محققین علت اکثر مشکلات مغزی در کودکان و نوزادان را کم کاری تیروئید مادردر هنگام بارداری می دانند و به والدینی که قصد بچه دارشدن دارند توصیه می کنند از مشکلات تیروئیدی خود قبل از بارداری مطمئن باشند تا موجب به دنیا آمدن فرزندانی با مشکلات عقب ماندگی ذهنی نشوند!
کم‌کاری مادرزادی تیروئید، بر اثر کمبود هورمون‌های تیروئید در بدو تولد یا پس از آن دیده می‌شود. در این بیماری سطح هورمون تیروکسین کمتر از میزان طبیعی است. این بیماری اغلب موارد در اثر اختلال غده تیروئید در دوران جنینی اتفاق می‌افتد.
هر نوزادی که متولد می‌شود، ممکن است به این بیماری مبتلا باشد. با توجه به این که غده تیروئید بر همه جوانب سلامت تاثیر می‌گذارد، در صورت کنترل و تشخیص کم‌کاری تیروئید، اقدامات درمانی برای آن باید به‌سرعت شروع شود.
دکتر فهیمه سهیلی پور، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم کودکان می‌گوید: کم‌کاری تیروئید بر اثر کمبود ترشح هورمون‌های تیروئید، ممکن است از بدو تولد یا درهر زمانی پس از تولد ایجاد شود. لزوم تشخیص به‌موقع این بیماری از آن روی اهمیت دارد که سال‌های اول عمر، زمان تکامل مغز کودک بوده و تکامل طبیعی مغز وابسته به هورمون‌های تیروئید است. این بیماری در بدو تولد به‌ندرت علائم دارد. در صورت تشخیص می‌توان از عوارض برگشت‌ناپذیر و غیرقابل جبران آن جلوگیری کرد. اختلال در تکامل غده تیروئید و اختلال در سنتز هورمون‌های تیروئید، علل این بیماری است. بروز کم‌کاری مادرزادی تیروئید، در دختران دو برابر پسران است.
نشانه‌های متفاوت در بدو تولد
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در این باره می‌گوید: کم‌کاری تیروئید در 95 درصد موارد در بدو تولد بدون علامت است و بندرت با علائمی از قبیل، ورم اطراف چشم، خواب آلودگی، زبان بزرگ و زردی طولانی خود را نشان می‌دهد.
این متخصص تاکید می‌کند: با از بین رفتن زمان طلایی و به تعویق افتادن درمان، این بیماری با اختلال در تکامل مغز، سبب بروز اختلال توانایی‌های مغزی، بدنی و رشد قدی می‌شود. همچنین بروز اختلال در ترشح هورمون‌های تیروئید در ماه‌های اول تولد، باعث عقب ماندگی ذهنی کودک می‌شود.
اختلال تیروئیدی مادر، جدی گرفته شود
مصرف مناسب ید، در مادران باردار در پیشگیری از ابتلا به این بیماری نقش موثری دارد. در حال حاضر، مساله کمبود ید در ایران حل شده است. مصرف کافی ید از اختلال در تکامل مغز جنین جلوگیری می‌کند.
دکتر سهیلی پور معتقد است؛ بررسی کم‌کاری تیروئید در مادر باردار ضرورت دارد، چراکه جنین در سه ماه اول تولد قادر به ساختن هورمون تیروئید نیست و تکامل مغز جنین در این سه ماه وابسته به هورمون‌های تیروئید مادر است. استفاده از برخی داروهای پرکاری تیروئید و رادیواکتیو، طی حاملگی سبب بروز کم‌کاری مادرزادی تیروئید در نوزاد می‌شود، البته این تاثیرات ممکن است گذرا یا دائم باشد.
این متخصص تاکید می‌کند: نکته حائز اهمیت این است که مادر، قبل از بارداری و در دوران بارداری از نظر تیروئیدی تحت نظر پزشک باشد. فراموش نکنیم مشکلات تیروئیدی در حاملگی، سبب بروز کم‌کاری مادرزادی تیروئید نمی‌شود.
درمان کم‌هزینه
در طرح غربالگری کشور، با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزادان، در روز سوم تا پنجم تولد، برای تشخیص کم‌کاری مادرزادی تیروئید، بیماریابی انجام می‌شود. عوارض این بیماری با تشخیص زودرس و درمان به موقع در کشور کاهش یافته است.
این استاد دانشگاه با اشاره به این موارد می‌گوید: بیماری کم‌کاری مادرزادی تیروئید در صورت تشخیص به‌موقع، درمانی کم‌هزینه دارد و با شروع هر چه سریع‌تر درمان، از عوارض بیماری جلوگیری می‌شود.
وی در پاسخ به این سوال که بعد ازتشخیص کم‌کاری مادرزادی کودک چه اقداماتی باید انجام شود، می‌گوید: در صورت غیرطبیعی بودن آزمایش پاشنه پا، نوزاد به متخصصان اطفال یا به فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان ارجاع داده می‌شود. چنانچه با آزمایش سرمی تشخیص این بیماری تائید شود، کودک در یک روند سه ساله تحت درمان قرار می‌گیرد.
بعد از این دوره درمان در بیشتر موارد قرص تیروئید قطع شده و بیمار دوباره از نظر بالینی و آزمایشگاهی مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر آزمایش، با وجود عدم مصرف یک ماهه دارو طبیعی باشد، می‌توان دارو را قطع کرد.
