تاثیر 8 هفته تمرینات ایروبیک بر نیمرخ لیپیدی دختران 10 تا 12 سال دارای اضافه وزن

تاثیر 8 هفته تمرینات ایروبیک بر نیمرخ لیپیدی دختران 10 تا 12 سال دارای اضافه وزن

مهری درخشان نژاد^1* ،حبیب حبیبی² ، محسن قنبرزاده ³

[1].کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

2.دانشیار فیزیولوژی ورزشی، گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

3.استادیار فیزیولوژی ورزشی، گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

^* نویسنده مسؤول: مهری درخشان نژاد; کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز،ایران.

The effect of 8 weeks aerobic training on lipid profile in overweight girls 10 to 12 years

Mehri Derakhshannejad^*1 ,habib habibi² ,Mohsen ghanbarzadeh³

• A Exercise Physiology, Faculty of Physical Education and Sport Science, Shahid Chamran University of Ahvaz , Ahvaz, Iran.
• Associate Professor of Exercise Physiology, Sports Physiology, Faculty of Physical Education, University of martyr Chamran, Ahwaz, Iran
• Assistant Professor of Exercise Physiology Department of Exercise Physiology, Faculty of Physical Education and Sport Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.

       ^*Corresponding Author: Mehri Derakhshannejad, M.A Exercise Physiology                 ,Faculty of Physical Education and Sport Science, Shahid Chamran University    of Ahvaz, Ahvaz, Iran. Email: derakhsahan1958@maile.com

چکیده

سابقه و هدف: یکی از ورزش های با نشاط هوازی ورزش ایروبیک است .ایروبیک ورزشی است که باعث افزایش استقامت قلبی- عروقی و تنفسی و تقویت و بهینه سازی ماهیچه های بدن می شود و بهترین روش تنظیم و کاهش وزن است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر8 هفته تمرینات ایروبیک برنیمرخ لیپیدی دختران 10تا12 سال دارای اضافه وزن انجام گرفته است.

مواد­و­روش­ها: در این مطالعه27 نفر دختر12-10 سال دارای اضافه وزن پس از غربالگری به صورت تصادفی در دو گروه تجربی(17نفر) و کنترل(10نفر) قرار داده شدند.گروه تمرین،تمرین خود را به مدت هشت هفته،یک روز در میان و با شدت 85-70 درصد حداکثر ضربان قلب انجام دادند و گروه کنترل در طول این دوره از فعالیت منظم ورزشی منع شدند.در ابتدا و انتهای دوره جهت آزمایش خون،یک روز قبل از اولین جلسه تمرین و دو روز پس از آخرین جلسه تمرین به صورت ناشتا از تمامی آزمودنی ها خونگیری به عمل آمد.برای تحلیل تغییرات شاخص های اندازه گیری شده از تحلیل کوواریانس وt  وابسته با سطح معنی داری p<=0.5 استفاده شد.

یافته­ها: یافته های این تحقیق نشان داد که تفاوت معنی داری در VLDL-C،لیپوپروتئین پر چگال و نسبت کلسترول به لیپوپروتئین پر چگال بین گروه های مورد مطالعه دیده نشد.ولی تفاوت معنی داری در تغییرات ایجاد شده در تری گلسیرید ، کلسترول تام و لیپوپروتئین با چگالی پائین بین گروه های مورد مطالعه دیده شد.

نتیجه: نتایج تحقیق نشان داد که تمرین هوازی ایروبیک موجب بهبود نیمرخ لیپیدی نوجوانان دارای اضافه وزن می شود.

کلمات کلیدی: ایروبیک، نیمرخ لیپیدی، اضافه وزن

Abstract

Background: Aerobic exercise Aerobic exercise is one of the jolly. Aerobic exercise that increases cardiovascular and respiratory endurance and strengthen muscles and optimize be the best method of setting and weight loss. This study aimed to investigate the effect of 8 weeks aerobic training on lipid profile in overweight girls 10 to 12 years was conducted.

Materials and methods: In this study, 27 overweight Dkhtr12-10 years after screening randomly divided into two groups (n = 17) and control (n = 10) were. Group exercise training for eight weeks, every other day and the intensity of 85-70% of maximum heart rate and control groups were banned during the course of regular exercise. At the beginning and end of the period for blood tests, one day before the first practice session and two days after the last training session fasting blood samples were taken from all subjects. Index changes measured for analysis of covariance and t-a significance level of p <= 0.5 was used.

