سوء تغذیه در اطفال متاسفانه روز به روز در حال افزایش است و تغذیه اطفال روز به روز با انواع غذاهای غیراستاندارد و غیر بهداشتی موجب ایجاد بی اشتهایی و عدم تمایل آنان به خوردن غذا شده است
سوء تغذیه و فقرغذایی یک مسئله جهانی در خانواده‌ها محسوب می‌شود و تنها به موضوع کمبود غذا مربوط نیست. براساس آمار، از هر سه کودک در آمریکای شمالی، یکی دچار اضافه وزن یا چاقی ناشی از سوء تغذیه است.
این آمار نشان می‌دهد که آینده جهان به دو شکل از سوء تغذیه دوران کودکی در رنج است: یکی سوء تغذیه‌ای که ناشی از فقر و نبود مواد غذایی است و دیگری استفاده از غذاهای نامناسب در کودکی و مبتلا شدن به بیماری‌های مرتبط با آن در بزرگسالی.
اضافه وزن در دوران کودکی منشاء بسیاری بیماری‌ها بزرگسالی مانند دیابت, تصلب شرایین, فشارخون, کبد چرب غیر‌الکلی, آسم,انواع سرطان ,ویماری‌های خونی است.
نکته مهم این است که والدین می‌توانند با دریافت روش‌های درست غذایی برای کودکان خود، از تمامی این عوارض جلوگیری کنند و از ناراحتی‌ها و مشکلاتی که درآینده ایجاد خواهد شد، اجتناب نمایند.
برای آشنایی با روش‌های موجود دراصلاح الگوی غذایی کودکان، توجه به چهار راهکار زیر می‌تواند مفید باشد.
نخست: اغلب اوقات ازغذاهای فرآوری نشده استفاده کنید
دادن غذاهای کاملا سالم به کودکان یکی از اصلی ترین وظیفه والدین است و البته این کار در این‌روزها با هجوم غذاهای آماده‌ای که تبلیغات آنها بیشتر کودکان و والدین را هدف قرار داده‌اند، کار دشواری است. بر روی اغلب این مواد غذایی نوشته شده «مناسب کودکان» یا «مناسب والدین»، اما شما اجازه ندهید با این نوشته‌ها ذهنتان دچار انحراف شود.
هنگام خرید روی تمام بسته بندی‌ها را بدون توجه به نشان و تبلیغات آن در قسمت محتویات به دنبال ردپای شکر، روغن‌های هیدروژنه و دیگر تنقلات نامطلوب نگردید. شکر در تمامی شکل‌هایش یکی از خطرناک‌ترین سموم برای کودکان محسوب می‌شود و می‌تواند موج تغییر طبع کودک شما شده و او را به بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت مبتلا کند. شکر به مقدار کم خوب و مورد نیاز بدن است اما باید به صورت کنترل شده در رژیم غذایی کودک قرار گیرد.
دقت داشته باشید که شکر در همه مواد غذایی فرآوری شده از آب میوه‌های آماده تا انواع صبحانه‌های غلات و حتی خوراکی‌های شور وجود دارد. برای آنکه بتوانید عادت غذایی کودک خود را تغییر دهید و وابستگی او به این مواد کم کنید، میتوانید از تجربه قدیمی پدر و مادرها استفاده کنید.
به‌عنوان مثال غلات صبحانه را به یک میزان با جو دو سر و پرک مخلوط کنید، رقیق کردن آبمیوه های آماده با آب و کم کردن آن در طی روز ، رقیق کردن شیر کاکائو با شیرمعمولی و حذف کردن چای شیرین از برنامه غذایی .
به خاطر داشته باشید که قندهای مفید و قابل جذب در میوه ها وجود دارد پس برای رساندن آن به بدن کودک از میوه تازه استفاده کنید. آب یک ماده غذایی حیاتی و بدون قند است که باید در رژیم غذایی کودکان به مقدار زیاد وجود داشته باشد تا از کم‌آبی بدن آنها جلوگیری شود لذا میوه ها را در برنامه غذایی کودکان جای تا به هر دو هدف یعنی کاستن از شیرینی و جلوگیری از کم آبی کمک کنید.
