از بروز هر گونه خستگي يا استرس بپرهيزيد. استراحت كافي، غذاي مناسب و ورزش را فراموش نكنيد.براي فعاليت هاي خود محدوديتي قائل شويد. از كار بيش از حد بپرهيزيد، چه در دوران بارداري و چه پس از زايمان. فعاليت بيش از حد شما را خسته مي كند و احتمال بروز افسردگي را افزايش ميدهد.
گرفتگي خلق پس از زايمان (Baby Blues)
حداقل 60 تا 80 درصد مادران پس از زايمان دچار گرفتگي خلق ” “Baby Blues مي شوند كه نوعي افسردگي خفيف است و چند روز تا يك هفته پس از زايمان ادامه مي يابد ولي هيچگاه بيش از 2 هفته طول نمي كشد. مادراني كه دچار اين ناراحتي مي شوند ممكن است زياد گريه كنند و مضطرب و تحريك شده به نظر برسند و يا حتي قادر به خوابيدن نباشند. اكثراً پس از كمي استراحت و هنگاميكه اطرافيان آنها را در نگهداري از نوزاد ياري دهند و يا حتي پس از يك گريۀ طولاني متعاقب استرس و هيجان زايمان، احساس بهتري خواهند داشت.
افسردگي پس از زايمان
اگر ناراحتي و تنگي خلق پس از حدود 2 هفته بر طرف نشود ممكن است علت آن افسردگي بعد از زايمان باشد. 10 تا 20 درصد از مادران پس از زايمان دچار تابلوي كامل باليني افسردگي مي شوند كه ممكن است از 2 هفته تا يكسال به طول بيانجامد. در رابطه با علت اين اختلال هنوز كارشناسان به يك نظريه قطعي نرسيده اند اما جملگي بر اين امر كه مجموعه اي عوامل هورموني، بيوشيميايي، محيطي، روانشناسي و ژنتيك در ايجاد آن دخالت دارد متفق القولند. اُفت سطح هورمون ها بلافاصله پس از زايمان نيز ممكن است تا حدي بر اين امر مؤثر باشد.
احساس شعف از تولد نوزاد خيلي سريع از بين مي رود و جاي خود را به مسئوليتـهاي متـعددي مي دهد كه بر عهدۀ والدين است. مراقبت از نوزاد در عين حال كه موجب خرسندي است، ممكن است فشار زيادي بر آنهايي كه بخصوص براي اولين بار مادر شده اند، وارد آورد.
آيا من در معرض ابتلا به افسردگي پس از زايمان هستم؟
بعضي از خانم ها بيشتر از سايرين در معرض اين اختلال هستند. شما نيز در صورتيكه واجد شرايط زير باشيد در اين دسته قرار داريد:
-سابقۀ ابتلا به افسردگي يا ساير اختلالات رواني در خود فرد يا افراد خانواده و يا بروز حملات اضطراب در دوران بارداري.
-بارداري بدون برنامه ريزي قبلي.
-عدم حمايت همسر.
-وجود مشكلات زناشويي.
-وجود مشكلات مالي.
-بروز تغيير جدي در زندگي همزمان با تولد نوزاد نظير نقل مكان يا از دست دادن شغل.
-سابقۀ وجود سندرم پيش از قاعدگي شديد.
-وجود عوارض مامائي.
-سابقۀ مشكلات شديد دراوان كودكي نظير تجاوز جنسي يا از هم پاشيدگي خانواده.
با اين حال به خاطر داشته باشيد كه صرف وجود اين عوامل دليل بروز افسردگي پس از زايمان نيست. بسياري از خانم ها كه داراي چندين عامل خطرزا هستند هرگز دچار افسردگي نمي شوند و بالعكس افرادي نيز با يك يا دو عامل خطرزا و يا حتي بدون هيچ گونه عامل خطرزا به افسردگي شديد مبتلا مي شوند.
چگونه مي توانم بفهمم كه دچار افسردگي پس از زايمان شده ام؟
پزشك شما بهتر از هر فرد ديگر تشخيص خواهد داد كه شما دچار اين اختلال شده ايد يا خير. خودتان نيز ممكن است متوجه علائمي بشويد كه عبارتند از:
-بي خوابي
-تمايل به گريه يا اندوه شديد كه تمام روز ادامه داشته باشد
-كاهش علاقه نسبت به انجام بسياري از فعاليت ها
-اشكال در تمركز حواس
-تغيير اشتها
-اضطراب
-اختلالات خلق و تحريك پذيري
-احساس گناه شديد
-حملات پانيك (علائم آن عبارتند از افزايش تعداد ضربانات قلب، سرگيجه، منگي، احساس وقوع يك اتفاق ناگوار)
-افكار خودكشي
مهم است كه تفاوت بين تغييرات طبيعي احساسات بدنبال تولد نوزاد را با حالاتي كه نياز به درمان و حمايت هاي بعدي دارد، بدانيد. اين تنها احساس شما نيست كه نشان مي دهد اشكالي وجود دارد بلكه شدت و تعداد دفعات آن احساس و مدتي كه طول مي كشد بسيار حائز اهميت است. به عبارت ديگر بسياري از مادران جديد در طول ماه هاي اول پس از تولد نوزاد احساس اندوه و اضطراب دارند. ولي اگر شما تمام روز در حال گريه كردن هستيد و اين حالت چند روز متوالي طول مي كشد و نيز دچار حملات پانيك مي شويد، حتماً بايد به پزشك مراجعه كنيد.
در صـورتيـكه قبلاً دچار افسـردگي پس از زايمان شده ايد، چگونه مي توانيد از وقوع مجدد آن پيشگيري كنيد؟
آيا قبلاً دچار افسردگي پس از زايمان شده ايد؟ در اين صورت شانس ابتلا شما در هر بار بارداري 50–50 است بنابراين بهتر است خود را براي اين احتمـال آماده سـازيد. آمادگي به شما قدرت مي بخشد وضعيت را بهتر كنترل كنيد و احتمال عود را نيز كاهش داده در صورت بروز علائم، از شدت آنها مي كاهد.
بر طبق نظريۀ Karen Kleiman كه مؤسس و مدير “مركز استرس هاي پس از زايمان” در آمريكاست، شما مي توانيد در دوران بارداري اقدامات مهمي انجام دهيد تا احتمال بروز اين بيماري را با شدت قبل كاهش دهيد:
با تمام پزشكان و دست اندكاراني كه در دفعۀ قبل به شما كمك كردند تماس بگيريد. اين افراد ممكن است شامل پزشك شخصي شما، درمانگر شما و يا روانپزشك شما باشند. موضوع را با آنها در ميان بگذاريد و راه حلي را برگزينيد كه مورد موافقت همه باشد. اگر افسردگي شما با دارو كاملاً درمان شده است مي توانيد بلافاصله بعد از زايمان از همان داروها استفاده كنيد. نشان داده شده است كه اين عمل احتمال عود را به نحو شگرفي كاهش مي دهد. بعضي از خانم ها ترجيح مي دهند كه صبر كنند و احساسات خود را بسنجند و فقط در صورت بروز علائم دارو مصرف كنند. با اين حال زماني كه علائم بروز مي كنند هر چه مدت زمان احساس بد بيشتر باشد درمان بيماري سخت تر خواهد بود.
با همسر خود در رابطه با مشكل خود صحبت كنيد. آنچه را كه دفعه قبل باعث كمك به شما شده است و نيز آنچه را كه به شما كمك نكرده است با او در ميان بگذاريد. يك برنامۀ حمايتي ايجاد كنيد. چه كسي بايد به شما كمك كند؟ مادر؟ مادر شوهر؟ پرستار بچه؟ ساير دوستان يا اعضاي خانواده؟