Findings: The findings showed significant differences in VLDL-C, high-density lipoprotein and high-density lipoprotein cholesterol ratio between groups were observed. However, significant differences in changes in triglycerides, total cholesterol and low-density lipoprotein was seen between the groups studied.

The result: The results showed that aerobic exercise improves the lipid profile in overweight adolescents are.

Keywords: Aerobics, lipid profile, overweight

مقدمه

در طی سالیان اخیر تغییرات در محیط زندگی افراد و به طبع آن زندگی ماشینی منجر به عدم تحرک کافی و در نتیجه شیوع اضافه وزن و چاقی در انسانها شده که این عامل به نوبه خود یکی از عوامل اصلی بروز بسیاری از بیماری ها از جمله بیماریهای قلبی- عروقی ، فشارخون، دیابت وسرطان می باشد (1). گزارش تحقیقات مختلف حاکی از آن است که فعالیت بدنی منظم وتغذیه سالم نقش مهمی در پیشگیری از اضافه وزن دارند، اما علیرغم اثبات این قضیه ، تحقیقات متعدد نشان می دهند که بیش از 50 درصد افراد جوامع مختلف دچارکم تحرکی و یا عدم تحرک کافی می باشند(1). بر اساس داده های ^[1]IOTFتخمین زده شده است که شیوع اضافه وزن تا سال 2025 به 40 تا 45 درصد در امریکا، 30 تا40 درصد در استرالیا و انگلستان و بیش از 20 درصد در برزیل برسد (2). همچنین اضافه وزن در نوجوانان، با سرعت رو به افزایش است; به طوری که از 2/4 % در سال 1990، به 7/6% در سال 2010 رسیده است و پیش بینی می شود در سال 2020، به 1/9%; یعنی 60 میلیون نوجوان برسد(3). شیوع فزاینده اضافه وزن و چاقی کودکان و نوجوانان روندی جهانی است ونگرانی های موجود به جهت خطرات بالقوه بروز ناراحتی های مرتبط با تندرستی در دوره های زمانی آنی، کوتاه مدت و طولانی مدت می باشد. در کوتاه مدت، کودکان و نوجوانان دارای اضافه وزن وچاق نسبت به همتایان دارای وزن طبیعی ممکن است به احتمال زیاد زودتر به ناراحتی های گوارشی – کبدی، قلبی عروقی، غدد درون ریز و ارتوپدی مبتلا شوند. علاوه براین، دختران چاق و دارای اضافه وزن، احتمالاً بیشتر به ناهنجاریهای سیستمهای تولید مثل مانند؛ بلوغ زودرس و قاعدگی، و سندرم پلی کیستیک تخمدان مبتلا می شوند(1). عوامل متعددی در افزایش و گسترش امراض قلبی عروقی نقش دارند که از این میان می توان به عادت های نادرست تغذیه ای، بالا بودن فشار خون، بی تحرکی، پایین بودن آمادگی هوازی، چاقی، اضافه وزن و وضعیت نامطلوب پروفایل های لیپید اشاره کرد (4). برخی از این عوامل مانند افزایش شیوع اضافه وزن در نوجوانان دنیا که با کاهش فعالیت های بدنی مرتبط است، به عنوان علت اصلی ناهنجاری های قلبی عروقی شناخته شده است (5). امروزه مشخص شده اگرچه نشانه های ابتلا به بیماری هایی همچون انسداد کرونری در بزرگسالی نمایان می شود، اما ابتلا به این بیماری ها از دوران نوجوانی و جوانی شروع می شود (6). تمرینات هوازی منظم مانند راه رفتن، دوی آرام، شنا و دوچرخه سواری می توانند اثر مثبتی روی میزان چربی و لیپوپروتئین ها داشته باشند و اگر چه تمرینات بی هوازی نمی توانند اثرات مشابهی مانند هوازی داشته باشند (7). همچنین تمرینات هوازی با شدت بالا اثرات منفی روی نیمرخ لیپوپروتئین ها دارند (8). لذاتحرک و ورزش نه تنها درسلامت جسمی وکاهش معضلات فوق الذکر بلکه در ارتقاء سلامت روحی و روانی افراد جامعه به ویژه قشرهای جوان و نوجوان نقش بسزایی دارد بطوریکه ثابت شده دانش آموزانی که فعالیتهای ورزشی انجام میدهند، در کلاسهای درس ازنشاط روحی وآمادگی ذهنی و پاسخگویی مطلوبتری نسبت به سایردانش آموزان برخور دارند و امروزه مهمترین وظیفه مسئولان برای ارتقاء سطح سلامت درجامعه، افزایش آگاهی مردم و بستر سازی وایجاد امکانات به منظور اشاعه ورزش در جامعه است و بهتر است پایه های این حرکت عظیم و این هدف والا درمراحل ابتدایی زندگی و در مدارس پایه گذاری شود (1).

