در برخی مطالعات افزایش بروز شکاف کام و لب به دنبال مصرف این داروها در دوران حاملگی ذکر شده است. در ارتباط با تاثیر آمفتامین ها بر روی رشد جسمانی و تکامل رفتاری و هوشی در دراز مدت نگرانی وجود دارد
هرماده ای که زن حامله می خورد یا با آن تماس پیدا می کند ، می تواند بر روی جنین اثر بگذارد. ازجمله شایعترین علل تجویز داروها درحاملگی میتوان به اختلالات گوارشی ، عفونی ، پوستی ، روانی و درد اشاره کرد. علل خارجی نظیر داروها یا مواد شیمیایی مسبب ۱۰ درصد از نقایص هنگام تولد هستند.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده امریکا نوعی سیستم تقسیم بندی برای تاثیر داروها در حاملگی ارایه داد. در این سیستم داروها تقسیم میشوند.گروه ایکس تراتوژن ترین گروههاست.B , A D , C , , X به گروه
آنتی بیوتیک ها
پنی سیلین ها
مشتقات پنی سیلین (آموکسی سیلین و آمپی سیلین ) در دوران بارداری بی خطر هستند. مصرف پنی سیلین ها در دوران شیردهی مشکلی ایجاد نمی کند
سفالوسپورینها
این داروها در بارداری بدون خطر هستند
مترونیدازول
مترونیدازول برای انسانها کارسینوژن نیست وسبب اختلالات جنین نمی شود. ولی برخی اعتقاد دارند که بهتر است از مترونیدازول بعد از سه ماهه اول بارداری استفاده شود. مترونیدازول در شیردهی بدون خطر است. البته توصیه می شود که به دنبال تجویز دوز ۲ گرمی دارو ، شیردهی برای ۲۴ – ۱۲ ساعت قطع شود.
آمینوگلیکوزیدها
تجویز این داروها به مادر با افزایش خطر اتوتوکسیسیته در جنین همراه است ، بنابراین بهتر است در عفونتهای گرم منفی شدید از آن استفاده شود. آمینوگلیکوزیدها در دوران شیردهی منع مصرف ندارند
کوتریموکسازول
تماس با این دارو در سه ماهه اول بارداری مختصری بر خطر ایجاد نقایص هنگام تولد ( بویژه نقایص قلبی عروقی ) می افزاید. برخی مطالعات بر افزایش خطر ابتلا جنین به نقایص لوله عصبی خبر داده اند. بهتر است این دارو در سه ماهه اول بارداری استفاده نشود. در نوزادان این دارو می تواند باعث افزایش هیپر بیلیروبینمی شود. بنابراین بهتر است نزدیک به زمان وضع حمل استفاده نشود. در دوران شیردهی این دارو مشکلی ایجاد نمی کند
نیتروفورانتوئین
نیتروفورانتوئین در بیماران مبتلا به فاویسم می تواند سبب آنمی همولیتیک شود. بهتر است این دارو نزدیک به ترم استفاده نشود. این دارو در دوران شیردهی منع مصرف ندارد
اریترومایسین
اریترومایسین وآزیترومایسین به عنوان جایگزین پنی سیلینها استفاده می شوند. مصرف این داروها در شیردهی بلامانع است
تتراسیکلینها
این داروها میتوانند سبب رنگی شدن دندان و اختلالات اسکلتی شوند. در مورد استفاده ازاین داروها در بارداری باید خطرات و فواید در برابر هم سنجیده شود. سیاه زخم از جمله مواردی است که در آن فایده مصرف داکسی سیلین بر عوارض آن می چربد
کینولونها
کینولونها از جمله سیپروفلوکساسین بر روی غضروف در حال رشد ( درحیوانات ) اثر توکسیک دارند. بنابراین بجز در موارد شدید نباید ازاین داروها در دوران حاملگی استفاده کرد
داروهای مربوط به شکایتهای تنفسی فوقانی
آنتی هیستامینها
بیشترآنتی هیستامینها در دوران حاملگی بدون خطر هستند، اما برم فنیرامین با افزایش خطر ناهنجاری جنین همراه است. ازجمله آنتی هیستامینهای بی خطر در دوران حاملگی می توان به کلرفنیرامین ، کلماستین ، دیفن هیدرامین و داکسیلامین اشاره کرد. در مورد آنتی هیستامینهای جدیدتر( آستمیزول ، سیتریزین ، لوراتادین ) اطلاعات کافی دردست نیست، بنابراین بهتر است به عنوان خط دوم درمان از آنها استفاده شود
دکونژستانها
بیشتر دکونژستانهای خوراکی داروهای سمپاتومیمتیک هستند. از این داروها میتوان به پسودوافدرین ، فنیل افرین و فنیل پروپانولامین اشاره کرد. مصرف پسودوافدرین در سه ماهه اول بارداری با گاستروشزی همراه بوده است
