طبق آخرین آمار متوجه شدیم ایرانیان بیشتر از سایر افراد به تزریقات علاقه دارند و فکر می کنند با آمپول زدن زودتر بهبود پیدا می کنند در صورتی که این طرز فکر اشتباه است متاسفانه با کمترین احساس درد یا بیماری به سراغ تزریقات میرویم و گاهی اوقات شاهد زیاده روی و افراط بیماران در این زمینه هستیم.
بیشتر ایرانی‌ها وقتی مریض می‌شوند آمپول را دوای درد خود می‌دانند و اغلب، از پزشک معالج‌شان می‌خواهند که آمپول برایشان تجویز کند.
براساس آمارهای سازمان غذا و دارو، تقریبا 40 تا 45 درصد اقلام دارویی تجویز شده در نسخه ها توسط پزشکان، در رده داروهای تزریقی است و البته این آمار، بجز داروهای تزریقی است که خود بیماران به صورت داروهای بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه می‌کند.
حالا همین محبوبیت کار دست ایرانیان داده است و کشور ما را صدر نشین جدول مصرف داروی تزریقی در دنیا کرده است.
آخ چه دردی!
این که آمپول زودتر خوبمان می‌کند ریشه در فرهنگی دارد که به ما ارث رسیده و اجداد ما از سالیان طولانی بر این باور بودند که با تزریق آمپول روند درمان بیماری تسریع می‌یابد و عفونت‌ها و ویروس‌ها برای مدت زمان طولانی در بدن از بین می‌روند.
ایرانیان صدرنشین جدول خرید آمپول
فاطمه سلیمانی عضو کمیته تجویز و مصرف منطقی دارو با اشاره به این معضل گفت: در برخی کشورها داروهای تزریقی در بخش سرپایی به بیمار تحویل داده نمی‌شوند. متأسفانه آمار مصرف داروهای تزریقی در بخش سرپایی کشورمان، با اختلاف معنا داری از سایر کشورها بیشتر است.
فقر فرهنگی؛ معضل شیوع بیماری‌ها
خود درمانی در فرهنگ جامعه ما تا حد بسیاری رواج یافته است و این روزها کمتر کسی برای بیماری‌هایی که آنها را سطحی می‌داند، به پزشک مراجعه می‌کند و اگر هم به پزشک مراجعه کند اشتباهاً، تجویز داروی بیشتری را از پزشک خواستار می‌شوند.
اغلب کارشناسان معتقدند فرهنگ سازی در حوزه سلامت، مهم ترین راه حل برای رفع بسیاری از مشکلات این حوزه است.
دکتر سلیمانی ضمن اشاره به دلایل متعددی که باعث بالا بودن آمار مصرف داروی تزریقی شده است، عنوان کرد: شاید دلایل فرهنگی زمینه‌ساز این موضوع باشد. وقتی مصرف داروهای تزریقی در بخش‌های مختلف کشور را باهم مقایسه می‌کنیم متوجه می‌شویم در مناطق غربی کشور که به مصرف این نوع داروها اعتقاد بیشتری دارند این آمار بالاتر است.
همیشه تزریق کار ساز نیست
هر چند که فرهنگ رایج در بین بیماران این است که به داروهای تزریقی علاقه دارند و کوچک و بزرگ فکر می‌کنند اثر این داروها بیشتر از داروهای خوراکی است، اما نمی توان از آمار بالای تجویز هم چشم پوشی کرد.
نمی‌شود اثربخشی تجویز داروی تزریقی برای درمان بیمار را هم نادیده گرفت اما اگر پزشکان در نسخه‌های تجویزی خود کمتر از داروهای تزریقی استفاده کنند و به جای آن از جایگزین‌های مناسب بهره ببرند، آن وقت آمار داروهای تزریقی تجویز شده بسیار پایین می‌آید به عبارت دیگر نباید پزشک تحت تاثیر اصرار بیمار، داروی تزریقی را تجویز کند و تسلیم خواست بیمار شود بلکه باید تجویز داروی تزریقی را به عنوان گزینه آخر در نظر داشته باشد.
نسخه‌های پیچیده شده برای کاهش استفاده از آمپول
شاید شما هم جزو افرادی باشید که معتقدند داروی تزریقی بهتر از نوع خوراکی است، چون سریع تر اثر می‌کند و باعث می‌شود روند درمان زودتر طی شود. اما واقعیت چنین نیست و هر بیماری برای درمان، نیاز به داروهای خاصی دارد که نوع تزریقی یا خوراکی دارو را پزشک تشخیص می دهد.
