در این مطلب می خواهیم شما را با سیستم مجاری ادراری آشنا کنیم و اطلاعاتتان را در زمینه آن بالاببریم ،این سیستم در بدن چه کاری انجام می دهد و از چه قسمتهایی تشکیل شده است
کلیه‌ها هورمون‌هایی تولید می‌کنند که از پدیده خونسازی بدن تاثیر مهمی دارد. کلیه‌ها دو عضو لوبیایی شکل هستند که در قسمت عقب و بالای شکم قرار گرفته و توسط ستون مهره‌ای از هم جدا می‌شوند، ولی در موارد استثنایی و نادر ممکن است قطب‌های تحتانی به هم چسبیده و حالتی را ایجاد کنند که به آن نعل اسبی می‌گویند و نیز امکان دارد به‌طور مادرزادی دوکلیه در یک طرف ستون مهره‌ای قرار گیرد.
گاهی‌اوقات تعداد کلیه‌ها ممکن است به ٣ تا۴ عدد نیز برسد یا اینکه کلیه در یک‌طرف به‌طور مادرزادی تشکیل نشود و اگر این فقدان دوطرفه باشد مغایر با ادامه حیات است.
هر کلیه به‌طور متوسط ١١ سانتیمتر طول، ۶ سانتیمتر عرض و ٣سانتیمتر ضخامت دارد و فاصله کلیه‌ها از هم در بالا ۶ سانتیمتر است و در پایین زیادتر است. وزن هرکلیه در حدود ١۵٠ گرم است که در کپسولی قرار گرفته و به وسیله چربی، عروق، عضلات پشت و احشای داخل شکم محافظت و پوشیده می‌شود. هر کلیه می‌تواند به اندازه ۴ تا ۵ سانتیمتر بالا و پایین جابجا شود.
در بعضی از افراد کلیه به‌طور طبیعی پایین‌تر از محل خود قرار گرفته که به آن کلیه نابجا می‌گویند و مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند. وجود کبد در طرف راست باعث می‌شود که به‌طور معمول کلیه راست پایین‌تر از کلیه چپ قرار گیرد. در قسمت میانی هر کلیه شکافی وجود دارد که به‌صورت یک حفره نسبتا عمیق است به‌نام ناف کلیوی که عروق و لگنچه آن را پر می‌کند.
لگنچه کلیه در خارج از ناف کلیه به نام میزنای یا حالب امتداد می‌یابد اما در داخل ناف به دو یا سه شاخه بزرگ تبدیل شده که کالیس‌های بزرگ نام دارند. هر یک از کالیس‌های بزرگ به نوبه خود به چندین کالیس کوچک تقسیم می‌شوند، تعداد کالیس‌های کوچک در مجموع ٧ تا ١٣ عدد است.
کلیه و عروق آن در بستری از بافت چربی احاطه شده‌اند به نام چربی دور کلیوی که به درون ناف کلیه هم رخنه می‌کند. بافت همبندی که کلیه و بافت چربی دور کلیوی را دربر می‌گیرد متراکم تشکیل غلافی می‌دهد که دو کلیه را فرا می‌گیرد. کلیه در زیر میکروسکوپ از تعداد میلیون‌ها واحدهای کوچک به نام «نفرون» تشکیل شده است که در هر کدام مراحل مختلف تصفیه خون و تولید ادرار صورت می‌گیرد. معمولا یک عدد سرخرگ کلیه وجود دارد که از سرخرگ آئورت منشأ می‌گیرد و وارد ناف می‌شود. سرخرگ در داخل به شاخه‌های باریک‌تر تقسیم می‌شود. سیاهرگ کلیوی در کنار سرخرگ قرار دارد و به سیاهرگ اجوف تحتانی خالی می‌شوند. به دلیل اهمیت کلیه‌ها سهم بسیار بزرگی از بازده قلب را دریافت می‌کنند که نسبت به حجم این اندام بسیار قابل ملاحظه است.
حالب یا میزنای
مجرایی باریک است که از ناف کلیه خارج شده و در عقب شکم فرود آمده و در درون لگن وارد مثانه می‌شود. طول حالب ٢۵ تا ٣٠ سانتیمتر و قطر آن حدود ٣ میلی‌متر است، ادراری که توسط کلیه‌ها تولید می‌شود از طریق حالب به داخل مثانه می‌ریزد.
مثانه
مثانه مخزنی است با جدار ماهیچه‌ای ضخیم که در قسمت جلوی لگن قرار دارد. ادرار قطره‌قطره در آن جمع شده و وقتی مقدار آن به حد معینی رسید احساس دفع ایجاد می‌شود و با اراده فرد ادرار از پیشابراه به خارج دفع می‌شود. شکل مثانه بر حسب پر یا خالی بودن متغیر است. ظرفیت متوسط مثانه حدود ٣٠٠ تا ۴٠٠ سانتیمتر است.
علی رازی- جراح