اندام ها و ساختارهای دستگاه گوارش دستخوش تغییرات متعدد د ر افراد مسن تر می شود. در بدو تولد، نوزاد میمکد و تغذیه او به صورت مایع است. با رویش دندان ها و افزایش طول سر، تغییرات رشدی که در دوران کودکی رخ می دهد، حفره دهان میتواند شروع به جویدن و بلع غذاهای جامد بکند. سیستم گوارش خود قادر به هضم هر گونه مواد غذایی در یک فرد بالغ می شود.تغییراتی مانند افزایش وزن و یا چاقی ممکن است کار دستگاه گوارش را تحت تاثیر قراردهد به خصوص شکم چربی، یک الگوی توزیع چربی بدن است که در آن چربی اضافی بدن در شکم جمع میشود. این تجمع می تواند موجب ک اهش حرکات روده شود
اگر پاي درددل پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها و خلاصه سالمندان نشسته باشيد اين جمله را حتما شنيده‌ايد: پيري است و هزار درد! البته درست است كه پيري با برخي مشكلات و ناراحتي‌ها همراه است ولي با مراقبت از خود مي‌توان اين مشكلات را به حداقل رساند يا از بين برد.
سالمندان ازمشكلات گوارشي ميگويند
يكي از شايع‌ترين ناراحتي‌هايي كه افراد سالمند با آن دست به گريبان هستند مشكلات شكمي يا همان مشكلات گوارشي است. طي گوارش كه فرآيندي بسيار پيچيده محسوب مي‌شود، ساختارهاي غذايي پيچيده به مولكول‌هاي ساده و قابل جذب توسط بدن تبديل شده و بدن از مواد مغذي كه مورد نياز است استفاده مي‌كند. با افزايش سن، اين فرآيند گوارش با اختلالاتي مواجه مي‌شود كه عدم توجه به آن مي‌تواند منجر به اختلالات تغذيه‌اي و مشكلات جدي‌تري در سالمندان شده و روي نحوه زندگي آنها تاثير بگذارد. از مهم‌ترين مشكلات شكمي كه در طول دوران سالمندي و با افزايش سن ممكن است بروز كند مي‌توان به موارد متعددي اشاره كرد.
وقتي معده ملتهب مي‌شود
التهاب معده معمولا به التهاب پوشش دستگاه گوارش بخصوص معده گفته مي‌شود كه مي‌تواند منجر به سوزش معده و زخم معده شود. اين اتفاق زماني رخ مي‌دهد كه پوشش مخاطي محافظ معده سوراخ شده و در معرض اسيد معده قرار مي‌گيرد. با افزايش سن ميزان ترشح اسيد معده كاهش مي‌يابد. با اين وجود به دليل نازك شدن پوشش معده، كاهش ترشح مخاط، برگشت اسيد صفرا به داخل معده، عفونت باكتريايي هليكوباكتر، استرس و سيگار كشيدن، التهاب معده ادامه مي‌يابد و سالمندان به دليل سيستم ايمني ضعيفي كه دارند آهسته بهبود مي‌يابند.
خوردن حجم غذاي كم و طي دفعات متعدد باعث كاهش اسيد معده مي‌شود. تهيه يك فهرست از غذاهاي روزانه‌اي كه باعث تشديد التهاب معده مي‌شود هم بسيار مهم است. برخي از داروها را با احتياط مصرف كنيد. به طور مثال مصرف دائم و منظم مسكن‌هايي چون آسپرين، ايبوپروفن و ناپروكسن به نازك شدن پوشش مخاط معده كمك مي‌كند. رعايت اين نكات مي‌تواند باعث كاهش مشكل التهاب معده در سالمندان شود.
يبوست؛ مشكلي كه سراغ سالمندان مي‌آيد
يبوست از شايع‌ترين مشكلات دوران سالمندي است. تغييراتي كه در دستگاه گوارش سالمندان ايجاد مي‌شود و باعث كاهش ميزان كارايي دستگاه گوارش مي‌شود، از عوامل بروز يبوست است. در افراد سالمند كاهش حركت روده باعث مي‌شود كه غذا زمان بيشتري داخل دستگاه گوارش مانده و ديرتر از بدن خارج شود و باعث يبوست شود. مصرف كم و ناكافي مايعات و نوشيدني‌ها نيز بدن را مجبور مي‌كند كه آب زيادي را از روده جذب كند و همين مساله مدفوع را خشك كرده و دفع آن را دشوار مي‌سازد. استفاده از ميوه‌هاي خام يا پخته، نوشيدن مايعات فراوان و استفاده از سبزيجات تازه مي‌تواند راه‌حلي براي اين مشكل باشد. بنابراين منتظر نمانيد تشنه شويد آن‌گاه آب بنوشيد. برخي سالمندان با افزايش سن احساس تشنگي خود را از دست مي‌دهند. سعي كنيد روزانه حدود 2 ليتر آب بنوشيد. چنانچه اين يبوست مدت‌ها ادامه يابد مزمن مي‌شود كه بيشتر بر اثر كم‌تحركي و استفاده از برخي داروها ايجاد مي‌شود. استفاده از مايعات، سبزيجات، ميوه‌ها اعم از تازه و كمپوت شده، استفاده از داروهاي ملين و مسهل، نان‌هاي سبوس‌دار، مصرف خشكبارهايي چون آلو و انجير و فعاليت و ورزش مي‌تواند در درمان يبوست مزمن موثر باشد. يكي از عواملي كه يبوست را در سالمندان تشديد مي‌كند اين مساله است كه آنها به دليل مشكلات دنداني كه پيدا مي‌كنند قادر به جويدن سبزيجات نيستند و هميشه از اين امر شاكي هستند، ولي از اين نكته غافل‌اند كه سبزيجات با نرم كردن مدفوع، دفع آن را آسان‌تر كرده و مشكل يبوست آنها را حل مي‌كند.
سوءتغذيه را جدي بگيريد
يكي ديگر از بيماري‌هاي شكمي و گوارشي شايع ميان سالمندان سوءتغذيه در اين سنين است. به طوري كه طبق آمار، حدود 30 تا 40 درصد از سالمندان بستري شده در بيمارستان‌ها را مبتلايان به سوءتغذيه تشكيل مي‌دهند. عواملي همچون اسيد معده و كاهش ترشحات آنزيمي ناحيه سطح روده با افزايش سن، سوءتغذيه را در سالمندان سبب مي‌شود. اين عوامل جذب مواد غذايي را كاهش مي‌دهد. به علاوه مشكلات دنداني و افتادن آنها و نيز استفاده از دندان مصنوعي جويدن را براي آنان دشوار مي‌كند. كاهش حس بويايي و چشايي با افزايش سن هم در علاقه و اشتهاي فرد سالمند به غذا تاثير به سزايي دارد. با كم شدن حس چشايي، ميزان بزاق كم و دهان خشك شده و در نتيجه عمل بلع دشوار مي‌شود و همين امر باعث يبوست و نيز عدم علاقه فرد به مصرف غذاهاي مغذي مي‌شود. سالمندان به خاطر تنهايي، در معرض افسردگي قرار دارند و زياد تمايلي به پخت غذا و استفاده از غذاي خوب و مغذي ندارند. بايد سعي كنيد براي جلوگيري از بروز سوءتغذيه در آنان، از غذاهاي خوشرنگ و چاشني‌هاي خوشمزه استفاده كنيد تا اشتهاي آنها را تحريك كرده و به خوردن غذا مشتاق كند. علاوه بر اين مصرف آهن، انواع ويتامين‌ها و اسيد فوليك براي سالمندان ضروري است.
وقتي نفخ شكم مهمان ناخوانده مي‌شود
نفخ شكم نيز از ديگر مشكلاتي است كه اكثر افراد و بويژه سالمندان با آن دست به گريبان هستند.
نفخ حالتي است كه فرد در آن احساس پري و سفت شدگي در شكم پيدا مي‌كند. و معمولا بر اثر مصرف مواد باددار مانند سبزيجات، حبوبات، مصرف زياد مواد چرب، غذاهاي سرخ كرده، افراط در مصرف غذا و نيز بلع هوا هنگام خوردن غذا ايجاد مي‌شود و از سويي بر اثر هضم نشدن خوب غذا و تخمير غذا در معده معمولا حالت گاز در معده ايجاد مي‌كند كه همين گاز موجب ناراحتي فرد مي‌شود.
مشكلات را با پزشك در ميان بگذاريد
تمام مواردي كه اشاره شد، جزء يك مشكل اساسي قرار مي‌گيرند كه سوءهاضمه ناميده مي‌شود. سوءهاضمه همه اين مشكلات را در بر مي‌گيرد و مهم‌ترين علائم ايجادكننده اين ناراحتي‌ها همان طور كه اشاره كرديم شامل افزايش سن، مشكلات مربوط به جويدن موادغذايي، زندگي بي‌تحرك، شيوه زندگي غيرسالم، استرس و استفاده از برخي داروهاست. سوءهاضمه يك مشكل كوچك گذراست كه بايد جدي گرفته شود و با پزشك در ميان گذاشته شود تا با داروهاي تجويز شده توسط پزشك به راحتي و سرعت درمان شود. تمام مواردي كه درخصوص پيشگيري و درمان اين ناراحتي‌ها اشاره شد مي‌تواند كمك‌كننده باشد. پس سعي كنيد با داشتن يك زندگي سالم و تغذيه‌اي بهداشتي اين علائم را از بين ببريد.
منبع- سلام دکتر