با وجود آنکه پژوهش های انجام شده در کشور در زمینه عوامل خطرزای قلبی عروقی در سال های اخیر به نظر می رسد که هنوز تحقیقاتی در خصوص عوامل تاثیرگذار بر کنترل چربی خون و درمان اضافه وزن نوجوانان به شکل تجربی با مدل انسانی مورد نیاز است چرا که نتایج برخی تحقیقات انجام شده نیز متناقض بوده است. لذا این تحقیق در پی یافتن پاسخ به این سؤال است که آیا انجام هشت هفته تمرینات ایروبیک، می تواند تاثیر مثبتی بر نیمرخ لیپیدی دختران نوجوان داشته باشد؟

مواد و روش‌ بررسی

پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی و از نوع کاربردی بوده، که به بررسی تاثیر8 هفته تمرین ایروبیک برنیمرخ لیپید دختران 10تا12 سال دارای اضافه وزن در شهر اهواز پرداخته است.جامعه آماری این تحقیق(200n=) دختران 10تا 12 ساله مدارس ابتدایی شهر اهواز می باشند. برای تعیین نمونه آماری به این صورت عمل شد که ابتدا سه مدرسه ابتدایی به صورت تصادفی انتخاب شدند. سپس در هر مدرسه دانش آموزان کلاس های سوم، چهارم و پنجم که دارای محدوده سنی10 تا 12 سال بودند، انتخاب شده و وزن (میانگین 19/68) و قد (میانگین 96/156) آنها اندازه گیری شد. آنگاه شاخص توده بدن آنها از طریق فرمول مربوطه محاسبه شد و آزمودنی هایی که شاخص توده بدنی 30- 25 داشتند، انتخاب شدند. سپس بر اساس انتخاب تصادفی، 17نفر به گروه تجربی و 10 نفر گروه کنترل تقسیم شدند که دارای شاخص توده بدنی 29- 25 بودند.

برنامه تمرین گروه ایروبیک: برنامه تمرینات ورزشی ایروبیک با شدت 85-70% حداکثر ضربان قلب تمرین داده شد. در تمرینات ایروبیک هر جلسه تمرین شامل سه قسمت گرم کردن، مرحله اصلی و سرد کردن بود. در گرم کردن از حرکات کششی، نرمشی و دویدن آرام به مدت 10 دقیقه استفاده شد. مرحله اصلی تمرینات در جلسات اول شامل 20 دقیقه انجام حرکات ایروبیک بود که تا پایان دوره به 40 دقیقه افزایش یافت. مرحله سرد کردن هم شامل 10 دقیقه کشش و نرمش بود. آزمودنی ها تمرینات را با شدت 85-70% حداکثر ضربان قلب انجام دادند. تمرینات اصلی ایروبیک شامل حرکات هماهنگ دست ها و پاها بود که در قالب بلوک ارایه شد.هر بلوک از 32 حرکت تشکیل شده است. در این تحقیق در دو هفته اول و دوم از بلوک های 16 ضرب که شامل 4 حرکت 4 ضرب و مناسب افراد مبتدی است استفاده شد. در هفته سوم جهت افزایش مدت و شدت تمرین از ترکیب بلوک های دو هفته اول، یک بلوک 32 ضرب تهیه شد و تا پایان مدت تمرینات از بلوک های 32 ضرب استفاده شد.شدت تمرین بر اساس حداکثر ضربان قلب هر فرد و با استفاده از فرمول کارونن محاسبه، در هر جلسه ضربان قلب آزمودنی ها کنترل شد. این کار برای اطمینان از این که آزمودنی ها در هر جلسه، تمرین را در حدود ضربان قلب هدف که بر اساس 85-70% حداکثر ضربان قلب تعیین شد، انجام دهند ضرورت داشت.

