در بسیاری از افراد عوارض جانبی مصرف دارو بروز می کند و گاهی آنقدر شدید است که می توان گفت، دارو به جای اینکه بیماری چاقی را درمان کند، بیماری دیگری را هم به وجود آورده است.
اما از انجایی که تبلیغات اینگونه قرص ها با جدیت زیادی انجام میشود و به گونه ای است که بعضا بسیاری از افراد در جهت کاهش وزن خود به اینگونه قرص ها روی می آورند. اما اینگونه قرص ها برای چه افرادی مضر و برای چه افرادی مفید است؟
درمورد اثرات این داروها اخبار ضد و نقیض بسیاری موجود است. سایت های تبلیغاتی، از اثرات مفید این داروها و کاهش وزن بدون تحمل گرسنگی صحبت می کنند ولی در سایت های پزشکی مطالب دیگری مشاهده می شود.
تحقیقات پزشکی و بررسی های آماری ِ افرادی که دارو مصرف کرده اند نشان می دهد، این داروها یا بی اثر هستند یا اثر آنها بسیار کوتاه مدت است و پس از قطع دارو، وزن شخص به حالت اولیه باز می گردد.
مصرف دارو باید همراه با رژیم لاغری ، و انجام فعالیت ورزشی باشد تا اثر آن ماندگار شود.
این نکته حائز اهمیت است که استفاده از این داروها، به تنهایی برای کاهش وزن، به هیچ عنوان یک راه درمان اصولی نیست و فرد حتماً احتیاج به رژیم غذایی مناسب تحت مراقبت یک رژیم درمان و فعالیت بدنی منظم دارد.
مصرف داروهای لاغری برای چه کسانی مورد نیاز است؟
استفاده از این داروها تنها برای افرادی مجاز است که :
۱) نمایه توده بدنی آنها ( BMI) بالاتر از ۳۰ باشد؛ بدین معنی که در مرحله چاقی درجه ۲ باشند و هیچ بیماری خاصی نداشته باشند. پس به افرادی که کمی اضافه وزن دارند توصیه می شود از این داروها استفاده نکنند و فقط افراد خیلی چاق، مجاز به استفاده از این داروها هستند.
۲) افرادی که در اثر اضافه وزن و چاقی مبتلا به دو عارضه مزمن شده اند، مثلاً در اثر اضافه وزن طولانی مدت دچار فشار خون بالا و دیابت شده اند.
در میان این همه دارو کدامیک برای درمان چاقی توصیه می شوند؟
در حال حاضر تنها تعداد معدودی از قرص های موجود در بازار توسط سازمان غذا و دارو (*(FDA تأیید شده اند و مصرف آنها تنها برای مدت کوتاهی، چند هفته و حداکثر چند ماه مجاز است.
این داروها، اگر پایه گیاهی داشته باشند، اثرات جانبی کمتری دارند. بیشتر داروهای مورد استفاده، قرص های ضد اشتها هستند که از این جمله ؛ Tenuate,Didrex, Sanorex, Mazanor, Adipex-p, Meridia است. بیشتر این داروها قرص ها و یا کپسولهایی هستند که موجب کاهش اشتها شده و باید توسط پزشک به مقدار لازم تجویز شوند.
نوع دیگر از داروهای تجویز شده، قرص های ممانعت کننده از جذب چربی ها هستند مثل xenical که با چربی موجود در غذا ترکیب شده و جذب آن را تا۳۰ درصد کاهش می دهد.
Meridia و Xenical تنها داروهایی هستند که برای طولانی مدت به افراد خیلی چاق توصیه می شوند.
داروهای ضد اشتها چگونه عمل می کنند؟
این داروها شرایطی را در بدن به وجود می آورند که فرد احساس گرسنگی نکند، به این صورت که باعث تولید بیشتر هورمون سروتونین و یاکاتکول آمین می شوند. این دو هورمون تولید شده درمغز، بر رفتارغذایی فرد اثر گذاشته و با افزایش تولید آنها فرد احساس سیری و پُری می کند.
