شیوه هایی مدرن و امروزی وجود دارد که اثری از چین و چروک پوست بر جای نمی گذارد و حتی افراد پیر هم میتوانند صورت جوانی داشته باشند الته بخاطر فناوری و تکنولوژی در زمینه پزشکی است کعه چنین دستاوردی را به دنیای پزشکی ارائه داده است حتما شماهم در اقوام و آشنا انسانهای پیری را سراغ دارید که پویتهای چروک خود را باز کرده اند
راه‌هایی که چین و چروک صورت را باز می‌کنندامروز داشتن پوستی صاف و شفاف در سنین بالا، دیگ یک رویای دست نیافتنی نیست. با پیشرفت علم و فناوری بویژه در شاخه پوست و مو، می‌توان یک پوست چروکیده را به پوست صاف و شفاف و جوان تبدیل کرد، اما بهترین و ارزان‌ترین راه برای داشتن پوست جوان و شاداب پیشگیری از ایجاد چین و چروک در پوست است.
ممکن است شما هم افرادی را بشناسید که با وجود سن بالا، همچنان از چهره‌ای صاف و شفاف برخوردارند. اگر به عواملی که باعث پیری زودرس و بروز چین و چروک می‌شود توجه کنیم، داشتن صورتی صاف و به دور از هرگونه چین و چروک حتی در سنین بالا کار دشواری نیست.
این روزها افراد بیش از پیش به فکر زیبایی چهره و جوان ماندن پوست صورت خود هستند و این امر تنها به بانوان مربوط نمی‌شود.آقایان نیز بیشتر از گذشته به متخصصان پوست برای پیشگیری و درمان چروک صورت مراجعه می‌کنند و همواره به فکر یافتن راهی برای به تعویق انداختن پیری پوست و چهره خود هستند. اما آیا به راستی راهی وجود دارد که بتوان از پیری زودرس جلوگیری کرد و همیشه جوان‌تر از سن واقعی‌‌مان به نظر برسیم؟
علل پیدایش چین و چروک
علل زیادی در پیدایش چین و چروک صورت نقش دارند. یکی از مهم‌ترین آنها ژنتیک است برخی افراد ذاتا از پوستی مقاوم در برابر نور آفتاب و عوامل مخرب محیطی برخوردارند و تا سنین بالا نیز در برابر پیدایش چروک در صورت مقاومت می‌کنند. به عنوان مثال افرادی که نژاد روس دارند از پوست خوب و مقاومی نسبت به پیر شدن برخوردارند و بعکس برخی نژادها خیلی زود و در سنین جوانی دچار چین و چروک و شکستگی‌های پایدار می‌شوند. این پوست‌ها بسرعت و در ۳۰ ـ ۲۰ سالگی دچار چروک‌های متعدد می‌گردند. نژاد ترکمن اغلب چنین پوستی دارند.
عامل موثر دیگر در پیدایش چین و چروک پس از نژاد، نوع پوست افراد است که البته آن هم اغلب ریشه ژنتیکی دارد.پوست‌های خشک شکننده‌تر از پوست‌های چرب بوده و زودتر دچار چین و چروک می‌شوند. افرادی که زمینه آلرژی پوست یا درماتیت آتوپیک دارند اغلب دچار خشکی پوست بوده و باید مراقب پیدایش چین و چروک‌های زودرس باشند.
یکی از موثرترین اقدامات در پیشگیری از پیدایش چین و چروک زودرس چرب و مرطوب نگه‌داشتن این پوست‌هاست. پوست‌های چرب اغلب دیرتر دچار چین و چروک شده و نسبت به پیدایش سرطان‌های پوست نیز تا حدودی مقاوم‌تر هستند.
از عوامل دیگر پیدایش چین و چروک صورت می‌توان به اشعه فرابنفش اشاره کرد چه منشأ آن نورخورشید باشد و چه لامپ‌های کابین‌های سولاریوم.همه افراد باید بدانند که هیچ عاملی برای پوست انسان مخرب‌تر از اشعه فرابنفش A و B نیست.
اشعه فرابنفش B موجب آفتاب سوختگی و پیدایش سرطان پوست می‌شود و اشعه فرابنفش A نیز موجب پیدایش چین و چروک پوست، برنزه شدن پوست و کمک به اشعه فرابنفش B در پیدایش سرطان پوست می‌گردد این در حالی است که در اغلب کابین‌های سولاریوم از اشعه نوع A برای برنزه شدن پوست، استفاده می‌کنند و این ادعا که فلان کابین سولاریوم اثر سرطان‌زایی ندارد، دروغی بیش نیست.