سلیمانی عضو کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی دارو در پاسخ به این سؤال که آیا نسخه‌ای برای کاهش آمار بالای مصرف داروهای تزریقی پیچیده شده یا نه، گفت: هم برای گروه‌های پزشکی و هم برای بیماران اقداماتی صورت گرفته است. موارد نظارتی، آیین‌نامه و دستورالعمل‌هایی تدوین شده است. همچنین برای گروه‌های مختلف کودکان و بزرگسالان اقداماتی انجام شده است.
وی با تاکید بر اینکه برای ارائه راهکار و دنبال کردن استراتژی مناسب در این راستا، در نظر گرفتن همه عوامل ضروری است، بیان کرد: به طور کلی برای اصلاح رفتار به افزایش دانش و آگاهی نیاز است و خوشبختانه از هفت تا هشت سال گذشته اقدامات و برنامه‌های لازم انجام شده و در حال گسترش است.
شاید خیلی از پدرومادرها در تعجب باشند که چرا پزشکان دیگر مانند گذشته پنی سیلین تزریقی تجویز نمی‌کنند. تنها دلیل ندادن پنی‌سیلین تزریقیی، احتمال ایجاد یک واکنش حساسیتی کشنده است که این احتمال در مورد پنیسیلینهای خوراکی کمتر است. یک دوره درمانی پنی‌سیلین خوراکی، اگر درست مصرف شود، به اندازه تزریق همان مقدار پنی‌سیلین، موثر است. ولی اگر شما به پنی‌سیلین حساسیت دارید، استفاده از پنیسیلینهای خوراکی شایعی مثل آموکسی‌سیلین نیز میتواند برای شما مشکل‌ساز شود.
قرص سوزنی که جایگزین آمپول می‌شود
این قرص که پس از بلع خود به خود در بدن انسان و درون بافتها تزریق می‌شود راه حل جدیدی برای افرادی است که از تزریق و احساس سوزش آمپول می‌ترسند.
کارشناسان به تازگی نوعی قرص تولید کرده‌اند که میتواند در داخل بدن انسان تزریق دارو به بافتها را انجام دهد. این قرص دارای سوزن‌های کوچکی در درون خود است که به محض رسیدن به محل عضو دچار بیماری آن سوزن‌ها از داخل قرص خارج شده تزریق به محل موضع را انجام می‌دهد.
تزریقات را به افراد متخصص بسپارید
بیشتر افرادی که کار تزریق در مکان‌های بدون مجوز را انجام می‌دهند، ناآگاه به دانش پزشکی هستند و خود نیز به صورت تجربی در مراکز غیررسمی در دوره‌های کوتاه‌مدت، تزریقات را آموزش دیده‌اند. جالب است بدانید این افراد برای آموزش تزریقات، وسایل و تجهیزات کاملی هم ندارند و تنها از بدن مراجعان برای آموزش آنها استفاده می‌کنند.
بی‌خبری تا کجا؟
یکی از دلایلی که باعث شده اکثر مردم داروی تزریقی را به سایر درمان‌ها ترجیح دهند بی‌خبری از عوارض داروها است.
دکتر محمود الیاسی، دبیر شورای داروخانه‌های استان تهران می‌گوید: حدود 20 درصد مراجعات به مراکز درمانی به این دلیل اتفاق می‌افتد که بیمار از عوارض دارو بی اطلاع بوده یا دارو را صحیح مصرف نکرده است. یعنی 20 درصد “شکست پزشکی” به ناآگاهی دارویی مردم بر می‌گردد.
بیش از نیمی از عوارض به ثبت رسیده در مرکز ملی ثبت عوارض ناخواسته داروها ( ADR ) ناشی از مصرف داروهای تزریقی بوده است و اکثر اوقات عوارض جانبی داروهای تزریقی نسبت به داروهای خوراکی بیشتر است و نباید به پزشک جهت تجویز داروی تزریقی اصرار کرد.
همچنین داروهای تزریقی می توانند منجر به عوارض خاصی شوند که با مصرف فرآورده‌های غیر تزریقی ، غیر ممکن یا کمتر امکان پذیر می‌باشد . از جمله این عوارض می توان به مواردی چون آسیب یا عوارض در محل تزریق، خون مردگی و خونریزی‌های زیرپوستی، ایجاد زخم و باقی ماندن جای آن در محل تزریق اشاره نمود. ضمن این که احتمال انتقال بیماریهای عفونی مانند هپاتیت ب، هپاتیت ث و ایدز در میان بیماران، کادر درمانی و عموم جامعه در اثر تزریق‌های غیر ضروری را هم باید به این موارد اضافه کرد.
حالا با این تفاسیر باید دید بالاخره ایرانی‌ها باز هم حاضر می‌شوند علاوه بر درد، احتمال ابتلا به بیماری توسط آمپول را به جان بخرند یا این بار می پذیرند که داروهای خوراکی هم به همان میزان تاثیرگذار هستند.
گزارش از ریحانه هرندی