داروهای ضد سرفه
این داروها نظیر کدئین و دکسترومتورفان در حاملگی بی خطر هستند
داروهای ضد آسم
آسم شایعترین بیماری تنفسی مزمن در دوران حاملگی است که می تواند سبب زایمان زودرس ،کاهش وزن نوزاد ، … شود. تمامی بیماران باید سالانه واکسن آنفولانزا دریافت کنند
بتاآگونیستها
این داروها نظیر آلبوترول ، تربوتالین و متا پروترنول استنشاقی خط اول درمان آسم حاد هستند. آگونیستهای استنشاقی گیرنده بتا در دوران حاملگی وشیرخوارگی بدون خطر هستند. تمامی این داروها میتوانند سبب تاکی کاردی و دیگر اثرات قلبی عروقی شوند. این اثرات معمولا خفیف وخودمحدود هستند
گلوکوکورتیکوئیدها
استروئیدهای استنشاقی ( بکلومتازون ) نیز خط اول درمان آسم هستند که تراتوژن نیستند و در دوران شیردهی نیز می توان استفاده کرد. گلوکوکورتیکوئیدهای سیستمیک میتوانند خطر شکاف لب و کام را تا ۵ برابر افزایش دهند
تئوفیلین
تئوفیلین تراتوژن نیست و میتوان در دوران شیردهی نیز از آن استفاده کرد
کرومولین سدیم
کرومولین سدیم استنشاقی در دوران حاملگی وشیردهی بی خطر است
داروهای ضد تهوع واستفراغ
آنتی هیستامینها
در دوران حاملگی می توان از آنتی هیستامینهایی نظیر دیفن هیدرامین، دیمن هیدرینات ، هیدروکسی زین ، پرومتازین برای درمان تهوع و استفراغ استفاده کرد
داروهای آنتی دوپامینرژیک
نظیر پروکلرپرازین ، متوکلوپرامید ، کلرپرومازین ، پرفنازین ، دروپریدول ، هالوپریدول در مقایسه با آنتی هیستامینها عوارض مادری بیشتری ایجاد می کنند و ممکن است با افزایش مختصر خطر نقایص هنگام تولد همراه باشند. بهتر است از پروکلرپرازین یا متوکلوپرامید به عنوان داروهای خط اول از این دسته استفاده شود. این داروها در شیردهی بدون خطر هستند البته باید نوزاد را از نظر سداسیون تحت نظر داشت.
داروهای ضد ریفلاکس
آنتی اسیدها خط اول درمان و بدون خطر هستند. آنتی هیستامینهابجز نیزاتیدین در دوران حاملگی و شیردهی بدون مشکل هستند. میتوان از داروهای پیش برنده نظیر متوکلوپرامید استفاده کرد. در ارتباط با سیزاپراید اطلاعات کمی وجود دارد. سوکرالفیت ممکن است سبب بهبود علائم شود. مصرف میزوپروستول در دوران بارداری ممنوع است. بهتر است از مهارکننده های پمپ پروتون در بارداری استفاده نشود
مسکن ها
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
آسپیرین
براحتی از جفت عبور می کند و مصرف آن در سه ماهه اول بارداری با گاستروشزی همراه است. دوز بالای آسپیرین با جدا شدن زودرس جفت همراهی دارد. بهتر است از آسپیرین در دوران شیردهی استفاده نشود.
ایندومتاسین و ایبوپروفن
می توانند سبب تنگی مجرای شریانی شوند و بنابراین نباید بعد از هفته ۳۲ بارداری مورد استفاده قرار گیرند. همچنین بعد از سه ماهه اول می توانند سبب الیگو هیدرآمنیوس شوند ( تاثیر مستقیم روی کلیه جنین ). از این دو دارو می توان در شیردهی استفاده کرد
استامینوفن
در دوزهای معمول در دوران حاملگی و شیردهی بی خطر است. این دارو مسکن انتخابی برای انواع دردها است
مسکن های اپیوئیدی
تمامی این داروها از جفت عبور می کنند. مصرف این داروها نزدیک به زمان وضع حمل می تواند سبب دپرسیون نوزاد شود
داروهای موثر بر بیماریهای روانی
داروهای ضد افسردگی
داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای سبب مالفورماسیون نمی شوند ، اما در دوران حاملگی بهتر است از نورتریپتیلین ، دزی پرامین ، آمی تریپتیلین و ایمی پرامین استفاده کرد. اما در مورد استفاده از آمی تریپتیلین و ایمی پرامین در دوران شیردهی هشدار داده شده است
فلوکستین
فلوکستین و سایر مهارکننده های سروتونین با اختلال در تطابق نوزاد(دشواری تنفس –سیانوز هنگام شیر خوردن ولرزش)همراه هستند.