آفتاب آنقدرها هم بی‌ضرر نیست
اگر به جوانی پوست خود علاقه‌مند هستید فرار کردن از اشعه مستقیم آفتاب بویژه در ساعات ۱۰ صبح تا ۱۵ را فراموش نکنید. از مصرف ضدآفتاب غافل نشوید و در صورت امکان از کلاه‌های لبه‌دار (سایه‌بان‌دار) یا چتر در روزهای آفتابی استفاده کنید. به نوع لباس‌هایتان نیز دقت کنید. پیراهن آستین‌بلند موجب حفاظت پوست بازو و ساعد شما خواهد شد.
مصرف دستکش‌های نخی را هنگام رانندگی به خانم‌ها و حتی آقایان توصیه می‌کنیم. اگر به صورت رانندگانی که سال‌ها مشغول این حرفه هستند، خوب دقت کنید متوجه خواهید شد که پوست نیمه چپ صورتشان دارای چین و چروک بیشتری نسبت به نیمه سمت راستشان است و این تنها به دلیل برخورد مستقیم‌تر نور آفتاب به نیمه چپ صورت هنگام رانندگی است.
به کودکان خود از سن پایین فرار کردن از نور مستقیم آفتاب و مصرف کرمهای ضدآفتاب را آموزش دهید، دقیقا همانند آموزش مسواک زدن بعد از غذا یا قبل از خواب.
سیگار و پیری زودرس
عامل مخرب دیگر برای پوست، مصرف سیگار و دخانیات است. دود سیگار موجب پیدایش چین و چروک زودرس پوست می‌گردد.کاستن اکسیژن خون و تولید رادیکال‌های آزاد ازجمله علل مهمی است که سیگار از طریق آنها کلاژن‌سازی پوست را مختل کرده و آسیب سلول‌های پوست را به همراه خواهد داشت. اگر به چهره افراد سیگاری دقت کنید و پوست آنها را با افراد هم‌سن و سال خودشان مقایسه نمایید، متوجه تفاوت فاحش چین و چروک صورت بخصوص در اطراف دهان و دور چشم آنها خواهید شد.
وقتی از انگیزه سیگار کشیدن در برخی افراد بخصوص خانم‌ها سوال می‌کنیم، کاهش اشتها و وزن را به عنوان انگیزه خود از سیگار کشیدن ذکر می‌کنند، حال آن که این افراد فراموش کرده‌اند اثرات مخرب سیگار نه‌تنها روی پوست صورت بلکه روی قسمت‌های مختلف بدن به قدری زیاد است که هرگز ارزش ندارد برای کاهش وزن از این روش استفاده کرد بلکه برای کاهش وزن و برخورداری از اندام متناسب می‌توان از ورزش‌های مفید و رژیم‌های علمی زیر نظر متخصص تغذیه استفاده کرد.
پس اگر به سلامت و جوانی پوست خود علاقه‌مند هستید، همین امروز مصرف سیگار را کنار بگذارید.
تاثیر مواد غذایی در شادابی و جوانی پوست صورت
نوع تغذیه نیز در پیدایش چین و چروک صورت موثر است. کسانی که با رژیم‌های نادرست و در مدت زمان کوتاه دچار کاهش وزن می‌شوند بسرعت دچار ریزش مو و پیدایش چین و چروک و افتادگی پوست صورت خواهند شد. داشتن رژیم غذایی متنوع و سرشار از میوه و سبزی تازه، در برخورداری از پوست شاداب و جوان اهمیت زیادی دارد.
یکی از علل مهم پیر شدن سلول‌ها، بویژه سلول‌های پوست صورت، تولید رادیکال‌های آزاد در بدن است. با مصرف مواد آنتی‌اکسیدان می‌توان این رادیکال‌های آزاد را مهار کرد و پیری را به تعویق انداخت.
میوه‌ها و سبزیجات تازه بویژه خانواده توت‌ها مثل توت‌فرنگی و شاتوت غنی از آنتی‌اکسیدان هستند.در گوجه‌فرنگی نیز ماده‌ای به نام لیکوپن وجود دارد که آنتی‌اکسیدان قوی محسوب می‌شود و در پیشگیری از پیری پوست و سایر ارگان‌های بدن مفید است.امروز بیشتر داروهای ضدپیری (Anti-aging) حاوی لیکوپن گوجه فرنگی است.
تاثیر خواب ناکافی و استرس بر سلامت پوست
عامل مضر دیگر برای جوانی و سلامت پوست، استرس‌های روحی و بی‌خوابی است.استرس روحی موجب پیدایش تغییرات هورمونی در بدن شده، رادیکال‌های آزاد در بدن تولید می‌کند و نتیجه تمام آنها پیدایش بیماری‌های قلبی ـ عروقی و نیز چروک زودرس پوست است.
اگر به چهره افرادی که شب کار هستند دقت کنید متوجه خستگی پوست و پیری زودرس در آنها خواهید شد.این افراد که مجبورند شب‌‌ها بیدار بمانند، باید شرایط استراحت و خواب خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که شرایطی شبیه خواب شب را برای خود فراهم نمایند، مثل آرامش و تاریکی محیط خواب.
این افراد مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه را بیش از دیگران مد نظر قرار دهند و تا جای ممکن باید از نور آفتاب پرهیز کنند. افراد جامعه به هم کمک کنند تا محیطی کم‌استرس و آرام را برای یکدیگر ایجاد نمایند و این امکانپذیر نیست جز با احترام به یکدیگر و احترام به قوانین مدنی و رعایت کردن آنها.
کارهای خود را برنامه‌ریزی کرده و نظم ببخشید تا کمتر دچار اضطراب و استرس در انجام کارهای روزمره شوید.حالات احساسی چهره از دیگر عوامل مهم در پیدایش چین و چروک صورت است. مثلا برخی افراد برای خندیدن به طور ناخودآگاه از عضلات دور چشم خود بیش از اندازه استفاده می‌کنند و به اصطلاح با چشم می‌خندند.
این کار موجب می‌شود که خطوطی به نام خطوط پنجه کلاغی در طرفین چشم آنها ایجاد شود یا نوع فک برخی افراد به گونه‌ای است که هنگام خندیدن، خط خنده عمیقی پیدا می‌کنند و به نوعی پوست چین بین بینی و گوشه لب مرتب در حال باز و بسته شدن است. خندیدن زیاد در این افراد به عمیق‌تر شدن این چین‌ها کمک می‌کند.
مسائل هورمونی بخصوص در خانم‌ها اهمیت زیادی در پیدایش چروک دارد. خانم‌ها پس از یائسگی دچار کاهش شدید هورمون‌‌های زنانه و به دنبال آن افتادگی قابل توجه پوست صورت می‌شوند.در آقایان نیز گاهی مصرف هورمون‌ها (جهت دوپینگ) موجب پیدایش چین و چروک عمیقی در صورت می‌گردد.
به گفته برخی پژوهشگران، جاذبه زمین در پیدایش افتادگی‌های صورت در سنین بالا دخیل است.به هر حال به‌رغم تمام مواردی که به آنها اشاره شد بعد از ۳۰ سالگی پوست صورت بتدریج دچار چین و چروک‌های ظریف خواهد شد، اما با مصرف مرتب مرطوبکنندهها، مراقبت از پوست در برابر آفتاب به هر روش ممکن مثل استفاده از کرمهای ضد آفتاب، پرهیز از استرس‌های روحی و داشتن خواب کافی، تغذیه سالم و مصرف میوه‌ها و سبزیجات، پرهیز از سیگار و … می‌توان چین و چروک صورت را به تعویق انداخت. مراجعه به متخصص پوست نیز می‌تواند شما را در رسیدن به این هدف یاری دهد. پزشک متخصص ابتدا نوع پوست را تشخیص داده و علل پیدایش چین و چروک را در آن می‌یابد و سپس برای پیشگیری و درمان اقدامات لازم را انجام می‌دهد.
راه‌های جوانسازی و بهبود پوست صورت
امروز روش‌های متعددی برای بهبود وضعیت پوست و جوانی صورت وجود دارد که به اختصار به آنها اشاره می‌کنم.
لایه‌برداری شیمیایی (پیلینگ شیمیایی): در این روش پزشک متخصص به وسیله اسیدهای میوه۷۰ ـ ۵۰ درصد لایه‌برداری پوست را انجام می‌دهد. اگر همه چیز بخوبی انجام شود، پوست شاداب‌تر خواهد شد و جوش‌های زیر پوستی کمتر شده و چروک‌های ریز و ظریف بتدریج محو خواهد شد.
این روش را به افرادی که تبخال فعال دارند تا زمان بهبود کامل توصیه نمی‌کنیم. علاوه بر اسیدهای میوه (AHA) از تری‌کلرواستیک نیز به عنوان ترکیب لایه‌بردار استفاده می‌شود.
لایه‌برداری در بهبود لک‌های صورت مانند لکه‌های حاملگی یا کک و مک نیز موثر است، ولی روی خال‌ها اثری ندارد.