پس از جمع آوری اطلاعات به منظور استخراج نتایج از آمار توصیفی مانند میانگین ها،انحراف معیار نمرات آزمون های گروه تجربی و کنترل استفاده گردید واز آمار استنباطی به منظور آزمون فرضیه ها و برای نتایج گروه تجربی و کنترل از آزمون آنالیز کواریانس جهت مقایسه اختلاف مقادیر ایجاد شد بین گروه ها و از ازمون تی وابسته برای مقایسه پیش ازمون و پس ازمون گروه تجربی استفاده شد.کلیه عملیات تجزیه و تحلیل آماری در سطح معنی داریP≤0/05 و توسط نرم افزارspss نسخه 17 انجام گردید.

یافته های تحقیق

یافته های توصیفی نشان داد، میانگین سن آزمودنی ها9/.±02/11سال ،میانگین قد آزمودنی ها59/7±45/1 سانتی متر، میانگین وزن آزمودنی ها 11/10±50/57 و میانگین شاخص توده بدن آزمودنی ها 75/1±85/26 می باشد. این تحقیق نشان داد که تفاوت معنی داری در VLDL-C،لیپوپروتئین پر چگال و نسبت کلسترول به لیپوپروتئین پر چگال بین گروه های مورد مطالعه دیده نشد.ولی تفاوت معنی داری در تغییرات ایجاد شده در تری گلسیرید ، کلسترول تام و لیپوپروتئین با چگالی پائین بین گروه های مورد مطالعه دیده شد(جدول1).

جدول1 : فاکتورهای کوواریانس

همچنین قبل و بعد از هشت هفته تمرین ایروبیک در گروه تجربی نتایج موجب معنی داری تری گلیسرید، کلسترول تام، لیپوپروتئین با چگالی پائین، VLDL-c دیده شد ولی در لیپوپروتئین پر چگال و نسبت کلسترول به لیپوپروتئین پر چگال تغییر معنی داری مشاهده نشد(جدول2).

جدول2: فاکتورهای تی وابسته

بحث

یافته های این تحقیق نشان داد که تفاوت معنی داری در VLDL-C، لیپوپروتئین پر چگال و نسبت کلسترول به لیپوپروتئین پر چگال بین گروه های مورد مطالعه پس از هشت هفته تمرین ایروبیک وجود ندارد. و همچنین تاثیر معنی داری در VLDL-C، لیپوپروتئین پر چگال و نسبت کلسترول به لیپوپروتئین پر چگال از پیش آزمون تا پس آزمون گروه تجربی دیده نشد.

شیوه زندگی غیرفعال سطوح کلسترول خون را افزایش داده و نهایتا منجر به اضافه وزن و چاقی می شود، اما افرادی که به طور منظم فعالیت هوازی دارند از آمادگی قلبی عروقی بالاتری برخوردارند که به طور کلی حمله قلبی در آنان کاهش می یابد. همچنین تمرین تاثیرات مثبتی بر فشار خون دارد(9). استراتژی تمرین موجب تغییر لیپیدها و لیپوپروتئین ها در افرادی با نیمرخ لیپیدی نرمال نیز می شود. بعلاوه اکثر مطالعاتی که روی افراد با نیمرخ لیپیدی نرمال صورت پذیرفته کاهش تری گلسیرید و افزایش لیپوپروتئین با دانسیته بالا را گزارش می کنند(10). به طور کلی نیمرخ لیپیدی به وسیله ورزش تعدیل می شود و برنامه های تمرینی مختلف به وسیله افزایش لیپولیز تری گلسیرید و همچنین بالا بردن اکسیداسیون چربی ها و در نتیجه ایجاد تغییر و تبدیل انرژی در بدن موجب کاهش لیپوپروتئین با دانسیته پائین، کلسترول تام، تری گلسیرید و افزایش لیپوپروتئین با دانسیته بالا می شوند(11). مشخص شده است که افزایش مقدار کلسترول تام و لیپوپروتئین با دانسیته پائین و همچنین کاهش لیپوپروتئین با دانسیته بالا از عوامل خطرناک شناخته شده در بیماری های قلبی عروقی می باشند(12)، تحقیقات نشان داده است که بالا بودن کلسترول، پائین بودن لیپوپروتئین با دانسیته بالا و بالا رفتن میزان تری گلسیرید از نشانه های عمده بیماری قلبی عروقی است که تاثیرات خطرناکی بر سلامت قلب می گذارد، پیشرفت این بیماری ها تا بدان جاست که انجمن قلب امریکا انجام آزمایشات خونی نیمرخ لیپیدی و شاخص توده بدن را از سن 20 سالگی و انجام آزمایش قند خون را از سن 45 سالگی لازم می دارند(13).

