کودکان امروزی چگونه زندگی خود را میگذارنند و وقت آن ها چگونه میگذرد والدین آن ها چه وظیفه ای در این زمینه دارند و چگونه باید به فرزندانشان رسیدگی کنند نحوه صحیح پرورش و تعالی کودکان چگونه باید باشد
در گذشته کودکان در کوچه و پارک و مدرسه فعالیت‌های فیزیکی داشتند و به بازی با هم سن و سال‌هایشان می‌پرداختند. اگر از بچه‌های قدیم که امروز پدر و مادر شده‌اند بپرسید می‌گویند: «صبح که می‌شد از خانه بیرون می‌آمدیم ، یا بالای درخت بودیم یا روی قله کوه یا لب رودخانه» ساعتی هم کارتون بود که از شبکه‌های داخلی پخش می‌شد.
حالا اما با توجه به همین پیشرفت‌ها و انتشار اخبار و اطلاعات دسترسی به همه چیز مثل آب خوردن راحت شده و بسیاری از کودکان بدون هیچ کنترلی به هر برنامه و نرم افزار و کارتونی که بخواهند دسترسی دارند. گرداب می‌چرخد و به درون می‌کشد و چند روز بعد برنامه عادی زندگی می‌شود.وقتی کودکی همراه با خانواده‌اش مشغول تماشای فیلم خشن است و صحنه‌هایی می‌بیند که از درک و تجزیه و تحلیل شان عاجز است، معلوم است که چه اتفاقی در ذهن‌اش خواهد افتاد. نتیجه، تقلید صرف از خشونتی است که تفکیکی میان ماهیت واقعی و مجازی آن نمی‌توان قائل شد.در حال حاضر بیشتر فیلم‌ها و کارتون‌های ماهواره‌ای و حتی برنامه‌ها و بازی‌های موبایلی که از سوی برخی شرکت‌ها برای طیف سنی کودکان و نوجوانان ساخته می‌شود انگار در همین مسابقه سیر می‌کنند. دشمنانی که باید کشته شوند، خانه‌هایی که باید به آتش کشیده شوند و…
دکتر مهدی خانبانی، روانشناس کودک با تأکید بر اینکه اساس و مبنای والدین خوبی بودن مبتنی بر بازی کردن در دوران کودکی است، اعلام کرد: کشور ما ایران در بین کشورهایی که عضو کنوانسیون خرید اسباب بازی هستند، تقریباً جزء 5 کشور آخر جهان قرار دارد که یعنی تقریباً اسباب‌بازی درست و حسابی برای کودکانمان خریداری نمی‌کنیم.
ایران جز 5 کشور اول مصرف اسباب‌بازی‌های آموزشی
این روانشناس کودک با اعلام اینکه کشور ما در خرید اسباب‌بازی‌های آموزشی جزء 5 کشور اول جهان قرار دارد، بیان کرد: همیشه علاقه داریم اسباب‌بازی‌ای برای فرزندانمان خریداری کنیم تا با آن فردی همچون انیشتن، پروفسور هشترودی و دیگر دانشمندان شود در صورتی که این تفکر اشتباه است.
آمار عجیب استفاده از وسایل ارتباط جمعی در ایران
خانبانی با بیان اینکه کودکان امروزی بیش از هر چیز درگیر لب‌تاپ و تبلت و وسایل این‌چنینی هستند، اظهار کرد: وقت کودک در دوران بچگی به بازی کردن و تفریح اختصاص یابد و استفاده از وسایل ارتباطی در ساعت بسیار محدودی صورت گیرد.
وی با اعلام اینکه در استاندارد جهانی حداکثر زمان برای استفاده کودک از وسایلی نظیر تلویزیون، رادیو، اینترنت، تمامی دستگاه‌های سرگرم کننده در 24 ساعت شبانه روز دو ساعت است، افزود: متأسفانه در ایران حداقل زمان استفاده از این وسایل در شهرهای بزرگ به طور میانگین 4 ساعت است و ایران یکی از پربیننده‌ترین کشورها در تماشای تلویزیون است.
دوران طلایی آبیاری خلاقیت کودک
خانبانی با بیان اینکه انسان باید در هر دوره از زندگی مراحل تحولی را به خوبی و خوشی زندگی کند، اظهار کرد: بازی کردن مهمترین فعالیت در دوره 4 سال ابتدایی زندگی کودک است که زمینه‌ساز آبیاری خلاقیت در کودک می‌شود.
وی با اشاره به اینکه امروزه به دلیل کم‌حوصلگی، مشکلات اقتصادی و کمبود وقت والدین تمایل دارند زمان کمتری را به فرزندان خود اختصاص دهند، گفت: پدر و مادرها برای این منظور آنها امتیازاتی به کودک خود میدهند تا کودک آرام باشد و یکی از این امتیازات قرار دادن دستگاه‌هایی نظیر تبلت، گوشی‌های هوشمند، پلی استیشن و سایر وسایل ارتباطی است.
امنیت بزرگسالی در دستان کودکی
دکتر حسین ابراهیمی‌مقدم، روانپزشک در گفتگو با باشگاه خبرنگاران در خصوص اهمیت دوران کودکی اظهار کرد:بچه‌هایی که در کودکی از یک خانواده امن و ایمن برخوردار بوده‌اند در دوران بزرگسالی رفتارهایی تؤام با امنیت و ایمنی را نشان میدهند، اما بچه‌هایی که ارتباطات اجتماعی و روانی درستی نداشتند در بزرگسالی نیز نیاموخته‌اند که رفتارهای درستی داشته باشند.
