چگونه می توانیم نوجوانان و کودکانی که به هر دلیلی از تحصیل دست کشیده اند را به درس خواندن علاقه مند کنیم؟با چه راههای می توانیم آنان را جذب درس و تحصیل کنیم و میل به کتاب و درس را در آنان ایجاد کنیم!
نرخ پوشش تحصیلی کودکان، یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع است. اهمیت این شاخص در دوره های مختلف تحصیلی یکسان نیست. در ایران تحصیلات در دوره ابتدایی و دوره سه ساله متوسطه اول (راهنمایی سابق) اجباری است. اما این قانون ضمانت اجرایی ندارد و معلوم نیست که اگر والدین از فرستادن فرزند خود به مدرسه خودداری کنند، آموزش و پرورش از چه مکانیسمی برای آوردن کودک به مدرسه استفاده می کند؟
شیرزاد عبداللهی-کارشناس حوزه آموزش وپرورش نوشت: وجود این قانون حاکی از اهمیت تحصیلات کودکان زیر سن 15 سالگی است. نکته ای که باید مورد توجه فعالان حقوق کودک قرار گیرد همسنگ نبودن ترک تحصیل یک کودک مثلاً 10 ساله با یک کودک 16 ساله است. آمار دانش آموزان بازمانده از تحصیل در ایران یکی از موضوعات مناقشه برانگیز است. مسئولان آموزش و پرورش تا چند سال پیش اصولاً وجود کودکان بازمانده از تحصیل را انکار می کردند. در سمت دیگر برخی انجمن ها و فعالان مدنی هم با ارائه آمارهای نجومی تا حد 7 میلیون بازمانده از تحصیل، تلاش می کردند حساسیت افکار عمومی را به موضوع برانگیزند. بدون ارائه روش و چگونگی تهیه آمار کودکان بازمانده از تحصیل نمی توان به صحت آمارهای داده شده اطمینان کرد.بهترین و دقیق ترین روش، مقایسه تعداد موالید بر اساس آمار سازمان ثبت احوال در یک مقطع سنی با تعداد دانش آموزان مشغول به تحصیل در همان مقطع سنی است. البته لازم است که آمار کودکان فوت شده را از این تعداد کم کنیم و آمار تقریبی کودکان بدون شناسنامه را بر آن بیفزاییم. با این روش می توان اسامی و حتی نشانی کودکان بازمانده از تحصیل را پیدا کرد و سراغ تک تک آنها رفت. امروزه مؤثرترین راه برای مبارزه با بیسوادی انسداد مبادی تولید بیسواد و کم سواد است، یعنی اگر آموزش و پرورش در مقطع ابتدایی آن گونه که ادعا می شود تقریباً تمام کودکان واجب التعلیم را به مدرسه بیاورد و بتواند آنها را تا پایان دوره ابتدایی در مدرسه نگه دارد، سرچشمه تولید بیسوادی خشک می شود. مسأله تأسف بار این است که بر اساس سابقه، آمارهای آموزش و پرورش قابل اعتماد نبود. شگفت آنکه آموزش و پرورش چندسالی است که مرکز آمار و فناوری اطلاعات راه انداخته، اما مدیران آموزش و پرورش حتی درباره تعداد کارکنان وزارتخانه، تعداد معلمان زن و نسبت آنها با معلمان مرد، تعداد مدارس دولتی، تعداد دانش آموزان مدارس غیردولتی و… اطلاعات ضد و نقیضی ارائه داده بودند.در واقع برحسب ضرورت و حساسیت موضوع مورد بحث، آمار و ارقام در زبان مدیران ارشد کوچک و بزرگ می شود.
آمار و اطلاعات درست پایه تحلیل و ارائه راهکار است. درباره کودکان بازمانده از تحصیل و دانش آموزان در معرض آسیب های اجتماعی یا اصولاً آمار و اطلاعاتی وجود ندارد یا بشدت از آنها حفاظت می شود. اگر ادعای مقامات آموزش و پرورش در مورد مراجعه خانه به خانه برای بازگرداندن کودکان محروم از تحصیل در دوره ابتدایی را بپذیریم، ضمن ستایش از این اقدام باید گفت که این وزارتخانه به تنهایی از پس این کار برنمی آید. بعد از تهیه آمار و اطلاعات باید در حوزه نظری و در میدان عمل،موانع تحصیل کودکان شناسایی و طبقه بندی و برای هریک راه حل های متفاوتی اندیشیده شود.موانع فرهنگی (تعصبات خانواده در مورد ادامه تحصیل دختران)، ازدواج زیر سن 15 سال، دسترسی نداشتن به مقاطع بالاتر از دبستان در محل زندگی، فقر خانواده و نیاز به کار کودک، اعتیاد پدر و مادر و سوء استفاده از کودکان توسط اولیا، بد رفتاری و خشونت عوامل مدرسه، نداشتن شناسنامه و اوراق هویتی (کودکان دارای مادر ایرانی و پدر غیر ایرانی)، معلولیت جسمی و ذهنی کودک و… از عوامل عدم ورود به مدرسه یا ترک تحصیل کودکان است. در ایران پوشش تحصیلی کودکان واجب التعلیم 6 ساله در حد بسیار خوبی است، اما خروج کودکان از چرخه تحصیل به آسانی صورت می گیرد و سیستمی برای پیگیری آن وجود ندارد. در گذر از مقطع تحصیلی ابتدایی به مقطع متوسطه، خروج از چرخه تحصیل چشمگیر است
روزنامه ایران
