از شناخته‌شده‌ترین بیماری‌های خودایمنی میتوان به آرتریت روماتوئید (ورم مفاصل)، لوپوس، بهجت، ام‌اس، کولیت اولسروز (بیماری‌ای که در آن جدار داخلی روده بزرگ دچار التهاب می‌شود)، دیابت نوع یک، گریوز (نوعی پرکاری تیروئید) و روماتیسم قلبی اشاره کرد.
دکتر محسن سروش، فوق‌تخصص روماتولوژی با تاکید بر این که ابتلا به بیماری‌های خودایمنی بر خلاف تصور برخی افراد، ارتباطی به مواجه نشدن فرد در طول زندگی با ویروس و باکتری ندارد، می‌گوید: علل بروز این اختلال در دستگاه ایمنی بدن هنوز مشخص نیست.
با این حال، این واکنش ممکن است در اثر تولید نابه‌جا و نامتناسب پادتن‌هایی باشد که علیه پروتئین‌های سلول‌های بدن به وجود می‌آیند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی به جام‌جم می‌گوید: ژنتیک یکی از مهم‌ترین عوامل زمینه‌ای در بروز این بیماری‌هاست. گفته می‌شود، قرارگیری فرد در مقابل عوامل محیطی مختلف مثل میکروب‌ها و استرس در یک زمینه ژنتیک مساعد، می‌تواند عامل بروز بیماری خودایمنی شود.
از ژنتیک تا استرس
بهترین دلیلی که میتوان برای اثبات وجود زمینه ژنتیک در بروز بیماری‌های خودایمنی عنوان کرد، افزایش شیوع بیماری در دوقلوهای یک تخمکی دو تخمکی و اعضای یک خانواده است.
این متخصص با اشاره به این مطلب تاکید می‌کند: عوامل محیطی موثر در بروز بیماری‌های خودایمنی بسیار متنوع هستند و هر عاملی از فیزیکی گرفته تا روحی که برای بدن استرس ایجاد کند زمینه‌ساز بروز این بیماری‌ها خواهد بود. البته برخی حوادث فیزیکی، عفونت‌های ویروسی و نیز مصرف برخی داروها می‌تواند منجر به ابتلا به بیماری خودایمنی شود. در واقع، بعضی عفونت‌های باکتریایی مثل عفونت‌های استرپتوکوکی هم می‌توانند باعث بروز بیماری خودایمنی شوند.
خستگی دائمی و دردهای مفصلی
به گفته دبیر انجمن روماتولوژی ایران، بیماری‌های خودایمنی با علائمی چون احساس خستگی دائمی، تب خفیف و دردهای مفصلی همراه هستند، اما باید توجه داشت این موارد علائم عمومی هستند و بروز آنها همیشه نشانه ابتلا به بیماری خودایمنی نیست.
وی توصیه می‌کند: چنانچه علائمی جدید در بدن شما بروز کرده که آزاردهنده است و بیش از معمول طول کشیده، به پزشک متخصص داخلی یا فوق‌تخصص روماتولوژی مراجعه کنید. البته توجه داشته باشید که علائم بیماری‌های خودایمنی بسیار متنوع و غیراختصاصی است و نباید با مشاهده هر گونه علامت در بدن نگران شوید.
بروز علائمی در ارگان‌های مختلف بدن
این که بیماری‌های خودایمنی، بخش‌های وسیعی از بدن را درگیر می‌کنند به وجود عوامل ایمنی و دفاعی بدن در تمام قسمت‌های بدن مربوط می‌شود. دکتر سروش با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: تنها عاملی که بیماری‌های متنوع خودایمن را از هم جدا می‌کند و به آنها شخصیت و نام جدا می‌دهد آن قسمت از بدن است که سیستم ایمنی به آن واکنش نشان می‌دهد؛ مثل بافت پوششی مفصل در بیماری آرتریت روماتویید.
وی یادآوری می‌کند: بیشترین نشانه‌ها در بیماری خودایمنی، خستگی، تب، احساس ضعف عمومی، درد مفاصل و بثورات پوستی است.ولی از آنجا که تنوع بیماری‌های خودایمنی بسیار زیاد است، همیشه در هر علامت اختصاصی و غیراختصاصی پزشک به وجود این بیماری‌ها فکر می‌کند و آنها را مورد بررسی قرار می‌دهد. به همین علت، تورم مفاصل، بثورات پوستی غیرعادی یا طول کشیده، التهاب‌های چشمی، علائم عصبی غیرقابل توجیه و وجود اختلالاتی در آزمایش‌ها از مواردی است که باید با کمک متخصص، ریشه‌یابی شود.
درمان کنترلی و نه ریشه‌کنی بیماری
درمان موثری به معنای ریشه کنی برای بیماری‌های خودایمنی وجود ندارد، زیرا در این صورت باید سیستم ایمنی را از بین برد که این امر، امکان‌پذیر نیست.
دبیر انجمن روماتولوژی با اشاره به این که همه بیماری‌های خودایمن، درمان خاص خود را دارند که ممکن است بسیار متفاوت باشد، تاکید می‌کند: با پیشرفت گسترده علم، بسیاری از این بیماری‌ها قابل کنترل هستند زیرا هدف از درمان در این بیماری‌ها تنظیم سیستم ایمنی است تا بیماری کنترل و از پیشرفت و عوارض آن جلوگیری شود. درمان این بیماری‌ها متنوع و شامل استفاده از داروهای موثر و از بین بردن عوامل زمینه ساز مثل استرس و عفونت است و قطعا تغییر در سبک زندگی، بخشی از درمان را تشکیل خواهد داد.
روزنامه جام جم