نحوه عمل داروهای جاذب چربی چگونه است؟
با مصرف این داروها، چربی خورده شده در روده شکسته نشده و یا جذب آن مختل می شود.
آیا داروهای لاغری واقعاً مؤثرند؟
به طور کلی از بین این داروها تنها Xenical و Meridia تقریباً موثر بوده اند و به همراه رژیم غذایی موجب کاهش وزن به میزان ۲ تا ۱۰ کیلو در مدت یکسال شده اند.
در افراد مختلف با شرایط بدنی متفاوت، پاسخ به این داروها یکسان نیست. در ضمن هیچ دستور مشخصی وجود ندارد که چه میزان از قرص تجویز شده مؤثر است و پزشک تنها با توجه به اطلاعات و تجربیاتش میزان مورد نیاز را تعیین می کند. افرادی که بسیارچاق هستند با مصرف ۶ ماه از این داروها، می توانند تا ۱۰ درصد وزنشان را کاهش دهند و این میزان کاهش وزن بسیار با اهمیت است و از ابتلا آنها به فشار خون، دیابت ودیگر بیماری های مزمن جلوگیری می کند. در عین حال تحقیقات زیادی در مورد اثرات جانبی یا اثرات بعدی ناشی از مصرف این داروها انجام نشده است.
در صورتی که قصد استفاده از داروهای لاغری را دارید و یکی از شرایط زیر در شما وجود دارد، حتماً این مسئله را با پزشک در میان بگذارید:
۱- اعتیاد: برای فعالیت مناسب دارو ، احتیاج به شرایط خاصی است که عدم اعتیاد یکی از آنهاست.
۲- اگر با مصرف قرص، وزنتان تغییری نکرد و دچار ثبات وزن شـُدید.
۳- در صورتیکه اثرات جانبی ناشی از مصرف قرص در شما بروز کند.
عوارض جانبی مصرف قرص های لاغری چیست؟
در صورتی که این داروها بیش از اندازه مصرف شوند یا مدت مصرف بیش از چند هفته شود، عوارض زیر بروز می کند:
– افزایش ضربان قلب
– افزایش فشار خون
– تعرق زیاد
– یبوست
– کم خوابی
– تشنگی زیاد
– گیجی
– پربودن بینی
– سردرد
– اضطراب
– خشکی دهان
ازعوارض قرص Xenical که مانع جذب چربی است، ایجاد نفخ، تکرر دفع، مدفوع چرب و غیره است.
درصورتی که با مصرف این داروعوارضی مثل سوزش قلب، قائدگی همراه با درد، ورم بدن در قسمت پا و مچ، آکنه و احساس سرما بروز کرد، سریعاً مسأله را با پزشک معالجتان در میان بگذارید.
کسانی که دچار فشار خون نامنظم، بیماری قلبی ، تپش قلب یا سابقه سکته هستند، نباید از داروی Meridia استفاده کنند و کلیه کسانی که از این دارو استفاده می کنند، باید فشار خونشان را کنترل کنند.
جم فیبروزیل
جم فیبروزیل همراه با رژیم غذایی مناسب برای کمک به کاهش چربی (تری گلیسیرید) و افزایش کلسترول “خوب” در خون استفاده می شود، همچنین احتمال می رود به کاهش کلسترول “بد” نیز کمک کند. جم فیبروزیل به گروهی از داروها با نام فیبرات تعلق دارد.
جم فیبروزیل با کاهش میزان چربی تولید شده توسط کبد عمل می کند. کاهش تری گلیسیرید در افرادی که سطح تری گلیسیرید خون آنها بسیار بالا است خطر بیماری لوزالمعده (پانکراتیت) را کاهش می دهد.
