کسانی که به مشکلات زوال عقل دچار می شوند چه نشانه هایی دارند و تا چه حد باید نگران این عارضه نشد و چه میزان برای آنان خطرساز و مشکل ساز خواهد شد ؟
در آستانه 50 سالگی باورم نمی شود که هیچ چیز در کنترلم نیست، حتی واژگانی را که در پی نگارش آن هستم، از یاد برده ام. نه! من آلزایمر ندارم.با شتاب از پله ها بالا می روم اما فراموش می کنم به دنبال چه آمده ام، در یخچال را باز می کنم اما نمی دانم چه می خواهم، نام همکارم را هم فراموش کرده ام، آیا این مشکلات نشان دهنده آلزایمر است؟
***آلزایمر یا زوال عقل چیست؟
می دانم که بیماری آلزایمر به مشکل بزرگ عمومی در سطح جهان تبدیل شده است و ابتلا به آن سیر صعودی دارد. هم اکنون در هر 3.2 ثانیه، یک نفر در نقطه ای از جهان به این بیماری مبتلا می شود.
آلزایمر، یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که به تدریج توانایی های ذهنی بیمار را تحلیل می برد. بارزترین تظاهر زوال عقل، اختلال حافظه است که معمولا به تدریج ایجاد می شود و پیشرفت می کند.
اختلال حافظه به فراموشی وقایع و آموخته های اخیر محدود می شود، هر چند به تدریج خاطرات قدیمی هم آسیب می بینند.
معصومه صالحی رییس انجمن آلزایمر ایران در مورد آمار مبتلایان به بیماری زوال عقل در ایران گفت: برآورد می شود که 600 هزار نفر در ایران به آلزایمر مبتلا باشند و با توجه به روند پیر شدن جمعیت کشور، پیش بینی می شود طی 20 سال آینده، میزان مبتلایان به آلزایمر در کشور به دو برابر افزایش یابد.
وی با بیان اینکه در آینده 46.8 میلیون نفر در جهان به بیماری زوال عقل مبتلا می شوند، افزود: طبق آمار سازمان جهانی بهداشت احتمال دو برابر شدن تعداد مبتلایان به آلزایمر در کشورهای جهان وجود دارد.
***آلزایمر و نگرانی
آمار در حال افزایش ابتلا به آلزایمر در جهان و رشد روز افزون این بیماری در میان خانواده ها باعث شده است که افراد با مشاهده برخی مشکلات در حافظه خود نگران شوند که آیا آلزایمر در انتظارشان است و چه اقداماتی را برای جلوگیری از آن به کار بندند.
مطالعه ای که در پایگاه اینترنتی دیلی میل منتشر شده است، نشان می دهد که مشکلات حافظه می تواند علائم اولیه ابتلا به زوال عقل باشد. محققان دانشگاه کالیفرنیا در این مطالعه متوجه شدند که احتمال زوال عقل در زنان مورد مطالعه که مشکلاتی در رابطه با حافظه داشتند، در سال های بعدی زندگی 70 درصد بیشتر بود.
***فراموش کردن چه زمانی یک امر عادی و چه زمان نشانه بیماری است/ آلزایمر ارثی است؟
مدیر عامل انجمن آلزایمر ایران گفت: هر چند عوامل وراثتی نقش مهمی را در ابتلا به این بیماری بازی می کنند، اما تنها 5 تا 10 درصد از کل افرادی که دارای بیماری هستند، از طریق ژنتیک به آن مبتلا شده اند.
صالحی افزود: با افزایش سن تغییراتی در حافظه ایجاد می شود که طبیعی است، اما نشانه های بیماری آلزایمر چیزی بیش از فراموشی های موقت و ساده است. افرادی که به آلزایمر دچار می شوند، مشکلاتی را در برقراری ارتباط، یادگیری، تفکر و استدلال تجربه می کنند، این مشکلات بر وضعیت شغلی، فعالیت های اجتماعی و زندگی خانوادگی فرد تاثیر می گذارد.
***مشکلات عادی حافظه
فراموش کردن علت بالا رفتن از پله، صرف چند دقیقه زمان برای یادآوری محل پارک خودرو، فراموشی در برقراری تماس تلفنی با یک دوست زمانی که در خانه سرگرم رسیدگی به امور کودکان شلوغ و پر سر و صدا هستید، مرتب کردن وسایل و ناتوانی در یافتن فوری آنها، فراموش کردن نام افرادی که تازه ملاقات کرده اید و از یاد بردن مسئله ای جزئی که یک دوست روز پیش آن را یادآوری کرده است، از مشکلات عادی حافظه به شمار می روند.
– چرا این اتفاق می افتد؟
به نوشته دیلی میل، دکتر اولیور کاکرل متخصص مغز و اعصاب در کلینیک مایو معتقد است: حافظه آنی و کوتاه مدت انسان به راحتی قابل آشفته شدن است.
مغز انسان می داند که یادآوری یک کار بی اهمیت مانند این که چند ساعت دیگر برای آوردن یک کتاب باید به طبقه بالا برود، ضرورتی ندارد، بنابراین این حافظه را پاک می کند تا فضا برای کارهای مهم تر باز شود. به همین دلیل است که برخی اوقات نمی توانیم به یاد آوریم که چرا وارد یک اتاق شده ایم.
