چه عواملی در بروز مشکلات مربوط به خواب در افراد سالمند تاثیرگذارند و می توانند در خوابیدن و بیدارشدن آن اختلال ایجاد کنند انواع این مشکلات در افراد میانسال و سالمند و راههای درمانی برای آنان را از زبان متخصصین در این زمینه جویا شدیم!
معمولا با افزایش سن، اختلال های خواب افزایش پیدا می کند و یکی از شکایت ها در دوره سالمندی، اختلال خواب است. جالب است بدانید اختلال های خواب در سالمندانی که در خانه سالمندان زندگی می کنند، بیشتر از آنهایی است که در منزل هستند. پس شما سالمندان گرامی می توانید با شناسایی مشکل خود و عمل به توصیه ها آرامش و خوب راحت تری داشته باشید.
انواع رایج اختلال خواب
مشکل های خوب به شکل های مختلف بروز می کند؛ ممکن است شما دیر به خواب برید، مکرر بیدار شوید، تکه تکه بخوابید، صبح زود از خواب بیدار شوید یا در طول روز چرت بزنید و خلاصه اینکه زمان خواب عمیق تان کم شود. حتی ممکن است ریتم خواب مختل شود. یعنی ریتمی که صبح بیدار و شب به خواب می روند دچار اختلال می شود. مشکل های خواب در دوره سالمندی به روش های مختلفی ظهور پیدا می کنند ولی 2 گروه بندی آنها را از هم تفکیک می کند:
1- اختلال خواب گذرا و مزمن: به اختلال های خوابی که کمتر از یک ماه طول می کشد گذرا و انواعی که بیش از یک ماه ادامه دارد و آزاردهنده است مزمن می گوییم.
2- اختلال خواب اولیه و ثانویه: اختلال های خوابی که به دلیل خاصی رخ نمی دهد، اولیه و مواردی که علت خاصی باعث ایجاد آنها شده ثانویه می گوییم.
علل رایج اختلال خواب
1- مشکل های تنفسی هنگام خواب، هیپوپنه یا آپنه
2- حرکت های دوره ای اندام ها و نشانگان پای بی قرار باعث اختلال در خواب می شوند. حرکت های اندام های تحتانی یا فوقانی بدن باعث بیدارشدن یا از خواب پریدن مکرر می شود.
3- عوارض مصرف برخی داروها نیز باعث مشکل های خواب می شود. گاهی اوقات پزشک برای کنترل خواب یک داروی خواب آور را به سالمند تجویز می کند و از او می خواهد در مدت زمان کوتاهی آن را مصرف کنند. مشکل از آنجا شروع می شود که برخی سالمندان، این داروها را سر خود برای مدت زمان طولانی مصرف می کنند. سالمندان باید بدانند این کار باعث بی خوابی می شود.
4- درد در هر ناحیه از بدن باعث اختلال خواب می شود و آرتروز نیز یکی از همین دردهاست. آرتریت باعث اختلال خواب می شود علاوه بر آن اضطراب، افسردگی، دمانس، پارکینسون، ریفلاکس معده به مری، تیرویید، نارسایی قلبی، اختلال مزمن تنفسی و… نیز مشکل های خواب را در سالمندی ایجاد می کنند.
عوارض رایج اختلال خواب
قطعا وقتی خواب خوبی نداشته باشیم، عوارض جسمی و روانی زیادی سراغمان می آید. این عوارض می تواند با کاهش تمرکز، اختلال حافظه و ضعف عمومی خودش را نشان دهد. همچنین اختلال در کار روزانه، تحریک پذیری، خستگی، سردرد هنگام بیدار شدن و افزایش فشار خون و… نیز از دیگر عوارض اختلال های خواب در دوره سالمندی به شمار می رود.
14 توصیه خواب آور
1-از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنید.
2-از مصرف کافئین اجتناب کنید.
3-هرگز سیگار نکشید.
4-در مصرف مایعات به خصوص در عصر احتیاط کنید. (به خصوص در افرادی که مشکل های ادراری دارند.)
5-قبل از خواب، غذاهای سنگین مصرف نکنید.
6-خواب نیمروزی را حذف کنید و اگر می خواهید در طول روز چرت بزنید، حداکثر زمان چرت زدن باید 30 دقیقه باشد.
7-حضور در نور آفتاب به خصوص در بعدازظهر و صبح زود، خواب شب را تنظیم می کند.
8-ورزش منظم 3 بار در هفته، بهتر است قبل از خواب نباشد و به شدت نیز انجام نشود.
9-موقعیت اتاق خواب در داشتن خواب آرام بسیار نقش دارد. اتاق خواب باید نور مناسب داشته باشد، نه سرد باشد و نه گرم و سر و صدای زیاد نیز در آن شنیده نشود.
10-فقط در صورت خستگی به رختخواب بروید. گاهی سالمندان در رختخوابشان با تلفن حرف می زنند یا غذا می خورند که این کار غلط است. اگر 20 دقیقه در رختخواب بودید و خوابتان نبرد باید رختخواب را ترک کنید و تنها در صورت خواب آلودگی به رختخواب خود برگردید.
11-صبح ها راس ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید به طوری که اگر حتی 5 صبح خوابتان برد، باز هم سر ساعت همیشگی از خواب بیدار شوید.
12-جای خواب خود را تغییر ندهید.
13-حتما اگر دردی دارید یا به بیماری مزمنی مبتلا هستید، سعی کنید تحت نظر پزشک آن را درمان کنید تا از این طریق مشکل های خواب نیز کمتر شود.
14-از مصرف قرص های خواب آور به صورت خودسرانه و طولانی مدت خودداری کنید. چون این داروها باعث بی خوابی می شود و مصرف طولانی مدت آن عوارض دارد. حداکثر زمان مصرف آن باید 4 هفته باشد.
*رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت و متخصص بالینی طب سالمندی
هفته نامه سلامت – دکتر پریسا طاهری*:
