پوسیدگی دندان و بیماری های لثه از مشکلات بهداشت دهان و دندان است مناطقی از دندانها و لثه ها که در زیر سیم ها قرار دارند تمیز کردن آنها دشوار است. اگر دندان ها به دقت تمیز نشود، ذرات غذا در این مناطق باقی میمانند. و تجمع آنها باعث افزایش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های لثه می شود . مسواک زدن و نخ دندان در این گونه افراد بسیار مهم است
عوارض ارتودنسی – نیازهای درمانی در افراد به طورکلی به ۲ گروه درمان‌های انتخابی و درمان‌های ضروری تقسیم می‌شوند.
درمان‌های ضروری درمان‌هایی هستند که درصورت بی‌توجهی باعث درد، ناراحتی و به‌خطر‌افتادن سلامت کلی فرد می‌شوند. در طرف دیگر درمان‌هایی هستند که انتخابی بوده و فرد به‌دلیل اولویت خاص از نظر کارایی بهتر، زیبایی یا پیشگیری از بروز بیماری‌های دیگر انجام می‌دهد.
درمان ارتودنسی یکی از این درمان‌هاست که عمدتا برای زیبایی بیشتر، افزایش کارایی سیستم دندانی یا راحتی بیشتر در مراقبت‌های دندانی و جلوگیری از پوسیدگی و ناراحتی لثه انجام می‌شود. در کنار این فواید ممکن است نگرانی‌هایی در ارتباط با عوارض یا محدودیت‌های درمان ارتودنسی وجود داشته باشد.
آگاهی از عوارض ارتودنسی یا محدودیت‌ها و روش‌های جایگزین هنگام شروع درمان ارتودنسی ضروری بوده و فرد درمان‌کننده موظف است هم از جنبه اخلاقی و هم از جنبه حقوقی آن‌را به اطلاع بیمار برساند. در این نوشتار اشاره کلی به خطرات بالقوه درمان ارتودنسی خواهیم داشت.
خطای درمان کننده: مهم‌ترین عامل ایجادکننده عوارض نامطلوب درمان ارتودنسی به مهارت فرد درمان‌کننده ارتباط دارد. اگر فرد درمان‌کننده در این حیطه تخصص نداشته باشد امکان بروز خطا در مرحله تشخیص، طرح درمان، انجام درمان و نگهداری نتایج درمان وجود دارد.
متأسفانه این خطاها شایع‌ترین و غیرقابل جبران‌ترین مشکلاتی هستند که در درمان‌های ارتودنسی در جامعه دیده می‌شوند. این خطاها عمدتا مربوط به عدم توانایی در برآورده‌کردن انتظارات بیمار، کشیدن نادرست دندان، به‌هم‌زدن نیمرخ بیمار، تبدیل‌کردن بیماری که با ارتودنسی قادر به بهبود وضعیت بوده به بیماری که نیاز به جراحی فک دارد، پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه و کوتاه شدن ریشه دندانها به‌دلیل اعمال نیروی نامناسب است.
افرادی که دارای تخصص ارتودنسی هستند علاوه بر قید کلمه متخصص ارتودنسی در تابلو در مهر نظام‌پزشکی خود نیز همین کلمه را دارند. بررسی کامل‌تر تخصص و تجربه فرد با بررسی مدارک تخصصی فرد در سایت نظام پزشکی امکان‌پذیراست.
عدم درک انتظار بیمار: یکی از مهم‌ترین مسائل، شرح دقیق خواسته بیمار یا والدین بیمار است. اگر خواسته بیمار به‌طور صحیح ذکر نشود یا فرد درمان‌کننده مهارت لازم برای استخراج انتظار واقعی بیمار را نداشته باشد امکان رسیدن به نتیجه مطلوب کاهش می‌یابد.
یکی از محدودیت‌های درمان ارتودنسی آن است که برداشت افراد از زیبایی نسبی است به‌طوری که یک خصوصیت در افراد، زیبایی متفاوتی را تداعی می‌کند بنابراین کشف موضوع و امکان‌رسیدن به نتیجه‌ای که بتواند انتظارات واقعی بیمار را تامین کند اهمیت زیادی دارد.
گاهی محدودیت‌هایی در درمان افراد وجود دارد که امکان رسیدن به نتایج ایده‌آل را ناممکن می‌کند. این مسئله به نوع ناهنجاری، مهارت درمان‌کننده، ماهیت متفاوت پاسخ‌های درمانی در افراد و همکاری بیمار ارتباط دارد. کشف این محدودیت‌ها در ابتدای درمان و آگاه‌کردن بیمار صرفا با تجربه و دانش متخصص ارتودنسی امکان‌پذیر است.
خطر پوسیدگی و بیماری‌های لثه: با وجود وسایل ارتودنسی در دهان امکان گیر غذایی در اطراف وسایل ارتودنسی بیشتر شده و به تعداد پناهگاه‌های باکتری‌ها افزوده می‌شود، بنابراین بهداشت دهان و دندان اهمیت بسیار زیادی دارد. عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان که شامل مسواک، نخ دندان و برس بین دندانی برای بیماران ارتودنسی است می‌تواند باعث بروز پوسیدگی دندان، ناراحتی لثه یا تغییر رنگ دندانها شود.
نگرانی عمده بیماران ارتودنسی از پوسیدگی زیر وسایل ارتودنسی است درصورتی که این نواحی خطر پوسیدگی بالایی نداشته و تنها اطراف آنهاست که با تجمع مواد غذایی در این نواحی و عدم رعایت بهداشت صحیح خطر بروز پوسیدگی جدی می‌شود. متخصصان ارتودنسی با درک اهمیت موضوع نخستین اقدامی که در هر جلسه ویزیت انجام می‌دهند کنترل وضعیت بهداشت و ارائه آموزش‌های لازم است. نخستین علامت بهداشت غلط دهان و دندان معمولا با خونریزی حاشیه لثه هنگام مسواک زدن آشکار می‌شود که در این موارد زنگ خطر به صدا درآمده و لازم است کنترل بهداشتی بیشتری برای فرد انجام شود.
عوارض درمان ارتودنسی
خطر برگشت درمان ارتودنسی: برگشت درمان‌های ارتودنسی در 2 گروه کلی به مشکلات فکی و جابه‌جایی دندانها تقسیم می‌شود. مشکلات فکی درمان شده در دوران رشد با اتمام دوره رشد تغییری پیدا نمی‌کنند. این درمان‌ها معمولا زمانی انجام می‌شوند که بلافاصله بعد از آن درمان ارتودنسی ثابت انجام شود تا کنترل مناسب برای پیشگیری از خطر برگشت صورت گیرد.
با بالغ‌شدن فرد امکان تغییر در شکل کلی فک بالا و پایین در جهت مثبت یا منفی کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند. حرکت و جابه‌جایی دندانها در تمام سنین قابل انجام است. درمان صحیح و کامل ارتودنسی در 95درصد موارد برگشت عمده‌ای ندارد ولی تغییرات بسیار خفیف بعد از درمان ارتودنسی لازم و اجتناب‌ناپذیر است.
کوتاه شدن طول ریشه: هرچند احتمال تحلیل و کوتاه‌شدن ریشه در بیماران ارتودنسی بسیار کم و بین 3 تا 5 درصد موارد است ولی آگاهی از این مسئله ضروری است. حرکت دندانها در استخوان با توجه به مکانیسم تحلیل و تشکیل استخوان شکل می‌گیرد. در این فرایند ممکن است در مقیاس میکروسکوپی، قطعات میکروسکوپیک ریشه هم برداشته شده و مجددا ساخته شود. اگر شرایط زمینه‌ای خاصی مثل بیماری آسم یا سابقه ضربه، شکستگی دندان یا اعمال نیروی ارتودنسی غلط وجود داشته باشد این مسئله توجه بیشتری می‌طلبد.
درد فک: تحقیقات متعدد نشان داده که ارتباطی بین درمان ارتودنسی و ایجاد یا رفع مشکلات فکی وجود ندارد. در بیمارانی که ابتدای درمان دارای مشکلات فکی هستند درمان ارتودنسی صحیح می‌تواند باعث بهبود مشکلات فکی شود ولی تنها عامل نیست و ممکن است نیاز به درمان‌های تکمیلی داشته باشد. با توجه به ماهیت مفصلی بودن ناحیه، امکان بروز مشکلات سایر مفاصل در مفصل گیجگاهی فکی نیز وجود دارد.
مدت زمان درمان: ممکن است طول دوره درمان از آن چیزی که پیش‌بینی شده کوتاه‌تر یا طولانی‌تر شود. درمان معمول ارتودنسی که به‌طور صحیح و کامل انجام می‌شود در اغلب موارد بین 18 تا 24 ماه خواهد بود. عمده‌ترین دلایل افزایش دوره درمان ملاحظه‌کاری در طرح درمان، بیماری‌های زمینه‌ای و عدم‌همکاری بیمار در مراجعه منظم و اجرای دستورات یا شکستگی وسایل طی درمان است. در این صورت ممکن است از کیفیت نهایی درمان نیز کاسته شود.
منبع بیتوته
