آیا می دانید چه موقع مستعد ابتلا به آلزایمر می شوید و مهمترین زمانی که باید در برابر این بیماری از خود مراقبت کنید چه دوره ای از زندگی تان است؟اکثر افراد دیر یا زود به طور خفیف یا شدید به این عارضه مبتلا می شوند پس شما هم در خطر هستید!
آلزایمر زمین تا آسمان با فراموشی‌های گاه و بیگاه فرق دارد. این بیماری مزمن است و پیش‌رونده و افراد مبتلا به این بیماری در اعمال شناختی خود با مشکل روبه‌رو می‌شوند. اگر شما یا اطرافیان‌تان به این بیماری مبتلا هستید یا سابقه فامیلی آلزایمر دارید، مطلب زیر را بخوانید تا از زبان دکتر خسرو جامه‌بزرگی، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیات علمی دانشگاه نکاتی را در این‌باره به شما بگوییم.
فراموش می‌کنند نفس بکشند
آلزایمر تنها به فراموشی ختم نمی‌شود وجزء علل شایع مرگ و میر در دنیا است. در این بیماری فرد دچار مشکلات شناختی می‌شود، عملکردش روز به روز افت می‌کند و قابلیت انجام کارهایش را از دست می‌دهد. بیماری‌های زیادی مانند آلزایمر ممکن است به زوال عقل بیمار منجر شوند. البته در 70درصد موارد زوال عقل، خود را با آلزایمر نشان می‌دهد و 30 درصد آن مربوط به علت‌های دیگر از جمله آسیب‌های شدید مغزی، سکته‌های مغزی، بیماری‌های عفونی، ایدز و سیفلیس، بیماری‌های التهابی مغز، بیماری‌های غدد درون‌ریز، مسمومیت با فلزات سنگین مانند سرب، عوارض دارویی و کمبود برخی ویتامین‌ها می‌شود البته برخی علت‌های زوال عقل ازجمله علل عفونی، دارویی، کمبود ویتامین‌ها، مسمومیت با سرب و کم‌کاری تیرویید قابل درمان و برگشت پذیر هستند. بیماری آلزایمر، سیری‌پیش‌رونده دارد که البته شروع آن به آرامی صورت می‌گیرد و هیچ‌کس یک شبه آلزایمری نمی‌شود. این بیماری شایع باعث تحلیل رفتن مغز می‌شود و نیاز به تشخیص بالینی دارد.
دل‌شان خوش شود، خوب می‌شوند؟
افراد مبتلا به آلزایمر دچار توهم و هذیان هم می‌شوند، به اعضای خانواده‌شان بدبین شده و ممکن است، دچار توهم بینایی هم شوند. این افراد بی‌انگیزه هم هستند؛ اگر قبلا شاد بوده‌اند، اکنون توانایی حتی لحظه‌ای شاد بودن را هم ندارند. ممکن است پرخاشگر، بی توجه و بی‌انگیزه شوند. بسیاری از این علائم به بیماری افسردگی شباهت دارد با این وجود، ترس به دل‌تان راه ندهید، همه فراموشی‌ها به آلزایمر مربوط نمی‌شوند. معمولا فراموشی آلزایمری ها با افسرده‌ها متفاوت است؛ آلزایمری‌ها اطلاعات روزمره مثل آدرس و شماره تلفن را فراموش می‌کنند و اکثرا حافظه دورشان تا مدت‌ها سالم باقی می‌ماند و بعید نیست خاطرات گذشته را با جزئیاتی دقیق‌تر از آدم‌های سالم برای‌تان تعریف کنند.
