ابعاد رشدی انسان و تفکیک ناپذیری آن‌ها
دکتر مژگان نیکنام، متخصص روان‌شناسی گفت: رشد روانی یکی از ابعاد رشدی انسان به معنی آمادگی زیستی است که خود مبتنی بر یک نقشه ژنتیک می‌باشد. تغییرات روان‌شناختی انسان مانند تفکر و توانایی حل مسئله تحت تأثیر زیست‌شناسی مغز است و از تغییرات بلوغ روانی به شمار می‌آید. رشد روانی در کنار دیگر ابعاد رشد انسان (اجتماعی، فیزیکی، معنوی) اگر کامل شکل نگیرد فرد رشد ناقصی را خواهد داشت.
وی افزود: رشد و بلوغ روانی که شامل رشد هوش، حافظه و عاطفه می‌باشد به‌خصوص در سنین کودکی به مراقبت‌های ویژه احتیاج دارد، به طور مثال همان‌گونه که کودک برای رشد فیزیکی از شیر مادر تغذیه می‌کند در آغوش گرفته شدن او باعث ایجاد دلبستگی بین مادر و کودک می‌شود و عاطفه کودک را تقویت می‌کند. بنابراین ابعاد رشد همه به موازات یک‌دیگرند و از هم نمی‌توانند جدا شوند.
شکست و پیروزی در راه رسیدن به بلوغ روانی
این روان‌شناس عنوان کرد: بلوغ روانی بعد از بلوغ جنسی در انسان صورت می‌گیرد که با تغییر عاداتی از قبیل تغییر در روابط، تغییر در کارها و ترک بعضی عادت‌ها مثل کنار گذاشتن ناهنجاری‌ها که روابط اجتماعی بر آن‌ها تأثیر دارد همراه است. انسان‌ها به طور کامل خود متوجه این تغییر رفتارها نمی‌شوند و این دیگران هستند که با نگاه به آن‌ها متوجه می‌شوند که فرد تغییر کرده و به بلوغ رسیده است.
دکتر نیکنام اظهار داشت: گاهی اوقات بلوغ روانی به درستی سیر تکاملی خود را طی نمی‌کند و منجر به اختلالاتی مثل وسواس، کم‌رویی و عدم رعایت حقوق اجتماعی دیگران می‌شود و در صورت اصلاح نشدن، این اختلالات به بیماری‌های اضطراب روانی، افسردگی و جنون جوانی تبدیل می‌شوند.
وی با اشاره به مراحل مختلف رشد روانی بیان کرد: رشد روانی کامل در هر مرحله از سن فرد به ترتیب شامل رشد اعتماد، استقلال، پیشگامی، کاردانی، هویت و بزرگواری است و اختلال در هر مرحله از رشد روانی می‌تواند موارد فوق‌الذکر را به سوء ظن، تردید، گناه، دون پایگی (احساس کهتری و تردید نسبت به توانایی‌های خود) ، سردرگمی و ناامیدی و گوشه‌گیری تبدیل کند.
تفکر منطقی را به فرزندان‌تان هدیه کنید
بر اساس یافته‌های علوم اعصاب، مغز در طول زندگی به طور مداوم در حال تغییر است و تحت تأثیر تجربیات خوب و بد شکل می‌گیرد. آگاهی از این واقعیت در رابطه با کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و خوب است بدانیم که والدین با رفتارهای خود می‌توانند زمینه کسب تجربیات مناسب را برای کودکان‌شان در جهت رشد متعادل قسمت‌های مختلف مغز فراهم آورند.
دکتر نیکنام گفت: در خانواده پدر هم به اندازه مادر برای رشد روانی کودکان مهم و با ارزش است و برقراری تعادل بین روابط این دو فرزندان‌شان می‌تواند از نظر روانی سبب رشد صحیح کودکان شود و از مسائلی است که این روزها زیاد در روان‌شناسی مورد بحث قرار می‌گیرد.
وی در ادامه با اشاره به نقش والدین در تفکرات منطقی کودکان گفت: سعی کنید هر زمان که امکان دارد تصمیم‌گیری مستقل را به کودک واگذار کنید مسئولیت‌هایی از قبیل انتخاب لباس و غذا و در مراحل پیشرفته‌تر طرح سؤال در مورد موقعیت‌های فرضی که نیاز به تصمیم‌گیری دارند می‌توانند به بهبود روند رشد این توانایی کمک کند و همچنین با بزرگ‌تر شدن کودک اگر احتمال خطر نمی‌دهید حل مشکلات را به خودش بسپارید و در برابر وسوسه یاری‌رسانی مقاومت کنید.
اجازه دهید ابرهای احساس حرکت کنند
دکتر مژگان نیکنام اظهار کرد: به فرزندان‌تان یاد دهید که هیجانات و احساسات می‌آیند و می‌روند و ترس و ناامیدی و احساس تنهایی همیشگی نیستند. در اصل میتوانید با آموزش این واقعیت به فرزند شروع کنید که بودن و احساس کردن متفاوتتند در این صورت به فرزندتان کمک کنید تا هیجان خود را در همان لحظه شناسایی کند و در مواجهه با هیجانات منفی به او اطمینان دهید که به زودی احساس بهتری خواهد داشت. همچنین از آن‌ها بخواهید تا اتفاقی که برای‌شان افتاده به خاطر بیاورند و برای‌تان تعریف کنند چرا که این روند به رشد حافظه‌ی آن‌ها کمک می‌کند و با مرور تجربیات قبلی می‌تواند کنترل بیشتری بر اتفاقات کنونی داشته باشد.
وی در پایان با اشاره به نشانه‌های رشد و بلوغ روانی خاطرنشان کرد: علاوه بر مسائل ژنتیکی مجموعه عواملی شامل قدرت فرضیه‌سازی، منطقی و عاقلانه برخورد کردن با مسائل فردی و اجتماعی، مدیریت احساسات و هیجانات، تقلید کورکورانه نکردن از دیگران، اجتناب از رفتارهای سبک، تصمی‌گیری به موقع و منطقی در کارها، قدرت درک مسائل زندگی و استنباط و استنتاج مسائل علمی و اجتماعی هستند که نشان دهنده رشد بلوغ کامل روان فرد می‌باشند.
