والدین سعی نکنند این واقعیت که کودک‌شان فرزندخوانده است را پنهان کنند. برای عادت‌کردن کودک به این واقعیت، رعایت برخی اصول راه‌گشاست؛ مثلاً والدین با بیان قصه، خواندن کتاب داستان و نمایش فیلم‌هایی در این رابطه گوش کودک را با کلمه فرزندخوانده آشنا کنند. در واقع با این روش موضوع فرزندخواندگی در خانه مطرح و از حالت تابو خارج می‌شود؛ چراکه وقتی این کلمه تابو نباشد، پذیرش آن برای کودک امکان‌پذیرتر است.
مشاور پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی گفت: مسئله فرزندخوانده‌بودن کودک نباید یک موضوع سری باشد و لازم است کودک از این موضوع که فرزندخوانده است، مطلع شود. البته زمان گفتن این مطلب به ارزش‌ها، فرهنگ و معیارهای خانواده سرپرست بستگی دارد؛ برخی خانواده‌ها علاقه دارند بین سنین 8 تا 12 سال این موضوع را بیان کنند.
شهرزاد برهان‌زاده در گفتگو با مهرخانه، درخصوص فرزندخوادگی زوجین نابارور اظهار داشت: معمولاً زوج‌هایی که به هر دلیلی توانایی فرزنددارشدن را ندارند، سعی می‌کنند با مراجعه به مراکز قانونی و سازمان بهزیستی که در کشور ما متولی این کار است، با طی مراحل قانونی کودکی را به فرزندی بپذیرند. برای امر فرزندپذیری توصیه می‌شود زوجین حتماً از طریق مراکز قانونی اقدام کنند؛ چراکه در آینده برای امر مشاوره به تمام مدارک و اطلاعات کودک هنگام تحویل به بهزیستی نیاز است. این‌که کودک در گذشته در چه شرایط و مکانی نگهداری شده است، پدر و مادر اصلی او زنده هستند یا خیر، در گذشته چه کسی سرپرستی کودک را برعهده داشته است و حتی کوچک‌ترین جزییات از قبیل این‌که کودک با چه لباس و در چه زمانی تحویل بهزیستی شده است هم برای مشاورهای آینده بسیار مفید و با اهمیت است.
این مشاور کودک با بیان این‌که معمولاً افرادی که اقدام به گرفتن فرزند از سازمان‌های متولی این امر می‌کنند، شرایط مالی نگهداری از کودک را دارند؛ بنابراین می‌توانند امکانات مناسبی را برای کودک فراهم کنند، گفت: در هنگام برخورد با کودک اگر فرزند نوزاد باشد، برای تطبیق زیاد دچار دردسر نخواهیم بود، ولی در مواردی که کودک در سنین بالاتر است برقراری ارتباط کمی مشکل‌تر خواهد بود؛ چراکه کودک در یک خانواده دیگر با یک سبک فرزندپروری متفاوت رشد یافته است؛ بنابراین درصورتی‌که اطلاعات لازم را از زندگی قبلی کودک موجود باشد، می‌توان شرایط را متناسب با خصوصیات کودک تطبیق داد.
او با تأکید بر این‌که زمانی‌که والدین کودکی را به فرزندی می‌پذیرید توجه داشته باشند یکسری مسایل را در مقابل او نباید بازگو نکنند، عنوان داشت: معمولاً وقتی نوزادی متولد می‌شود اطرافیان علاقه دارند چهره نوزاد را به پدر یا مادر و یا دیگر خویشاوندان نزدیک شباهت دهند؛ در مورد این کودکان سعی کنند حتی‌المقدور از بحث در مورد ظاهر و فیزیک کودک بپرهیزند.
با قصه‌گویی تابوی فرزندخواندگی را بشکنید
مشاور پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی در خصوص عادی‌سازی کلمه فرزندخوانده برای چنین کودکانی بیان داشت: والدین سعی نکنند این واقعیت که کودک‌شان فرزندخوانده است را پنهان کنند. برای عادت‌کردن کودک به این واقعیت، رعایت برخی اصول راه‌گشاست؛ مثلاً والدین با بیان قصه، خواندن کتاب داستان و نمایش فیلم‌هایی در این رابطه گوش کودک را با کلمه فرزندخوانده آشنا کنند. در واقع با این روش موضوع فرزندخواندگی در خانه مطرح و از حالت تابو خارج می‌شود؛ چراکه وقتی این کلمه تابو نباشد، پذیرش آن برای کودک امکان‌پذیرتر است.
فرزندخوانده‌بودن کودک را از او مخفی نکنید
برهان‌زاده افزود: مسئله فرزندخوانده‌بودن کودک نباید یک موضوع سری باشد و لازم است کودک از این موضوع که فرزندخوانده است، مطلع شود. البته زمان گفتن این مطلب به ارزش‌ها، فرهنگ و معیارهای خانواده سرپرست بستگی دارد؛ برخی خانواده‌ها علاقه دارند بین سنین 8 تا 12 سال این موضوع را بیان کنند. البته در برخی موارد گفتن این مسئله برای خود والدین بسیار سخت است؛ چراکه آمادگی ذهنی و روانی بیان این حقیقت هنوز در خود والدین ایجاد نشده است.
