هر آنچه باید درباره آسیب عصب بینایی بدانیم

صدمه به عصب بینایی ناشی از نرسیدن خون کافی،و گاهی اوقات بعلت  “سکته مغزی” عصب بینایی دچار آسیب می شود. نوروپاتی ایسکمیک نوری از عصب بینایی  اغلب در افراد بالای 55 سال رخ می دهد و باعث می شود در عصب بینایی اختلالاتی بوجود بیاید

عصب بینایی (به انگلیسی: Optic nerve)‏ دومین  اعصاب مغزی است. از دیدگاه بافت شناسی، لایه هشتم شبکیه معادل لایه سلول‌های گانگلیون است. لایه سلول‌های گانگلیونی، حاوی جسم سلولی  گانگلیونی است.آکسون این سلول‌ها که در لایه نهم شبکیه قرار دارند، عصب بینایی یا عصب اپتیک را می‌سارند.

مسیر بینایی

سلول‌های استوانه و مخروط شبکیه از راه عصب‌های دوقطبی به سلول‌های گانگلیونی رسیده و پس از آن عصب بینایی شکل گرفته، وارد فضای کرانیکال شده و در تماس با سلا تورسیکا به طرف نواحی فوقانی مغز و یا قسمت‌های پایین تر مغز است. یک عصب بینایی حاوی حدود یک میلیون آکسون است. فیبرهای نیمه بینی از هر دو شبکیه، در ناحیه کیاسمای بینایی(Optic chiasma) تقاطع می‌کنند و به طرف مقابل می‌روند و به فیبرهای نیمه گیجگاهی(تمپورال) همان طرف می‌پیوندند و بدین ترتیب، راه بینایی(Optic tract) را در هر طرف ایجاد می‌کنند. نسبت رشته‌های متقاطع به غیرمتقاطع، ۵۳ به ۴۷ بوده و تعداد سلول‌های گانگلیونی نیمه بینی(نازال) شبکیه بیشتر است

اکثر فیبرهای راه بینایی(حدود ۹۰%) جهت انتقال پیام‌ها به قشر بینایی، ابتدا وارد هسته زانویی خارجی تالاموس می‌گردند. بقیه فیبرها به بخش‌های پایین تر مغز وارد می‌شوند.

قشر بینایی

دو ناحیه قشری بینایی وجود دارد که عبارتنداز:

• قشر بینایی اولیه. این قسمت معادل ناحیه ۱۷ برودمن است که در لوب پس سری(Occipital lobe) مغز قرار دارد. قشر بینایی اولیه، قشر کالکارین نیز نامیده می‌شود. توانایی دستگاه بینایی برای کشف و تشخیص سازمان فضایی منظره بینایی یعنی کشف شکل اشیاء، درخشندگی قسمت‌ها ی انفرادی آنها، سایه روشن و غیره بستگی به عمل قشر بینایی اولیه دارد برداشتن این ناحیه باعث ازبین رفتن دید خودآگاه در فرد می‌شود.
• قشر بینایی ارتباطی(ثانویه). این قسمت مغز معادل نواحی ۱۸ و ۱۹ برودمن بوده که در تشخیص اشیاء و رنگ نقش دارند. انهدام نواحی ۱۸ و ۱۹ برودمن، به طورعموم درک شکل اشیاء، اندازه اشیاء و مفهوم آنها را مشکل می‌سازد
• يك فوق تخصص گلوكوم (آب سياه) با اشاره به نقص دانش بشري در پيشگيري از مرگ سلولهاي عصب بينايي در بيماري آب سياه گفت: در آب سياه بر اثر نخستين آسيب وارده به عصب بينايي، محيط سمي ‌شده و سم توليد شده مرگ سلولهاي بعدي را موجب مي‌شود.با بيان اينكه هنوز علم پزشكي نتوانسته راهي براي سالم نگهداشتن سلولهاي عصب بينايي در محيط سمي ايجاد كند از اين موضوع به عنوان يكي از پيچيدگي‌هاي دانش بشري ياد و اظهار كرد: در بيماري آب سياه بر اثر توليد سم، پديده مرگ خود به خودي سلولي رخ مي‌دهد (مشابه بيماري آلزايمر و پاركينسون).

  همه چشم پزشكان توانايي و مهارت تشخيص بيماري آب سياه را از طريق اندازه‌گيري فشار مايع داخل چشم و معاينه ته چشم را دارند، در صورت لزوم و در مراحل بعدي استفاده از وسايل تخصصي تشخيصي و مشاوره با افراد ماهر (فوق تخصص) توصيه مي‌شود.

  گلوكوم با بيان اينكه افرادي با سابقه وجود آب سياه در اعضاي خانواده بايد مراجعه زودتري براي ارزيابي‌هاي اوليه داشته باشند، افزود: افرادي با نزديك يا دوربيني شديد و حتي همراهي برخي از بيماريها نظير ديابت، شانس گرفتاري چشم به آب سياه را بيشتر مي‌كند.

  استفاده از داروهايي نظير كورتون با افزايش فشار مايع داخل چشم همراه است، سابقه هرگونه ضربه و تروما به چشم چه غير قابل پيش بيني و چه بر اثر جراحي‌هاي برنامه ريزي شده، شانس ابتلا را افزايش مي‌دهد.

  اگرچه سن از فاكتورهاي مهم ابتلا به آب سياه به شمار مي‌آيد اما احتمال ابتلا در هر سني حتي نوزادي وجود دارد. با اين حال، انجام معاينات دوره‌اي منظم براي شناخت زودهنگام بيماري پس از 40 سال توصيه مي‌شود.
  اين بدان معناست كه آسيبي كه بر اثر افزايش فشار داخل چشم به رشته سلولهاي بينايي وارد مي‌شود، امكان بازسازي و تجديد زندگي دوباره را ندارد و اصطلاحا پديده‌اي به نام «مرگ سلولي» را به همراه دارد.

  ضرورت شناخت زودهنگام آب سياه براي كاهش شدت آسيب‌هاي وارده گفت: در مراحل پيشرفته بيماري،‌ درمان اثربخشي وجود ندارد.

  وي از معايب اين بيماري را آغاز بي‌علامت و بدون نشانه آن برشمرد و افزود: از اين رو بيماري در محيطي خاموش پيشرفت مي‌كند. بنابراين بيماري آب سياه به دزد خاموش معروف است.

• منبع- تبیان