لایه‌برداری مکانیکی: در این روش به وسیله دستگاه میکرودرم ابرژن، پودرهایی از جنس کریستال‌های اکسید آلومینیوم روی پوست پاشیده می‌شود و سپس مکش پوست همزمان با آن صورت می‌گیرد. این خراشیده شدن سطحی پوست و فشار منفی ایجاد شده باعث جوانسازی و شادابی پوست می‌شود و اثرات داروهای موضعی را چندین برابر می‌کند.
استفاده از امواج رادیو فرکوئنسی: امروزه دستگاه‌های متنوعی جهت لیفتینگ و جوانسازی صورت با استفاده از امواج RF وجود دارد. این روش اگر با حوصله و دقت کافی انجام شود، می‌تواند بسیار مفید باشد. البته در بعضی افراد نیز چندان مفید نخواهد بود.
اگر پس از ۳ بار استفاده از این روش، فرد نتیجه لازم را نگرفت بهتر است از ادامه آن منصرف شود و از روش‌های درمانی دیگری استفاده کند. این روش برای افرادی که در دهانشان ایمپلنت دندان یا در بدنشان پیس‌میکر قلبی و حتی پلاتین استخوانی دارند توصیه نمی‌شود، چون با وجود آنها نمی‌توان از RF استفاده کرد. اگر قبلا از ژل دائمی نیز استفاده کرده‌اید، نباید این روش برای شما انجام شود.
استفاده از لیزر: امروز لیزرهای متنوعی در خدمت جوانسازی صورت وجود دارد. ۲ نوع مهم آن شامل لیزرهای زخم‌کننده و لیزرهای بدون ایجاد زخم هستند.
بهترین نوع لیزرهای زخم‌کننده، لیزرFractional co2 است که اثر بسیار خوبی در ترمیم جوشگاه‌های آکنه و سایر جوشگاه‌ها و نیز جوانسازی دارد.
اگر به عواملی که باعث پیری زودرس و بروز چین و چروک می‌شود توجه کنیم، داشتن صورتی صاف و به دور از هرگونه چین و چروک حتی در سنین بالا کار دشواری نیست.این نوع لیزر برخلاف انواع قدیمی‌تر، زخمی که ایجاد می‌کند بسرعت و طی ۷ ـ ۴ روز التیام می‌یابد و عوارض آن بسیار اندک است.
از نوع دوم می‌توان به لیزر affirm اشاره کرد که بدون ایجاد زخم می‌تواند در جوانسازی پوست موثر باشد.
دستگاه‌های دیگری به نام IPL نیز وجود دارند که اگرچه لیزر نیستند، ولی کارآیی آنها کاملا قابل مقایسه با لیزرهاست. این دستگاه‌ها علاوه بر از بین بردن موهای زائد، در جوانسازی و لیفتینگ پوست و همچنین کاهش لک‌های صورت موثر است.
یکی از جدیدترین این دستگاه‌ها، IPL نسل چهارم و به نام FPJ معروف است. ویژگی این دستگاه این است که پزشک متخصص می‌تواند نوع فیلتر، مدت پالس و میزان انرژی را خود انتخاب کند. از آنجا که این دستگاه‌ها کاملا مانند یک تیغ دو لبه‌اند استفاده از آنها فقط باید از سوی متخصص پوست آگاه به مبانی نور و لیزر صورت گیرد.
چنانچه با انتخاب پارامترهای مناسب از آنها استفاده شود، نتایج درمانی بسیار خوبی به همراه خواهد داشت و نتایج لازم که شامل کاهش لک‌های صورت، عروق گشاده شده پوست و موهای زائد است، همزمان با جوانسازی و لیفتینگ به دست خواهد آمد. یعنی همزمان با یک تیر می‌توان چند هدف را زد.
تزریق بوتاکس: چین‌های صورت به دو دسته دینامیک و استاتیک تقسیم می‌شوند، انقباض عضلات صورت موجب پیدایش چین‌های عمود بر محور انقباض عضلات می‌شود.
مثلا وقتی پیشانی خود را بالا می‌اندازید یکسری خطوط افقی به وجود می‌آید که پس از رهاسازی انقباض برطرف خواهد شد یا هنگام اخم کردن، خطوط عمودی بین ابروهایتان ایجاد می‌شود، این چین‌ها، چین‌های دینامیک هستند که با رفع انقباض عضلانی رفع خواهند شد.
بتدریج و با ادامه این باز و بسته‌شدن‌ها، چین‌های دینامیک تبدیل به چین‌های پایدار و ثابت می‌شوند که به آنها چین‌های استاتیک می‌گویند. تزریق بوتاکس موجب فلج عضلانی و بهبود چین‌های دینامیک برای مدت ۶ ـ۴ ماه می‌شود.