دکتر ماری جیسون مدیر تحقیقات آلزایمر انگلیس نیز در خصوص چرایی فراموشی اطلاعات بدیهی و ساده توضیح داد: مغز باید تصمیم بگیرد که آیا اطلاعات جدید ارزش فراخوانی را دارند یا خیر . اگر چنین باشد، مغز آن را در حافظه طولانی مدت انسان قرار می دهد و اگر این ارزش را نداشته باشد، آن را پاک می کند. تنش، غم و کمبود خواب نیز می توانند بر حافظه انسان تاثیر بگذارند زیرا حافظه سعی می کند که همه چیز را یکباره انجام دهد.
***مشکلات حافظه که تا حدودی جای نگرانی دارند
به نوشته دیلی میل، علائمی همچون فراموش کردن نام بستگان و دوستان نزدیک، مشکل در شناسایی چهره ها، رنگ ها، اشکال و لغات، تکرار یک پرسش پس از نیم ساعت، یافتن وسایلی که در مکان های نادرست قرار گرفته اند مانند جا گذاشتن کلیدها در قفل و فراموش کردن محل آنها، اندکی نگران کننده هستند.
– چرا این اتفاق می افتد؟
بسیاری از این علائم می توانند نشانه افسردگی، تنش و نبود تمرکز ذهن باشد. با این وجود، این علائم می توانند نشانه های اولیه هشدار دهنده زوال عقل و یا آلزایمر نیز باشند.
یک نوع آلزایمر وجود دارد که حافظه را تحت تاثیر قرار نمی دهد، اما به بخشی از مغز که مسئول پردازش بینایی است، آسیب می زند.
متخصصان مغز و اعصاب می گویند: تعداد زیادی از بیماران به دلیل این که نمی توانند نام افراد را به یاد آورند، به مطب پزشکان مراجعه می کنند. اما نکته مهم این است که اگر آنها از مشکلات حافظه ای خود مطلع باشند، در آن صورت بعید است که به زوال عقل مبتلا شده باشند.
***مشکلات حافظه ای که بابت آنها باید به پزشک مراجعه کرد
درخواست برای یک فنجان چای در حالی که فرد نمی داند تازه یک فنجان چای صرف کرده است، فراموش کردن نام نوه در حالی که خاطرات دوران کودکی وی فراموش نشده است، نداشتن ایده برای انجام کارهای روزمره، گیجی در درک ساختار خانوادگی برای مثال ابهام در این که نوه متعلق به کدام فرزند است، قضاوت نادرست مانند پوشیدن ژاکت در تابستان، نشناختن دوستان و اعضای خانواده، قرار دادن وسایل در مکان های عجیب و غریب مانند قرار دادن کتری در زیر تخت خواب و یا کیف پول در یخچال و احساس سردرگمی درباره زمان و مکان مانند آشنا نبودن مکان هایی که بارها به آن تردد صورت گرفته است، از مشکلاتی هستند که بابت آنها باید به پزشک مراجعه کرد.
-چرا این اتفاق می افتد؟
آلزایمر بر هیپوتالاموس تاثیر می گذارد؛ هیپوتالاموس بخشی از مغز است که مسئول حافظه کوتاه می باشد. حافظه طولانی مدت معمولا تحت تاثیر قرار نمی گیرد. افراد مبتلا به آلزایمر نمی توانند حافظه های کوتاه مدت خود را به حافظه طولانی مدت تبدیل کنند، در نتیجه این خاطرات از بین می روند.
***راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر
بروز آلزایمر را می توان با رعایت مستمر بهداشت روانی و جسمی در طول زندگی، کنترل کرد و یا به تاخیر انداخت.
مدیر عامل انجمن آلزایمر ایران خاطرنشان کرد: هنوز علت 100 درصدی بیماری آلزایمر شناخته نشده است اما عوامل مختلف در آن تاثیر دارد که مهمترین آنها سن است. معمولا درصد ابتلا به آلزایمر در سنین بالای 60 سال افزایش می یابد به طوری که می توان گفت بیماری آلزایمر بیماری سالمندان است.
صالحی افزود: بیماری آلزایمر 100 درصد قابل درمان نیست اما قابل کنترل است و تشخیص زودهنگام آن باعث افزایش تاثیر درمان می شود.
به گفته صالحی، تغییر شیوه زندگی، گنجاندن ورزش در برنامه روزانه، استفاده از رژیم غذایی سالم، مصرف میوه و سبزیجات، مصرف مغزها، فعال نگاه داشتن مغز و فراگیری یک کار جدید در میانسالی مانند فراگیری یک زبان جدید باعث افزایش ارتباط میان سلول های مغز و سالم تر ماندن آنها می شود.
مدیر عامل انجمن آلزایمر ایران محافظت از قلب، بالا بودن فشار خون و کلسترول را از دیگر فاکتورهای خطر آلزایمر عنوان و تصریح کرد: اجتناب از تنهایی و مشارکت در فعالیت های اجتماعی، از دیگر راهکارها برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر است.
صالحی گفت: اگر بتوانیم مغز را فعال نگاه داریم، ابتلا به آلزایمر حتی در صورت بالا بودن سن و داشتن زمینه ارثی 20 درصد کاهش می یابد.
ایرنا،