راهکار دوم: میوه و سبزیجات را در رژیم غذایی بگذارید
بدن کودکان برای تامین مواد مغذی مانند ویتامین‌های A و B ، ید، آهن، روی، سلنیوم و موادی از این دست، نیاز به دریافت حجم زیادی از میوه و سبزیجات در روز دارد. این مواد مغذی در غذاهای آماده یا وجود ندارند یا قابلیت جذب خوبی نخواهند داشت.
در واقع باید آنقدر میوه و سبزیجات در رژیم روزانه غذای کودک وجود داشته باشد که مطمئن شوید او مواد مغذی لازم را برای رشد مغز و دیگر اعضای بدن دریافت می‌کند.
برخی از مشکلاتی که والدین برای انجام این کار با آنها روبرو هستند شامل:
مشکل: کودک من سبزیجات دوست ندارد
راه حل: برای اینکه کودکان را تشویق به خوردن سبزیجات مورد نیازشان کنید یک راه حل این است که آنها را به صورت پنهان در رژیم غذایی قرار دهید. سعی کنید این سبزیجات را خرد کرده در سوپ بریزید یا همراه با میوه‌های دیگر در مخلوط کن بریزید و به فرزندان دهید.
راه دیگر این است که شخصیت‌هایی با سبزیجات درست کنید، به عنوان مثال با یک فلفل دلمه‌ای صورتی را بسازید که در آن هویج و غلات سبز مانند لوبیا و نخود چشم هستند، کلم بروکلی موها و خیار به جای بینی گذاشته شده است.
معمولا با انجام بیش از10بار در وعده غذایی کودک زمان لازم است تا کودک بتواند تشخیص دهد که مواد اصلی غذا چیست و نسبت به آن عکس العمل نشان دهد، در این فرصت شما راه‌های تازه‌ای را برای تشویق فرزندان به سبزیجات بیابید.
روش بعدی شرکت دادن کودکان در تهیه غذاهایی است که با سبزیجات تهیه می‌شوند. معمولا کودکان در هر سنی می‌توانند پوست غلات سبز را جدا کنند یا کاهو را پرپر و آماده استفاده در سالاد نمایند، از این روش برای علاقه مند کردن کودک به غذا می توان بهره برد..
هراندازه کودک شما در تهیه یک غذا بیشتر شریک باشد، در خوردن آن اشتیاق بیشتری خواهد بود.
مشکل: کودکان علاقه زیادی به غذاهای آماده و تنقلات ناسالم دارد
راه‌حل: سعی کنید به کودکان خود درک و فهم درست از رسانه‌ها و تبلیغات را بیاموزید. به آنها آموزش دهید که آگهی‌های تبلیغاتی با هدف فروش کالاها درست شده‌اند و آنچه درباره سالم بودن مواد غذایی می‌گویند درست و کامل نیست.
روش دیگر این است که آنها را به بازارهای فروش محصولات کشاورزی و خشکبار فروشی ببرید و اجازه دهید دربین قفسه های خوراکی بگردند و حق انتخاب برای خوراکی مورد علاقه خود را داشته باشند. به این وسیله شما ذائقه آنها را در کنترل خودتان و در اختیار خودشان خواهید داشت.
مشکل: همسن و سالان کودکان عادت به استفاده از مواد غیرمغذی و فرآوری شده دارند
راه حل: نکته نخست این است که آنچه در جمع همسالان اتفاق می‌افتد، مربوط به همانجا است و بخش کوچکی از زندگی فرزند شماست؛ سعی کنید وعده‌های غذایی در خانه کاملا سالم باشد.
هرچقدرکودکان شما تحت تأثیر همسالان خود باشند، همچنان الگوی شماره یک آنها شما هستید. در راهکار شماره 4 بیشتر در این باره خواهید خواند.
مشکل: کودکان من غذا ها خیلی ناخنک می‌زنند و بیشتر به ریزه خوری علاقه دارد
راه‌حل: اگرمطمئن شدید که کودکتان سبزیجات نمی‌خورد، سعی کنید مواد مغذی دیگر را به مقدار زیاد به بدن او برسانید. به عنوان مثال می توانید از مواد مغذی ترد و حبه‌ای مانند میوه‌ها، آجیل، غلات، تخم‌مرغ و مرکبات استفاده و سعی کنید دائم سبزیجات تازه‌ای را به آنها معرفی کنید و در لحظه‌ای که خوشش آمد آن سبزی را در وعده‌های غذایی وی بگنجانید.