من هم توی صف هستم؟
آلزایمر از آن دسته بیماری‌هایی است که رحم و مروت ندارد و ممکن است هر کسی را درگیر کند. سن، مهمترین فاکتور در این بیماری است و با بالا رفتن امید به زندگی، افراد بیشتری در خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. افراد زیر 45سال کمتر به این بیماری دچار می‌شوند و معمولا افراد بالای 60سال آلزایمر می‌گیرند. خطر ابتلا به آلزایمر بعد از 65سالگی به ازای هر دهه دوبرابر می‌شود. این ارقام با افزایش سن تا جایی بالا می‌رود که افراد 90 سال تا 40 درصد شانس ابتلای بیشتری به آلزایمر دارند. آلزایمر زن و مرد هم نمی‌شناسد و ممکن است سراغ هر خانم و آقایی برود اما در این بین خانم‌ها به علت طول عمر بیشتر و کاهش هورمون استروژن در دوران یائسگی بیشتر به آلزایمر مبتلا می‌شوند. در این میان شجره‌نامه فامیلی را هم درنظر بگیرید؛ اگر خواهر، برادر، پدر یا مادرتان آلزایمر دارند، شانس ابتلای شما بیشتر می‌شود.
خیلی دور؛ خیلی نزدیک
افرادی که دچار آلزایمر می‌شوند، حافظه‌شان ضعیف می‌شود و کارهای عجیب و غریب زیادی انجام می‌دهند. اگر با فردی آلزایمری سر و کار دارید، بعید نیست که روزی ساعت را در یخچال ببینید. نباید از این افراد توقع داشته باشید تا اجسام را سر جایشان بگذارند. آلزایمری‌ها نمی‌توانند جای وسایل را در حافظه‌شان نگه دارند. آنان آدرس و شماره تلفن‌شان را هم فراموش می‌کنند. ممکن است ندانند در چه دوره‌ای از زندگی‌شان هستند و با چه افرادی سر و کار دارند. قدرت قضاوت را هم از دست می‌دهند. همین‌طور اصلا بعید نیست که ندانند اگر گاز فضای خانه را پر کرد، چه کار باید بکنند یا ترتیب شکستن تخم‌مرغ در ماهیتابه را هم فراموش کنند.
اگر از آنها بپرسید با پیدا کردن کیف پول چه کار باید کنند، جواب درستی برای‌تان ندارند. آنان دیگر توانایی حل مشکلات‌شان را از دست می‌دهند و درک درست از جهت‌یابی و حافظه فضایی‌شان هم از بین می‌رود. این مشکلات تا آنجا پیش می‌رود که شخص توانایی تکلمش را از دست می‌دهد و درست حرف زدن را هم فراموش می‌کند. اگر هم با وجود این همه نشانه‌های بیماری و رفتارهای عجیب و غریب‌شان، همچنان پای‌شان را کرده‌اند در یک کفش که بیمار نیستند و نیاز به درمان ندارند، اهمیت ندهید زیرا این عدم پذیرش نیز جزئی از بیماری‌شان است و نیاز به درمان دارد.
آلزایمر درمان می‌شود؟
تنها با فراموشی‌های گاه و بیگاه نمی‌توانید برچسب آلزایمر را به خودتان بچسبانید. تشخیص این بیماری نیاز به معاینه بالینی دارد و با مراجعه به پزشک و انجام تست‌های حافظه می‌توان عملکرد شناختی را تخمین زد. بعد از تشخیص بیماری،پزشک براساس نمره‌ای که می‌گیرید و با توجه به عددهای جدول به شما خواهد گفت در چه مرحله‌ای از بیماری قرار دارید. بیماری آلزایمر درجات مختلفی دارد. این بیماری درمان قطعی ندارد و افراد مبتلا به آن باید داروهای‌شان را همیشه مصرف کنند تا سطح ناقل‌ها و هورمون‌های‌شان را بالا ببرند. داروها ممکن است عوارض گوارشی داشته باشند که در صورت مشکل بهتر است با پزشک مشورت کنید. هنگام مراجعه به پزشک اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتما پزشک‌تان را در جریان بگذارید. بعضی از داروها مثل آنتی‌هیستامین و داروهای ضدجنون و داروهای مغزی اوضاع‌تان را بدتر می‌کنند.
