اگر دوست دارید فرزندتان قدی بلند داشته باشد باید از هم اکنون به فکر باشید و تا قبل از رسیدن وی به سن بلوغ اقدام کنید ،تغذیه و ورزش می توانند مهمترین نقش را در این راه داشته باشند و این والدین هستند که از این طریق می توانند در رشد قدی فرزندشان تاثیر بگذاند!
همان طور که می‌دانید تأخیر یا کاهش رشد قدی خصلتی چند علیتی دارد. بدان معنی که در اغلب موارد هیچ عامل منحصر به فردی را نمی‌توان به عنوان تنها دلیل بروز این کوتاهی قد یا تأخیر رشد برشمرد. در بین علل مختلف آن، علل تغذیه‌ای از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و توجه بیشتری را در بین والدین به خود جلب نموده است.
مهمترین عوامل تغذیه‌ای که عدم دریافت مقادیر کافی آن‌ها یا عدم تأمین نیاز به آن‌ها می‌تواند به تأخیر رشد قدی منجر شود، عبارتند از:
پروتئین، کلسیم، فسفر و منیزیم، روی، آهن، ویتامین A، مس و ید.
هر یک از این مواد مغذی دارای تأثیراتی خاص بر رشد قدی می‌باشند.
عنصر روی
کمبود روی با دریافت ناکافی منابع غذایی آن، افزایش دریافت فیتات‌ها، دریافت ناکافی پروتئین و آلودگی به کرم‌های روده ای مرتبط است. روی نقشی اساسی در رشد سلولی، تمایز سلولی و متابولیسم دارد.
کمبود رشد قدی یکی از اولین و غالب‌ترین علایم کمبود روی در انسان می‌باشد. همچنین شواهد گواه آن است که حداکثر رشد بالقوه‌ای که فرد می‌تواند در مراحل رشد خود به آن دست یابد، با کمبود روی دچار اختلال خواهد شد و در چنین شرایطی فرد به حداکثر رشد مورد انتظار خود دست نخواهد یافت.
در یک مطالعه بر روی پسران در سنین رشد، افرادی که رژیم غذایی همراه با مکمل روی مصرف می‌کردند، رشد قدی بیشتری در مقایسه با گروه دیگر که در برنامه غذایی خود عنصر روی را دریافت نمی‌کردند، نشان دادند. رشد ناکافی در پی دریافت محدود عنصر روی پدید می‌آید و پس از اصلاح رژیم غذایی و دریافت مقادیر کافی روی (در صورت مهیا بودن سایر شرایط مرتبط با رشد) جهش رشدی مشاهده می‌شود.
در برخی مطالعات، نتایج نشان داد در کودکانی که مبتلا به کم خونی فقر آهن هستند، تجویز مکمل آهن موجب افزایش رشد قدی در آنان شده است. در دیگر مطالعات تجویز مکمل آهن در کودکانی که به فقر آهن مبتلا نبودند، تأثیری بر رشد قدی نداشت
با دریافت مکمل روی در نوجوانان کشورهای خاورمیانه نظیر ایران رشد قدی بهبود یافته و از کوتاه قدی تغذیه‌ای (Nutrition dwarfism) جلوگیری می‌شود. در مواردی که برای مدت زمان طولانی دریافت روی به میزانی محدود و کمتر از نیاز فرد باشد، این کمبود مزمن روی می‌تواند به عنوان عامل محیطی موثر بر رشد قدی محسوب شود.
زمانی که رشد قدی را در دو جنس مورد مقایسه قرار می‌دهیم، دریافت مکمل روی با رشد قدی مناسب در پسرها ارتباط بیشتری داشت. کمبود روی از چند مسیر متابولیسمی می‌تواند بر رشد قدی تأثیر بگذارد. در سطح سلولی و مولکولی چندین آنزیم موثر در متابولیسم اسیدهای نوکلئیک و متابولیسم پروتئین برای ایفای نقش خود به عنصر روی وابسته‌اند و به همین دلیل ایجاد بافت‌های جدید نیاز به عنصر روی زیادی دارند.
در یک بررسی دقیق، مشخص شد که دریافت مکمل روی با افزایش غلظت روی در پلاسمای افراد تحت آزمون همراه بوده و در کودکان قبل از سن بلوغ، موجب افزایش رشد قدی و افزایش وزن شده ولی بر شاخص وزن برای قد آن‌ها بی تأثیر بوده است.منبع: دنیای تغذیه