اصولا اگر این تزریق۵ ـ۳ مرتبه و هر ۶ ماه یک بار تکرار شود، اثرات آن نسبتا باقی خواهد ماند، چرا که هم عضلات طی مدت چند ماه بی‌حرکتی، آتروفیک و ضعیف می‌شوند و هم عادت اخم کردن و پیشانی بالا انداختن بتدریج از بین خواهد رفت و عمق چین‌ها کاهش خواهد یافت.
تزریق این دارو حتما باید توسط متخصص پوست و مو یا جراح پلاستیک انجام شود.از تزریق این دارو توسط افراد غیرمتخصص جدا پرهیز کنید، زیرا گاهی عوارض جبران‌ناپذیری را به دنبال خواهد داشت؛ عوارضی مانند افتادگی پلک و دوبینی و ایجاد آلرژی به بوتاکس غیراستاندارد.
برخی چین‌ها را نمی‌توان فقط با بوتاکس از بین برد به عبارتی برای برخی چین‌های عمیق، تزریق بوتاکس لازم است، اما کافی نیست. در این موارد می‌توان از لیزر درمانی یا تزریق فیلر کمک گرفت.
تزریق فیلر: برخی چین‌ها مثل چین‌های عمیق اخم، پیشانی یا دور چشم و بخصوص خط خنده نیاز به پر شدن توسط یک ماده خارجی دارد. این ماده می‌تواند چربی بدن خود فرد یا یک ژل استاندارد باشد. در تزریق ژل توجه به این نکات خیلی ضروری است.
۱ـ مطمئن شوید که تزریق مواد از سوی متخصص پوست و مو یا جراح پلاستیک برای شما انجام می‌شود.
۲ـ از نوع ماده تزریق شده مطمئن شوید.
برخی ژل‌ها عوارض غیرقابل جبرانی به همراه دارند. مثلا تزریق ژل پاژ که یک ژل دائمی است در بسیاری از افراد عوارض سوء شدیدی ایجاد کرده و آنها را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو کرده است.
ژل‌های موقت بهترین نوع ژل محسوب می‌شوند و حدود ۱۲ـ ۹ ماه باقی خواهند ماند.در صورتی که از وارد شدن یک ماده خارجی صناعی به بدنتان ترس دارید، میتوانید از تزریق چربی استفاده کنید.
در این روش از چربی بدن خودتان برای پر کردن نواقص و چین‌های صورتتان و حتی گونه‌گذاری استفاده می‌شود.کرم‌ها و ماسک‌هایی که به کمک جوانسازی می‌آیند
کرمهای مختلفی از سوی پزشکان تجویز می‌شوند که شامل کرمهای حاوی اسیدهای میوه یا آلفاهیدروکسی اسیدند که تا غلظت ۱۵ درصد توسط خود فرد در منزل قابل استفاده هستند.
کرمهای لایه‌بردار مانند ترتینوئین نیز در جوان نگه داشتن پوست و رفع چین و چروک‌های ظریف موثرند. البته مصرف این کرم در خانم‌های باردار، به دلیل خاصیت تراتوژنیسیته آن اکیدا ممنوع است. همه این کرمهای لایه‌بردار و پیلینگ‌کننده به شرطی مفید خواهند بود که کرمهای ضد آفتاب هر روز استفاده شوند، زیرا لایه‌برداری شب هنگام، پوست را در برابر نور آفتاب حساس و آسیب‌پذیر خواهد کرد. کرمهای ویتامینه بخصوص آن دسته که حاوی ویتامین E و C هستند نیز در محافظت و جوان نگه داشتن پوست مفیدند و حتی با برخی اثرات مخرب نور آفتاب روی پوست مقابله می‌کنند.
کرمهای حاوی استروژن‌های گیاهی (فیتو استروژن) مشتق از سویا هستند. این کرم‌ها برای خانم‌های یائسه توصیه می‌شود. افرادی که پوست‌های خشک دارند مصرف مرتب مرطوبکنندهها را مد نظر داشته باشند. گاهی پوست‌های چرب نیز به دلیل مصرف برخی داروهای لایه‌بردار یا الکلی مثلا برای درمان آکنه یا جوش صورت یا شستشوی مکرر با آب و صابون دچار خشکی می‌شوند. به این افراد مصرف کرمهای مرطوب‌کننده بدون چربی توصیه می‌شود. بهتر است برای شستشوی صورت از صابون‌های ملایم استفاده کنید تا چربی سطح پوست به طور کامل از بین نرود و شوینده، تنها آلودگی‌ها را از پوست صورت پاک کند.
دکتر بهروز باریک بین متخصص پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