کاهش در میزان تری گلسیرید دقیقا پس از ورزش به خوبی شناخته شده است که تا سه روز پایدار باقی می ماند(کوداما و همکاران، 2006). نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تمرین ایروبیک میزان تری گلسیرید سرمی را کاهش می دهد که این نتایج به طور کلی با تحقیقات سیاری 1386(14)، جعفری 1391 (15)، زند 1387(16)، ایگنیکو 1995، استرگیولاس 2006(17)، کریستجان 2001 (18)و زوربا 2014 (19) و لی2013 (20)همخوانی دارد اما با نتایج کلی بدست آمده از دهرشید 1392، نوروزی 1391(21)، تولفری 2004 (22)، استودفالک 2000 (23)، سیلان 2014،(24) رولند 2003 (25) و دی یگو 2014 (26) که هیچ تغییر معنی داری در اثر تمرین بر روی میزان تری گلسیرید خون افراد نیافته اند، مغایرت دارد. این تفاوت یافته ها می تواند ناشی از نوع تمرین، دامنه سنی و حجم ناکافی ورزش باشد. در مورد متغیر VLDL-C، محققان بر این عقیده اند که این متغیر نیز مانند تری گلسیرید به عنوان عامل خطرزای قلبی، دارای نقش کاملا مشخصی نیست (گایتون، 1389) (27). یافته های این تحقیق نشان داد که میزان VLDL-C در دختران دارای اضافه وزن بر اثر هشت هفته تمرین ایروبیک تغییر معنی داری یافت نشد که با نتایج تولفری 2004، استودفالک 2000 و رولند 2003 که هیچ گونه تغییری در متغیر مورد نظر بر اثر فعالیت جسمانی نیافته اند، همخوانی دارد. ولی با نتایج تحقیقات زوربا 2014 که تاثیر مثبت فعالیت بدنی را بر روی میزان VLDL-C خون تایید کرده اند، مغایرت دارد. این تفاوت در نتایج تحقیقات نیز می تواند ناشی از طول دوره فعالیت بدنی انجام شده باشد. همچنین، یافته های این تحقیق نشان داد که سطوح کلسترول خون بر اثر هشت هفته تمرین ایروبیک کاهش داشته است. یافته های این تحقیق با تحقیقات انجام شده توسط سیاری 1386، دهرشید 1392، زند 1387، استرگیولاس 2006، کریستجان 2001، زوربا 2014 و نارایانی 2010 که کاهش معنی داری در سطوح کلسترول خون آزمودنی ها بر اثر فعالیت بدنی یافته اند، همخوانی دارد. ولی یافته های جعفری 1391، نوروزی 1391، تولفری 2004، استودفالک 2000، سیلان 2014،رولند 2003 و دی یگو 2014 که عدم کاهش کلسترول خون را بر اثر فعالیت بدنی تایید کرده اند، مغایرت دارد. شاید کاهش نیافتن کلسترول در این تحقیقات بر اثر طول دوره تمرین، دامنه سنی و حجم ناکافی تمرین باشد. در این تحقیق سطوح LDL-C پلاسمای خون آزمودنی ها بر اثر هشت هفته تمرین ایروبیک کاهش یافته و این کاهش معنی دار بود. این نتیجه با نتایج تحقیقات سیاری 1386، دهرشید 1392، جعفری 1391، زند 1387، کریستجان 2001 ، زوربا 2014 و کاراکایی 2009 (28) که تغییرات معنی داری در سطوح LDL-C در اثر تمرینات جسمانی یافته اند، موافق است و با نتایج تحقیقات نوروزی 1391، تولفری 2004، استودفالک 2000، سیلان 2014، رولند 2003 و دی یگو 2014 مغایرت دارد که احتمالا تعداد تکرار تمرین علت عدم معنی داری این فاکتور باشد. همچنین در این تحقیق سطوحHDL-C پلاسمای خون دختران دارای اضافه وزن نیز بر اثر هشت هفته تمرین ایروبیک کاهش غیر معنی داری داشته که با نتایج دهرشید 1392، نوروزی 1391، زند 1387، تولفری 2004، استودفالک 2000 (29)و رولند 2003 همخوانی دارد. از یافته های دیگر این تحقیق افزایش میزان RF(C-T/HDL-c) که یکی از بهترین شاخص ها در ارزیابی عوامل خطرساز بیماری قلبی عروقی است، می باشد و نتایج این تحقیق با یافته های استرگیولاس 2006، تولفری 2004، استودفالک 2000 ورولند 2014 که افزایش را در میزان RF آزمودنی ها یافته اند همخوانی دارد. ولی با نتیجه نیبو 2010 که کاهش معنی داری در میزان RF داشت مغایرت دارد. اغلب افزایش HDL-c و کاهش نسبت C-T/HDL-c تغییراتی هستند که به دنبال برنامه های تمرینی منظم و با شدت ملایم و رعایت رژیم غدایی ایجاد می شود. همچنین نشان داده شده که رژیم غذایی و فعالیت بدنی موجب کاهش کلسترول تام و LDL-c می شود.

