکنجبین عادت بدهید. سکنجبین را می‌توانید همراه سرکه و شکر یا همراه سرکه و عسل میل کنید.
√ غذاهایی را که طبع سرد و بلغم دارند، نخورید. باید ماست، دوغ، خیار، گوجه فرنگی، برنج، ماهی، کدو، کاهو، کیوی، گیلاس، هلو و آلو را از برنامه غذایی‌تان حذف کنید.
√ شیر، میوه و تنقلات را به هیچ وجه با هم نخورید؛ چون هضم همزمان‌شان بسیار دشوار است. پس با شیرموز یا شیرپسته خوردن خودتان را تقویت نکنید.
√ هضم گوشت توسط دستگاه هاضمه یا همان دستگاه گوارش 12 ساعت طول می‌کشد؛ بنابراین اگر گوشت خورده‌اید، باید بیشتر صبر کنید.
√ غذاهای غلیظ نخورید. پیتزا، الویه، هلیم، آش رشته، ماکارونی، لازانیا، کله پاچه، حلوا، شیرینی تر، موز، انبه و لوبیا جزء غذاهای غلیظ به شمار می‌روند.
√ اگر اصرار دارید این مواد را مصرف کنید، حتما آنها را با مصلح بخورید. ادویه‌جات گرم و خشک، مصلح خوراکی‌های سرد هستند. عسل، زعفران، زیره، زنجبیل، سیاه دانه، هل، دارچین، نعناع و زنیان تا حد زیادی از ضرر این مواد می‌کاهند.
√ همراه غذا ماست یا سالاد نخورید. نیم ساعت بعد از غذا می‌توانید تنها یکی از اینها را میل کنید.
√ همراه غذا می‌توانید سبزی خوردن، زیتون پرورده با رب انار میل کنید.