مقطع پیش‌دبستان؛ زمانی مناسب برای بیان این حقیقت به کودک
این مشاور کودک با بیان این‌که اگر کودک در مقطع پیش‌دبستان باشد، هم‌زمان چند رشد شامل رشد ذهنی، اجتماعی و جنسی را توأمان خواهد داشت، خاطرنشان کرد: کودک در این مقطع کنجکاوی‌های جنسی زیادی دارد و سؤال‌هایی مانند این‌که “بچه از کجا می‌آید؟” و “چطور بچه به وجود می‌آید” را می‌پرسد. اگر تاکنون والدین موضوع فرزندخواندگی را به کودک نگفته‌اند، این زمان شروع خوبی است؛ موضوعی که لازم است والدین در نظر داشته باشند گفتن حقیقت و راستگویی است.
وارد جزییات نشوید/ با آرامش و بدون واکنش منفی به کودک پاسخ دهید
او افزود: البته نحوه گفتن والدین به خودشان بستگی دارد، ولی حتماً صحبت آن‌ها چنین مضمونی را دربر داشته باشد که مادر دیگری او را به دنیا آورده و صاحب پدر دیگری است، اما به دلیل این‌که شرایط مناسبی را برای بزرگ‌کردن او نداشتند و ما نیز نمی‌توانستیم فرزندی داشته باشیم، با پدر تصمیم گرفتیم تو را انتخاب کنیم. بهتر است والدین وارد جزییات نشوند و به همین میزان اکتفا کنند. البته مسلماً بعد از گفتن این حقیقت، سؤال‌های زیادی برای کودک به وجود می‌آید؛ نظیر این‌که “اکنون پدر و مادر واقعی‌اش کجا هستند؟” و “آیا می‌تواند آن‌ها را ببیند” در این موقعیت والدین باید با آرامش کامل و بدون هیج واکنش منفی، به کودک پاسخ دهند.
مشاور پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی با بیان این‌که بهتر است قبل از ورود به مدرسه در مورد فرزندخواندگی کودک به او گفته شود، عنوان داشت: بعد از گفتن این موضوع ممکن است کودک دچار این حس شود که به دلیل این‌که والدین کنونی، پدر و مادر واقعی او نیستند، شاید دیگر او را دوست نداشته باشند. از طرف دیگر والدین مخصوصاً مادر نیز ممکن است این نگرانی را داشته باشد که شاید کودک بخواهد از آن‌ها جدا شود و پیش والدین اصلی خود برود، اما توجه داشته باشید که این حق طبیعی کودک است که از وجود والدین اصلی خود خبر داشته باشد.
به کودک اطمینان دهید که دوستش دارید و برای همیشه خانواده او خواهید بود
برهان‌زاده افزود: بعد از گفتن موضوع فرزندخواندگی ممکن است کودک خشمگین شود و برای مدتی صحبت نکند، ولی از نظر مشاوران این رفتار طبیعی است. والدین هم باید بپذیرند که این رفتار طبیعی است و به کودک اجازه بیان احساسات خود را بدهند؛ در این زمان بهتر است این اطمینان را در او به وجود بیاورند که دوستش دارند و برای همیشه خانواده او خواهند بود.
این مشاور کودک تأکید کرد: موردی که حتماً باید مورد توجه داشته باشید این است که نباید طوری رفتار کنید که کودک تصور کند فرد خاصی است. او باید بداند که اگر در خانواده ارزش‌ها و آداب مشخصی وجود دارد، مانند سایرین باید آن‌ها را رعایت کند؛ چراکه در غیر این صورت در آینده دردسرساز خواهد شد. همچنین والدین افراط و تفریط در مورد کودک به خرج ندهند؛ نه باید فشار در ندانستن موضوع داشته باشند و نه اصراری در دانستن موضوع.
گفتن این حقیقت را تا سن بلوغ به تعویق نیندازید/ والدین بگویند یا مشاور؟
او با بیان این‌که گاهی اوقات والدین مخصوصاً مادر به دلیل روابط عاطفی که با کودک دارند نمی‌توانند این موضوع را بیان کنند، گفت: والدین گفتن این حقیقت را به عهده روانشناسان و مشاوران می‌گذارند، اما توصیه می‌شود خود آن‌ها این مسئولیت را برعهده بگیرند؛ چراکه تحمل بار این موضوع برای کودک از زبان یک مشاور که شخص غریبه‌تری است، مشکل‌تر است. همچنین والدین گفتن این حقیقت را تا سن بلوغ به تعویق نیندازند؛ چراکه این دوران زمان هویت‌یابی است و سختی این امر برای کودک دوچندان خواهد شد. اگر این مسئله در دوران نوجوانی مطرح شد و از نظر روحی برای کودک مشکلاتی به‌وجود آمد، حتماً برای رفع آن به مشاور مراجعه شود.
سلامت نیوز: فرزندخوانده‌بودن کودک را از او مخفی نکنید