نتیجه گیری

یافته های تحقیق حاضر که تاثیر فعالیت بدنی را در دختران 12-10 سال دارای اضافه وزن بررسی کرده است، فعالیت بدنی را برای بهبود نیمرخ لیپیدی (کاهش کلسترول تام، کاهش تری گلسیرید، کاهش HDL-c، افزایشVLDL-c، کاهش LDL-c و افزایش RF) خون معرفی می کند. از طرفی چون تحقیق حاضر در بین دختران 12-10 ساله انجام شده است، نتایج بیانگر نقش پیشگیری کننده فعالیت بدنی منظم از بروز میزان نامناسب لیپیدهای خون و در نهایت جلوگیری از بروز بیماری قلبی عروقی می باشد.

منابع

1. میناسیان وازگن،مرندی محمد و کلیشادی رویا(1391).کودکان،چاقی و ورزش(راهکارهای عملی برای پیشگیری و درمان اضافه وزن کودکان و نوجوانان.اصفهان.
2. Low, S.; Chin, M.C.; Deisenberg-Yap, M. (2009). Review on epidemic of obesity. Ann Accad Med Singapore: 38:57-9.
3. De ones M, Blusher M, Burgh E. Global prevalence and trends of overweight and obesity among preschool children. Am J clan Nutria. 2010; 92(5): 1257-64.
4. Ruiz JR, Castro-Pinero J, Arteries, Ortega, SjostromM, Sani, Castillo MJ. (2009). “Predictive validity of health-related fitness in youth: a systematic review”. Br J Sports Med. 43: PP: 909-923.
5. Kipping R Razor, Lawler DA. (2008). “Obesity in children. Part 1: Epidemiology, measurement, risk factors, and screening”. BMJ. 337: a1824.

6. سوری، رحمان.(1386).بررسی شدت تمرین بر عوامل خطرزای قلبی عروقی و ریوی خون دانشجویان مرد غیر ورزشکار.رساله دوره دکتری.دانشگاه تهران.
7. Kippers G, Tripolitsioti A, StergioulasA (2010). The effects of anaerobic training in serum lipids and arachidonic acid metabolites. Biology of Exercise. ; 6(2):5-12.
8. Tao HZ1997.Effects of aerobic and anaerobic training on plasma lipoproteins. Sic Sports Sic; p: Z1.
9. Mayo Clinic (2009). Heart attack [online]. Retrieved December 17, 2009. From http; // com/health/heart-disease/DS01120.
10. Diego Augusto Santos Silva, Edie Luiz Petro ski, Andrei Pellegrino (2014). Effects of aerobics exercise on the body composition and lipid profile of Zorba E¹, Congas T,Karacabey K. Exercise training improves body composition, blood lipid profile and serum insulin levels in obese children2011 Dec; 51(4):664-9.
11. گایتون،آرتورسی، هال جان، ادوارد.(1389). فیزیولوژی پزشکی گایتون، مترجم نیاوران احمدرضا، جلد اول، انتشارات سماط.
12. Ceylan, H. İ., Babayiğitİrez, G., &Saygın, Ö. (2014). Examining of the effects of aerobic dance and step dance exercises on some hematological parameters and blood lipids. International Journal of Human Sciences, 11(2), 980-991.