با این حال، جم فیبروزیل به نظر می رسد خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را کاهش ندهد. بهتر است دباره خطرات و مزایای جم فیبروزیل با پزشک خود مشورت کنید. علاوه بر رژیم غذایی مناسب (مانند رژیم غذایی کم کلسترول/ کم چربی) سایر تغییرات شیوه زندگی شامل ورزش، نوشیدن کمتر الکل، کاهش وزن در صورت اضافه وزن و ترک سیگار نیز به اثربخشی این دارو کمک می کنند.
نحوه استفاده از جم فیبروزیل
این دارو را طبق دستور پزشک به طور معمول دو بار در روز (30 دقیقه قبل از وعده های غذایی صبح و ظهر) به صورت خوراکی مصرف کنید. میزان مصرف جم فیبروزیل بر اساس وضعیت پزشکی فرد و نحوه پاسخ به درمان تعیین می شود.
در صورت مصرف داروهای خاص برای کاهش کلسترول (رزین های متصل کننده به اسید صفراوی مانند کلستیرامین یا کلستیپول)، جم فیبروزیل را حداقل یک ساعت قبل یا حداقل 4 تا 6 ساعت پس از مصرف این داروها استفاده کنید. این داروها می توانند با جم فیبروزیل واکنش نشان داده و از جذب کامل آن جلوگیری کنند.
برای بهره مندی از فواید جم فیبروزیل، این دارو را به طور منظم مصرف کنید و هر روز در زمان های مشخص استفاده شود. مصرف این دارو را حتی در صورت احساس بهبودی ادامه دهید. اکثر افراد مبتلا به کلسترول/ تری گلیسیرید بالا احساس بیماری نمی کنند.
به توصیه پزشک در مورد رژیم غذایی و ورزش به دقت توجه کنید و در نظر داشته باشید شاید تا مشاهده تاثیرات کامل این دارو 3 ماه زمان نیاز باشد.
اثرات جانبی مصرف جم فیبروزیل
از اثرات جانبی مصرف جم فیبروزیل می توان به ناراحتی معده، درد معده/ شکم یا طعم غیرمعمول اشاره کرد. در صورت تداوم یا تشدید هر یک از این عوارض بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.
به یاد داشته باشید پزشک با آگاهی از عوارض جانبی این دارو را تجویز کرده، بنابراین وی تشخیص داده منافه آن برای فرد بیش از خطر عوارض جانبی است. البته بسیاری از افراد مصرف کننده این دارو عوارض جانبی جدی را تجربه نمی کنند.
این دارو به ندرت باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا و مشکلات کبدی می شود. در صورت مشاهده هر یک از این عوارض جانبی جدی مانند معده درد شدید/ شکم، حالت تهوع/ استفراغ مداوم، زردی چشم/ پوست، ادرار تیره رنگ به پزشک خود اطلاع دهید.
این دارو به ندرت باعث بروز مشکلات ماهیچه ای شود (که به ندرت می تواند منجر به بیماری بسیار جدی به نام رابدومیولیز شود). در صورت بروز هر یک از این علائم درد/ حساسیت/ ضعف عضلانی (به ویژه با تب یا خستگی غیر معمول)، علائم مربوط به مشکلات کلیوی (مانند تغییر در میزان ادرار) به پزشک مراجعه کنید.
در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی جدی از جمله علائم عفونت (مانند تب و گلودرد مداوم)، کبودی/ خونریزی آسان، خستگی غیرمعمول، ضربان نامنظم قلب، بی حسی/ سوزن سوزن شدن دست ها و پاها بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.
واکنش آلرژیک بسیار جدی نسبت به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی از جمله بثورات، خارش/ تورم (به ویژه صورت/ زبان/ گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی به پزشک مراجعه کنید. این لیست کاملی از عوارض جانبی احتمالی مصرف جم فیبروزیل نیست، بنابراین در صورت مشاهده سایر عوارضی که در بالا ذکر نشده با پزشک خود صحبت کنید.