چگونه با آلزایمری‌ها زندگی کنیم؟
با دیدن رفتارهای عجیب و غریب پدربزرگ یا مادربزرگ‌تان به پزشک مغز و اعصاب مراجعه کنید و در صورت تشخیص بیماری، درمان و داروهای بیمار‌تان را جدی بگیرید. سرناسازگاری و جنگ با این افراد نداشته باشید. سعی نکنید با تکرار مطالب همه‌چیز را به آنها یاد دهید. تکرار برای بیمار آلزایمری که مغزش کوچک شده، فایده‌ای ندارد. اگر می‌خواهید به آنها کمک کنید فقط درک‌شان کنید و به آنها اهمیت دهید. اگر بیمار آلزایمری در خانه دارید، همیشه نور مناسبی در فضا داشته باشید و غروب‌ها و شب‌ها همیشه چراغ خوابی را در منزل روشن بگذارید.
تمام مطالب مهم را یادداشت کنید و به دیوار بچسبانید حتی اسم قسمت‌های مختلف خانه را هم سردر اتاق‌ها بزنید تا راحت‌تر مکان‌های خانه را بیابد. اسم، آدرس و شماره تلفن را حتما در جیب‌شان قرار دهید. این بیماری نیاز به بستری شدن ندارد اما چون این بیماران مستعد مبتلا شدن به بیماری‌های عفونی هستند، ممکن است به انواع بیماری‌های عفونی مبتلا شوند و نیاز به بستری شدن پیدا کنند. اگر بیمار آلزایمری دارید وظیفه سنگینی بر دوش شماست؛ این بیماری ممکن است تا جایی پیش برود که فرد کاملا ناتوان شود و قدرت کنترل مدفوع و ادرارش را هم از دست بدهد. مسلما در چنین شرایطی نگهداری از بیمار آلزایمری نیاز به صبر و تلاش دارد.
راه فرار هم دارد؟
آلزایمر ممکن است سراغ هر کسی بیاید و همان‌طور که گفتیم، مهمترین عامل آن افزایش سن است که کنترل گذر زمان از دست هیچ‌کس برنمی‌آید. اما با راهکارهایی تا حدی می‌توان شانس ابتلا به آن را کاهش داد. شما میتوانید با کتاب خواندن به جنگ این بیماری بروید. اگر نمی‌خواهید آلزایمری شوید، سراغ علم بروید. همین‌طور زندگی سالم شما را از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها ازجمله آلزایمر در امان نگه می‌دارد. طبق تحقیقات، کسانی که سطح علمی بالاتری دارند، کمتر به این بیماری دچار می‌شوند که چه بسا علت آن اهمیت دادن بیشتر تحصیلکرده‌ها به داشتن زندگی سالم است.
حواس‌تان به تغذیه‌تان باشد و غذاهای پرچرب نخورید. برای در امان ماندن از این بیماری، چهار ستون بدن‌تان را سالم نگه دارید و از فشارخون و سلامت قلب‌تان مطمئن شوید. همچنین با انجام آزمایش‌ها، سلامت تیروئیدتان را هم چک کنید. افرادی که کم‌کاری تیروئید دارند بیشتر به آلزایمر مبتلا می‌شوند. اگر نیاز به درمان داشتید، زود دست به کار شوید و سلامتی را اولویت اول زندگی‌تان قرار دهید. سیگار و دود و دم را هم از خودتان دور کنید، سیگار، سیستم مغزی‌تان را دچار مشکل می‌کند. اگر از ترس مبتلا شدن به آلزایمر مدام مکمل می‌خورید، بد نیست بدانید این مکمل تاثیر جدی در پیشگیری و درمان شما ندارد.
برخی از پزشکان مصرف ویتامین E را برای آلزایمر تجویز می‌کنند که مصرف آن بدون عوارض نیست و شانس ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. ترکیبات جنسینگ و جینکو هم نمی‌تواند شما را از شر فراموشی رها کند. کارساز بودن مصرف این ویتامین‌ها و مکمل‌ها هم به‌طور علمی اثبات نشده و همه توصیه‌ها، نتیجه تجربیات است
مجله سیب سبز – نیلوفر جامه‌بزرگی