13. سیاری، عبدالامیر و همکاران.(1386).مقایسه تاثیر هشت هفته تمرینات زیربیشینه شنا و دویدن بر میزان تری گلسیرید،کلسترول،HDL-c و LDL-c دانش آموزان پسر مبتلا به چاقی مقطع متوسطه شهرستان بروجن.مجله علمی پزشکی،دوره6،شماره4،زمستان.
14. جعفری، احمد، رمضانی، علیرضا.(1391).اثر هشت هفته تمرین همزمان استقامتی تناوبی و مقاومتی و استقامتی تداومی و مقاومتی بر قدرت،ترکیب بدنی و پروفایل های لیپید در پسران غیر ورزشکار14 تا17 سال دارای اضافه وزن.علوم زیستی،زمستان.شماره15،ص ص;22-5.
15. زند، سلیمان و همکاران.) 1387(.. مقایسه پروفایل چربی و فشار خون در کودکان و نوجوانان 3 تا 18 ساله با سابقه سکته قلبی زودرس در والدین مجله بیماریهای کودکان ایران، سال هجدهم، شماره 4 (پیاپی 66)، زمستان 1387 ص59
16. King H, Aubert RE, Herman WH (1998). Global burden of diabetes, 1995-2025: prevalence, numerical estimates, and projections. Diabetes Care; 21 (9): 1414– 31.
17. Stergioalas, A.T.Fillippou, D, K. (2006), Effects of physical Conditioning on Lipid in Untrained Boys, gour sports Exercise. vol.31, no. 11, pp.609-618.
18. Kristjansdottir G. Rvilhjalmsson, (2001). Sociodemo graphic differences in patterns and physically active behavior in older children and adolescents, ISSN 0803-5253.
19. Zorba E, Cengiz T, Karacabey K. Exercise training improves body composition, blood lipid profile and serum insulin levels in obese children.J Sports Med Phys Fitness.2011 Dec; 51(4):664-9.
20. Lee / sciencedaily.com/ releases/ 2013/ 11/ 131107123252.htm
21. نوروزی، بهشته. (1391). تاثیر راه رفتن سریع بر روی فشارخون، غلظت هموسیستئین و پروفایل لیپیدی در دانشجویان دختر غیرورزشکار، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
22. Tolfrey K., Jones A.M., Campell I.G. (2004) Lipid-lipoproteins in children: an exercise dose-response study. Medicine and Science and Sports Exercise 36(3), 418-427.
23. Stoedefalke, K., Armstrong, N. and Kirby, B.J. (2000) Effect of training on peak oxygen uptake and blood lipids in 13 to 14-year-old girls. ActaPaediatrica 89(11), 1290-1294.
24. Ceylon, H. İ., Babayiğitİrez, G., & Saying, Ö. (2014). Examining of the effects of aerobic dance and step dance exercises on some hematological parameters and blood lipids. International Journal of Human Sciences, 11(2), 980-991.
25. Rowland TW,Martel L, Vanderburgh P, Manos T, Charkoudian N(1996). The influence of short-term aerobic training on blood lipids in healthy 10-12 year old children. Int J Sports Med. Oct; 17(7): 487-92.
26. Diego Augusto Santos Silva, Edie Luiz Petro ski, Andrei Pellegrino (2014). Effects of aerobics exercise on the body composition and lipid profile of overweight adolescents. Rev. Bras. Cynic. Esporta, Florian َpolis, v. 36, n. 2, p. 295-309.
27. گایتون،آرتورسی، هال جان، ادوارد.(1389). فیزیولوژی پزشکی گایتون، مترجم نیاوران احمدرضا، جلد اول، انتشارات سماط.
28. Karacabey K (2009). The effect of exercise on lepton, insulin, cortisol and lipid profiles in obese children’sSep-Oct; 37(5):1472-8.
29. Stoedefalk Kerstin, (2007) ,Effects of exercise training on blood lipid and lipoprotein in children and adolescence, Colby and Medicine (2007) 6, 313-318.