موارد احتیاط پیرامون مصرف جم فیبروزیل
در صورت حساسیت به جم فیبروزیل یا به “فیبرات” دیگر (مانند فنوفیبرات) یا هر گونه حساسیت دیگر به پزشک خود اطلاع دهید. این دارو حاوی مواد غیرفعال است که می تواند باعث بروز واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود.
قبل از استفاده از این دارو درباره سابقه پزشکی خود به ویژه در مورد بیماری های کبدی (مانند کلانژیت صفراوی و هپاتیت)، بیماری کیسه صفرا، بیماری کلیوی و مصرف الکل با پزشک خود صحبت کنید.
قبل از انجام هر گونه عمل جراحی پزشک یا دندانپزشک خود را در مورد تمام داروهای مصرفی خود از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی آگاه سازید. مصرف این دارو در دوران بارداری توصیه نمی شود و برای دریافت اطلاعات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.
هنوز مشخص نیست آیا این دارو به شیر مادر منتقل می شود یا خیر، بنابراین به دلیل خطرات احتمالی برای نوزاد هنگام شیردهی استفاده از این دارو توصیه نمی شود می توانید قبل از شیردهی با پزشک خود نیز مشورت کنید.
فعل و انفعالات جم فیبروزیل
تداخلات دارویی نحوه عملکرد داروها را تغییر داده یا خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش می دهد. این سند شامل همه تداخلات دارویی احتمالی نیست.
لیستی از تمام داروهای مصرفی خود از جمله داروهای تجویزی/ بدون نسخه و محصولات گیاهی تهیه کرده و آن را با پزشک خود به اشتراک بگذارید. دقت داشته باشید بدون تایید پزشک داروی خود را شروع، متوقف یا دوز آن را تغییر ندهید.
از برخی داروهایی که با جم فیبروزیل تداخل ایجاد می کند می توان به آسوناپرویر ، “رقیق کننده خون” (مانند وارفارین)، کلشیسین، رپاگلیناید، داروهای “استاتین” (مانند آتورواستاتین، لووستاتین و سیمواستاتین) اشاره کرد.
این دارو می تواند حذف سایر داروها را از بدن آهسته کند، بنابراین ممکن است بر نحوه عملکرد آنها تاثیر بگذارد. نمونه هایی از داروهای تحت تاثیر شامل الاگولیکس، ایرینوتکان، پیوگلیتازون و سلکسی پگ است.
مصرف بیش از حد جم فیبروزیل
در صورت مصرف بیش از حد و بروز علائم جدی مانند از دست دادن یا مشکل تنفسی با اورژانس تماس بگیرید. دقت داشته باشید ان دارو برای شما تجویز شده، بنابراین از اشتراک گذاشتن آن با دیگران خودداری کنید.
برخی آزمایش ها مانند سطح کلسترول/ تری گلیسیرید، آزمایش عملکرد کلیه/ کبد و شمارش کامل خون) باید به صورت دوره ای برای نظارت بر پیشرفت روند درمانی یا بررسی عوارض جانبی انجام شود.
دوز از دست رفته جم فیبروزیل
در صورت فراموش شدن یک دوز دارو به محض یادآوری آن را مصرف کنید. در صورت نزدیک بودن به زمان دوز بعدی از مصرف دوز فراموش شده خودداری کنید. دوز بعدی خود را سر ساعت مشخص خود مصرف کرده و برای جبران دوز فراموش شده میزان دارو را افزایش ندهید.
نحوه نگهداری جم فیبروزیل
جم فیبروزیل در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری شود. از نگهداری این دارو در مکان هایی مانند حمام خودداری کنید. همه داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.
داروها را داخل چاه فاضلاب یا توالت نریزید مگر اینکه انجام این کار را در محل زندگی شما مجاز باشد. در صورت منقضی شدن این دارو یا عدم نیاز آن را به روش درستی با مشورت داروساز یا شرکت دفع زباله محلی منطقه زندگی خود دور بیندازید.
مترجم: الهه زارعی