تاثیر فلوکستین بر روی شیرخوار نامشخص است و می تواند سبب نگرانی باشد
پاروکستین
مصرف این دارو می تواند با افزایش خطر نقایص قلبی همراه باشد. همچنین در سه ماهه سوم ، خطر ایجاد هیپرتنشن پایدار ریوی در نوزاد افزایش می یابد. بنابراین در دوران حاملگی نباید از این دارو استفاده شود
داروهای ثابت کننده خلق
داروهای ثابت کننده خلق، لیتیوم ، والپروات و کاربامازپین تراتوژن هستند
لیتیوم
مطالعات جدید ارتباط لیتیوم با آنومالی ابشتاین را زیر سوال برده اند. لیتیوم سبب هیدرآمنیوس ( در نتیجه دیابت بی مزه در جنین ) نیز می شود. از لیتیوم نباید در دوران شیردهی استفاده شود
والپروات سدیم و کاربامازپین
این داروها با افزایش خطر ایجاد نقایص لوله عصبی همراه هستند. در صورت استفاده از این دارها باید در سه ماهه دوم سونوگرافی هدفمند انجام شود و غربالگری از نظر آلفافیتوپروتئین سرم مادر صورت گیرد
داروهای ضد اضطراب
ممکن است بنزودیازپین ها با افزایش خطر ایجاد شکاف لب همراه باشند. تاثیر این داروها بر روی شیرخوار نامشخص است و می تواند سبب نگرانی باشد
داروهای آنتی سایکوتیک
داروهای ضد سایکوز مانند بوتیروفنون ها ( هالوپریدول ) وفنوتیازین ها بدون خطر هستند. بهتر است هالوپریدول در شیردهی استفاده نشود
ویتامین ها و املاح
فولات از وقوع نقایص لوله ی عصبی می کاهد و ممکن است سبب کاهش اختلالات دستگاه قلبی عروقی و ادراری نیز شود آهن هماتوکریت در زمان زایمان و ۶ هفته بعد از انرا بالاتر می برد بر اساس برخی مطالعات کلسیم سبب کاهش میزان بروز هیپر تنشن بارداری و پره اکلامپسی می شود ویتامین آ بیش از ۱۰۰۰۰ واحد در روز تراتوژن است و می تواند سبب آنومالیهای ستیغ عصبی در جمجمه شود. بهتر است روزانه بیش از ۵۰۰۰ واحد مصرف نشود
داروهای ضد تشنج
فنی توئین می تواند سبب سندرم هیدانتوئین جنینی شود که با آنومالی های سری صورتی ، اندامها ، تاخیر در رشد و تکامل نوزاد مشخص می شود. از این دارو می توان در دوران شیردهی استفاده کرد
کاربامازپین اختلالاتی شبیه فنی توئین ایجاد می کند و علاوه بر آن خطر اسپینا بیفیدا را نیز افزایش می دهد
فنوباربیتال اختلالاتی شبیه به سندرم هیدانتوئین ایجاد میکند و علاوه بر آن سبب اختلالات قلبی و شکاف دهان و صورت نیز می شود
والپروات سدیم میتواند سبب اسپینابیفیدا در ناحیه لومبوساکرال ، اختلالات قلبی ، شکاف دهان و صورت واختلالات ادراری تناسلی شود. از این دارو در شیردهی میتوان استفاده کرد
داروهای ضد انعقاد
وارفارین تراتوژن است و به راحتی ازجفت عبور میکند.وارفارین میتواند سبب هیپوپلازی بینی، آتروفی دو طرفه اپتیک ، نابینایی و عقب افتادگی ذهنی شود
هپارین (رگولر و با وزن مولکولی کم ) به مقدار زیاد از جفت عبور نمی کند و تراتوژن نیست. از داروهای ضد انعقاد می توان در شیردهی استفاده کرد
داروهای ضد سردرد
سوماتریپتان به نظر تراتوژن نمی آید
از بتابلوکرها و بسیاری از داروهای ضد افسردگی برای پیشگیری از سردرد استفاده می شودو به نظر میرسدکه در دوران حاملگی و شیردهی بی خطر باشند
الکل می تواند سبب سندرم جنین الکلی شود که با تغییرات سری جمجمه ای واختلال در تکامل شناختی مشخص می شود
اپیوئیدها استفاده از اپیوئیدها ( غیر قانونی ) می تواند با اختلال رشد جنین ، مرگ جنین در داخل رحم و محرومیت نوزاد همراه باشد
مصرف کوکائین در دوران حاملگی با افزایش خطر جدا شدن جفت ،وزن کم هنگام تولد و پارگی زودرس کیسه ی آب همراه است.
آمفتامین ها از جمله شایعترین داروهائی هستند که مورد سوء استفاده قرار می گیرند.
منبع- بانوی من
