عمل جراحی برداشتن بخشی یا تمام غده پروستات است. غده پروستات گرداگرد مجرای خروجی مثانه قرار دارد. این تولید مایع که با اسپرم مخلوط میشود به شکل مایع منی آنتی ژن اختصاصی در پروستات تولید میکند، که تحرک اسپرم پس از انزال را تسهیل میدهد. پروستاتکتومی در درجه اول درمان سرطان پروستات و سرطان خوش خیم هیپرپلازی پروستات است که مجرای ادرار به حدی منقبض میشود که آن با ادرار کردن تداخل پیدا میکند.
جراحی پروستات در بیماران دچار هیپرپلازی خوش خیم پروستات و سرطان پروستات انجام می شود . عمل جراحی پروستات باید قبل از بروز احتباس حاد ادرار و صدمه قسمتهای فوقانی دستگاه ادراری یا در موارد سرطان قبل از پیشرفت سرطان انجام شود .
پروستاتکتومی از طریق سوپراپوبیک ( بالای عانه ) :
برداشتن پروستات از مسیر بالای عانه یک روش پروستاتکتومی با برش جراحی شکمی است . غده پروستات با ایجاد یک برش در مثانه از بالا خارج می شود . این روش را برای خارج کردن غده با هر اندازه ای استفاده می کنند ، عوارض ناچیزی دارد ، هرچند خونریزی ممکن است از سایر روش ها بیشتر باشد . عیب دیگر این روش نیاز به برش جراحی روی شکم است و می تواند همراه با خطراتی که در هر جراحی بزرگ دیگری وجود دارد ، باشد .
عوارض پروستاتکتومی:
عوارض پروستاتکتومی بستگی به نوع جراحی داشته و شامل خونریزی ، تشکیل لخته ، انسداد سند و اختلال عملکرد جنسی هستند . در اکثر موارد می توان 6 تا 8 هفته بعد از عمل ـ زمان مورد نیاز برای بهبود حفره پروستات ـ فعالیت جنسی را شروع کرد . بعد از عمل پروستاتکتومی ، هنگام انزال مایع منی وارد مثانه شده و با ادرار خارج می شود ( تغییر آناتومیکی در قسمت خلفی مجرای ادرار منجر به انزال معکوس می شود ) .
اقدامات پرستاری بعد از عمل:
تسکین درد
بعد از پروستاتکتومی ، در روز عمل به بیمار کمک می شود تا پاهای خود را از کنار تخت آویزان کند . فردای عمل ، بیمار از تخت خارج می شود . اگر بیمار درد داشته باشد ، باید علت و محل درد مشخص شود . درد ممکن است مربوط به برش جراحی باشد ؛ ممکن است در نتیجه خراشیدگی و کنده شدن پوست در ناحیه سند باشد یا درد ناحیه پهلو که نشان دهندۀ مشکل کلیوی است ؛ یا ممکن است در اثر اسپاسم مثانه ایجاد شده باشد . تحریک پذیری مثانه ممکن است موجب خونریزی ، تشکیل لخته و احتباس ادرار شود . در صورت اسپاسم مثانه ، بیمار متوجه احساس فوریت در دفع ادرار ، فشار یا پری مثانه و خونریزی از مجرا که با خروج خون از طریق سند همراه است ، می شود . داروهای شل کننده عضلات صاف می توانند اسپاسم مثانه را که ممکن است متناوب و شدید باشد ، رفع کنند . کمپرس گرم روی ناحیه پوبیس و حمام نشیمن نیز می تواند اسپاسم را کاهش دهد .
بايد لوله های تخلیه کننده را کنترل کرده و جهت رفع هر نوع انسدادی که موجب ناراحتی بیمار می شود ، آن را داد . معمولاً ، سند را هر بار با 50 سی سی مایع شستشو می دهند . باید از برابر بودن میزان مایع برگشتی با مقدار وارد شده در سند اطمینان حاصل شود . ثابت کردن سند به ران یا شکم بیمار می تواند موجب کاهش فشار روی سند و پیشگیری از تحریک مثانه شود . ناراحتی بیمار ممکن است در اثر خیس شدن بیش از حد پانسمان یا پانسمان نامناسب باشد . كه پانسمان تعويض ميگردد . داروهای مسکن طبق تجویز به بیمار داده می شوند .
وقتی بیمار توانست از تخت خارج شود ، به راه رفتن تشویق می شود ، ولی نباید به مدت طولانی بنشیند چون نشستن به مدت طولانی موجب افزایش فشار داخل شکم شده و احتمالاً ناراحتی و خونریزی به دنبال خواهد داشت . برای کمک به کار کردن شکم و پیشگیری از زور زدن هنگام دفع به بیمار آب آلبالو و نرم کننده های مدفوع داده می شود. در صورتی که دستور انما داده شده باشد ، باید با احتیاط داده شود تا از پارگی احتمالی رکتوم پیشگیری شود .
بررسی و درمان عوارض بالقوه:
بیمار بعد از عمل پروستاتکتومی از نظر عوارض عمده مثل خونریزی ، عفونت ، ترومبوز ورید عمق و انسداد سند مورد بررسی قرار می گیرد .
خونریزی :
خونریزی و شوک از خطرات بلافاصله بعد از عمل پروستاتکتومی هستند . در هیپرپلازی خوش خیم پروستات خطر بیشتر است زیرا غده پروستات بزرگ شده دارای عروق خونی فراوانی است. ممکن است خونریزی در بستر پروستات ایجاد شود . خونریزی می تواند منجر به تشکیل لخته شود که جریان ادرار را مسدود می کند . رنگ جربان ادرار خروجی تا 24 ساعت بعد از جراحی معمولاً صورتی مایل به قرمز است و به تدریج کم رنگ تر و روشن تر می شود .
خونریزی قرمز روشن با چسبندگی بیشتر و لخته های زیاد معمولاً نشان دهندۀ خونریزی سرخرگی است . خون وریدی تیره تر و با چسبندگی کمتر است .
خونریزی سرخرگی معمولاً به مداخله جراحی نیاز دارد ( بستن و بخیه کردن رگ های خونریزی دهنده یا انعقاد عروق از راه مجرا ) ، در حالی که خونریزی وریدی را می توان با ایجاد کشش روی سند طبق توصیه ، به نحوی که بالن روی حفره پروستات فشار وارد کند ، کنترل کرد .
تدابیر پرستاری شامل اقداماتی برای توقف خونریزی و پیشگیری یا درمان شوک ناشی از خونریزی هستند . در صورتی که خونریزی زیاد باشد درمان با مایعات و خون ضروری است.
عفونت
بعد از پروستاتکتومی روز اول بعد از عمل پانسمان را عوض می شود . تعویض های بعدی پانسمان توسط پرستار انجام شود . چون احتمال عفونت زیاد است باید هنگام تعویض پانسمان تکنیک استریل رعایت شود . پانسمان را می توان با باند T که دارای دو دنباله است یا ساپورت ( شورت های کششی ورزشی ) در محل ثابت نگاه داشت . دنباله های باند روی برش را پوشانده و روی هم قرار داده می شوند تا ضخامت بیشتری ایجاد کنند ، هر یک از دنباله های باند را از کنار اسکروتوم بالا آورده و روی کمر محکم می کند .
درجه حرارت از راه مقعد نباید اندازه گیری شود ، همچنین رکتال تیوب و انما نیز نباید داده شود چون احتمال خطر صدمه و خونریزی در حفره پروستات وجود دارد . بعد از خارج کردن بخیه های پرینه ، ناحیه پرینه طبق روش توصیه شده تمیز می شود.
می توان برای ایجاد گرما در ناحیه پرینه از heat lamp استفاده کرد تا بهبودی تسریع شود . در حین استفاه از لامپ حرارتی باید ناحیه اسکروتوم توسط یک حوله پوشانده شود. از حمام نشیمن گرم نیز برای تسریع بهبودی استفاده می شود .