راهکار سوم: کمک کنید کودکان به مقدار لازم مواد لازم را بخورند
اگر شرایط مناسبی برای فرزندان شما فراهم باشد، در نظر داشته باشید که کودکان خورنده‌های بسیار بادقتی هستند. بدن آنها می تواند به کودک دستور دهد که چه موقع و به چه میزان غذا غذا بخورد.
بعضی روزها آنها بیشتر غذا می‌خورند و بعضی روزها کمتر، این بدن آنهاست که در بلند مدت مقدار غذای لازم خود را تنظیم و دریافت می‌کند. در نتیجه، تلاش برای شمردن کالری‌های دریافتی بدن کودکان سالم، کاری عبث و حتی مضر است.
با وجودی که بدن کودکان قابلیت خارق‌العاده‌ای در تنظیم مقدر غذای مورد نیاز خود دارد، شرایط زیر موجب به هم خوردن تعادل غذایی کودک توسط والدینش می‌شود:
- قسمت بندی نامناسب غذا
- غذاهای فرآوری شده
- محدودیت‌های غذایی
- زدن برچسب غذای بد برروی بعضی غذاها (منظور از برچسب زدن، انگ زدن است)
- غذا خوردن با عجله، محدود و در حال حرکت
والدین ممکن است فکر کنند باید قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای غذا خوردن کودک خود وضع کنند؛ مثلا فلان غذای «بد» را هیچوقت نباید بخوری یا اینکه «باید تمام بشقابت را بخوری»، این قوانین و محدودیت‌ها تنها وضعیت را بدتر می‌کند.
به جای پرداختن به این امور، برای اینکه مطمئن شوید فرزندتان به مقدار لازم ماده غذایی دریافت کرده است، یک محیط کاملا سالم غذایی در خانه فراهم کنید که در آن انواع غذاهای سالم در دسترس باشد و به جای مواد غذایی فرآوری شده (مانند چیپس، پفک، کنسرو، آبمیوه غیرطبیعی و ..) مواد غذایی سالم را در خانه نگهداری کنید و همیشه از اعمال قوانین خوردن و ایجاد محدودیت کلامی یا اشاره به وزن کودک اجتناب کنید.
برای این‌کار نیاز نیست سر و صدای زیادی برای سالم غذاخوردن به راه بیاندازید، کافی است بی‌سر و صدا غذاهای ناسالم را از خانه دور کنید و به جای آن مواد مغذی در خانه داشته باشید.
به کودکان خود حق انتخاب و شرکت در تهیه غذا بدهید. در هنگام خرید کردن و انتخاب غذا برای پخت و پز از آنها نظر بخواهید وهر وقت کودکان احساس سیری کردند اجازه دهید دست از غذاخوردن بردارند.
عادت‌هایی مانند غذا خوردن همزمان با تماشای تلویزیون و کار کردن با موبایل و … از شما به کودکان منتقل شده است، پس برای رفع آن اول رفتار خود را اصلاح کنید.
در آخر لازم است که آرام غذا بخورید و میز غذا را به محلی برای ارتباط یا مراوده خانواده تبدیل کنید.
راهکار چهارم: مدیریت و رهبری را به دست بگیرید، احتمالا همه والدین می‌دانند که به این مرحله می رسیم.
کار پدر و مادر فراهم کردن غذای مناسب برای کودکان است اما باید توجه داشته باشید که کودکان شما از خود شما الگو می‌گیرند و همواره آنچه شما انجام می‌دهید، بیشتر از آنچه دستور می‌دهید و می‌گویید، در رفتار فرزندانتان اثر گذاری دارد.
تنها راهکار و اثرگذارترین روش برای اصلاح الگوی مصرف سبزیجات در فرزندانتان این است که خودتان مصرف مواد غذایی سالم را آغاز کنید و همراه آنها به خوردن سبزیجات بنشینید