ترومبوز ورید عمقی:
میزان بروز ترومبوز وریدهای عمقی DVT و آمبولی ریه در بیمارانی که تحت عمل جراحی پروستاتکتومی قرار می گیرند ، زیاد است . به همین دلیل ممکن است پزشک برای پیشگیری هپارین یا دوز کم تجویز کند . بیماری که هپارین دریافت می کند باید از نظر خونریزی اضافی مورد بررسی قرار گیرد . برای پیشگیری از DVT جوراب های الاستیکی فشاری می توانند مورد استفاده قرار گیرند
انسداد سوند:
بعد از TUR باید سوند ادرار بیمار به خوبی تخلیه شود ؛ در صورت بسته شدن خونریزی ایجاد می شود . ممکن است برای باز نگاه داشتن سند ، فوروسماید ( لازیکس ) تجویز شود . ناحیه پایین شکم بیمار را برای اطمینان از عدم گرفتگی سند بررسی می کند . اگر مثانه بیش از حد متسع شده باشد ، به صورت یک تورم و برآمدگی گرد و مشخص در قسمت بالای پوبیس قابل لمس است . کیسه ادرار ، پانسمان و محل برش از نظر خونریزی بررسی می شوند . رنگ ادرار مورد مشاهده قرار گرفته و ثبت می شود ؛ تغییر رنگ ادرار از صورتی به زرد نشان دهنده کاهش خونریزی است . فشار خون ، نبض و تنفس کنترل و با اندازه های قبل از عمل مقایسه می شوند تا افت فشار خون مشخص شود . پرستار همچنین بیمار را از نظر بی قراری ، تعریق سرد ، رنگ پریدگی، افت فشار خون و افزایش تعداد نبض مورد مشاهده قرار می دهد . ممکن است بیمار بعد از بهبودی و خارج کردن لوله های تخلیه ، به دلیل عدم کنترل ادرار دچار دلسردی و افسرگی شود . علاوه بر این ، ممکن است پس از خارج کردن سوند، تکرر و سوزش ادرار ایجاد شود . آموزش تمرینات زیر می تواند برای به دست آوردن کنترل مجدد ادرار به بیمار کمک کند :
سفت کردن عضلات پرینه با فشار دادن دو طرف ناحیه باسن به همدیگر ؛ تا چند لحظه این حالت حفظ شده و بعد عضلات شل شوند . این تمرین در حالت نشسته یا ایستاده 10 تا 20 بار در هر ساعت انجام شود .
بیمار سعی کند بعد از شروع جریان ادرار ، جریان خروجی را متوقف کند ؛ چند ثانیه صبر کند و بعد مجدداً ادرار کردن را ادامه دهد .
تمرینات پرینه باید تا وقتی که کنترل کامل ادرار به دست می آید ، ادامه داده شوند . به بیمار توصیه می شود که به محض احساس نیاز سعی کند ادرار نماید . بیمار باید بداند که به دست آوردن کنترل مجدد ادرار یک فرآیند تدریجی است و ممکن است تا مدتی بعد از مرخص شدن ادرار به صورت « قطره قطره » و بی اختیار خارج شود به تدریج ( طی مدتی حد اكثر تا یک سال ) بهتر می شود . قرار دادن یک لایه جاذب رطوبت یا پد در داخل لباس و زیر شورت می تواند ناراحتی ناشی از لکه های ادرار روی لباس را کاهش دهد . تا چند هفته بعد از جراحی ممکن است رنگ ادرار کدر باشد ولی به تدریج با بهبودی ناحیه پروستات روشن تر و شفاف تر می شود . طی دوره بهبودی حفره پروستات ( 6 تا 8 هفته) ، بیمار باید از فعالیت هایی که اثر والسالوا ( فشار آوردن و زور زدن ، مثل فشار هنگام دفع یا بلند کردن اجسام سنگین ) دارند ، اجتناب کند ، زیرا این کار باعث افزایش فشار وریدی شده و ممکن است باعث هماچوری شود. باید بیمار از مسافرت طولانی با اتومبیل و ورزش های سنگین که موجب خونریزی می شوند ، خودداری کند . علاوه بر این به بیمار گفته شود که غذاهای تند و پر ادویه ، الکل و قهوه می توانند موجب ناراحتی مثانه شوندپرهيز كند . به بیمار توصیه شود برای پیشگیری به میزان کافی مایعات مصرف کند ، کم آبی احتمال ایجاد لخته را بیشتر کرده و موجب انسداد جریان ادرار می شود . علایم بروز عوارض مثل خونریزی ، خروج لخته های خون ، کاهش جریان ادرار ، احتباس ادرار یا علایم عفونت دستگاه ادراری باید به پزشک اطلاع داده شوند .
خسته نباشی کاربردی بود.