این روانپزشک با اشاره به تحقیقات فراوانی که در این زمینه صورت گرفته بیان کرد: در یک تحقیق تعدادی از بچه میمون‌ها بزرگ شدند و دسته‌ای دیگر با بچه میمون‌ها و بازی و دعوا با سایر همسالان خود رشد یافتند.
وی افزود: نتایج این مطالعه نشان داد بچه میمون‌هایی که از کودکی با بچه‌های دیگر بزرگ شدند در بزرگسالی سازگاری بیشتری داشتند ولی بچه‌هایی که تنها بزرگ شده بودند با جفت خودشان ناسازگاری، کشمکش و جنگ و دعوا داشتند.
توانمندی‌های جزیره‌ای کودکان امروز
خانبانی با بیان اینکه استفاده بیش از حد کودکان از وسایل ارتباطی منجر به اضافه وزن و زمینه‌ساز چاقی در آنها می‌شود، گفت: این کودکان در دوست‌یابی دچار مشکل می‌شوند و نمی‌توانند ارتباط خوبی با دوستان خود برقرار کنند که علاوه بر این موارد توانمندی‌های آنها به صورت جزیره‌ای رشد می‌یابد که در بزرگسالی به طور مشخص بروز خواهد کرد.
این روانشناس در رابطه با توانمندی‌های جزیره‌ای کودکان امروزی اظهار داشت: انسان دارای توانمندی‌های متعددی است و اگر به کارنامه تحصیلی افراد در دوران مختلف توجه کنیم متوجه می‌شویم افراد در تمامی درس‌ها دارای توانایی یکسان نیستند و برخی در دروس حفظی و عده‌ای نیز در دروس منطقی قویتر هستند.
سردرگمی والدین و تنبلی فرزندان دو روی سکه فناوری
وی تصریح کرد: استفاده و صرف از اینترنت تبلت‌ها و این دسته از وسایل برای بچه‌ها باعث می‌شود که توانمندی جزیره‌ای یعنی تک توانمندی در کودکان افزایش پیدا کنند و بچه تنها مهارت استفاده از اینترنت و وسایل هوشمند امروزی را داراست.
این روانشناس افزود: این دسته از کودکان توانایی‌های برقراری ارتباط مانند بچه‌های قدیم و نسل‌های گذشته با دوستان خود و بازی کردن با آنها را ندارند که این مشکل نشان می‌دهد که بچه در توانایی‌های خود آسیب دیده و ضعیف شده است و به این حالت رشد توانمندی‌های جزیره‌ای می‌گویند.
سخت رویی ساختار وجودی شخصیت
ابراهیمی مقدم، با بیان اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد بچه‌هایی که دور از خانواده و یا با سرپرست بد بوده‌اند در بزرگسالی از پس مشکلات خود نتوانستند برآیند، تصریح کرد: در برخی از موارد مشخص شد که یک زندگی بسیار سخت با رعایت برخی اصول و موازین منجر به بالا رفتن سطح مقاومت و استقامت در بعضی از افراد می‌شود که اصطلاحاً به این اشخاص سخت‌روی یا hardiness می‌گویند.
این روانپزشک با اظهار اینکه مسلماً خانواده‌های سالم و ایمن فرزندان سالم‌تر دارای بهداشت روانی و احساس امنیت تربیت می‌کنند، افزود: شاید بتوان گفت فرزندان طلاق از خانواده‌هایی که دچار درگیری و آشفتگی دائم و بحث و مجادله فراوان هستند وضعیت بهتری دارند.
نحوه ترک عادت دادن کودکان از تبلت
خانبانی در خصوص تربیت کودکان برای نسل آینده گفت: باید فرزندانمان علاوه بر داشتن کودکی، مهارت داشتن اعتماد به نفس، حل مسئله، مقابله با اضطراب و افسردگی را بلد باشند یعنی کودکی که توانا باشد و خودش بتواند با افسردگی و اضطراب و مشکلات خود مقابله کند و توانایی حل مسئله در مورد مسائل روزانه‌اش داشت باشد، در آینده می‌تواند پدر و مادر خوبی شود.
وی با اظهار اینکه در واقع ما بچه‌ها را برای حل مسائل ریاضی مانند جذر و کسر بار می‌آوریم، تصریح کرد: این مسائل در زندگی واقعی فرزندانمان چقدر به درد می‌خورد و بعد از آخرین امتحان هرگز مطلبی از آنها را به خاطر ندارند.
استقلال کودک؛ کلید موفقیت در آینده
این روانشناس با بیان اینکه باید فرزندانمان را برای همسرپروری و فرزندپروری آموزش دهیم، گفت: متأسفانه آموزش‌های دوران تحصیل در کشور ما مبتنی بر همسر و فرزندپروری نیست و ما در بهترین حالت شاگرد خوب پرورش می‌دهیم که این مسئله ایراد دارد و باید همسران خوب پرورش دهیم.
خانبانی در مورد خصوصیات همسر خوب اظهار کرد: همسر خوب تکذیب نمی‌کند و تأیید می‌کند و به دنبال پوشاندن عیب طرف مقابل است و متأسفانه این مهارت‌ها را به بچه‌ها در مدارس آموزش نمی‌دهیم و تنها مغز آنها را مانند انبار از حفظیات پر می‌کنیم.
این روانشناس کودک افزود: فرزندانمان در کنکور انبار حفظیات خود را تخلیه می‌کنند و بعد با رتبه‌بندی سرنوشتشان تعیین می‌شود.
به فرزندان خود مسئولیت دهیم
خانبانی به پدر و مادرها توصیه کرد: اصول و شیوه‌های فرزندپروری در خانواده‌ها باید مرسوم شود و توانمندی‌های محیطی بچه‌ها افزایش پیدا کند و در واقع کودک باید بتواند در محیط طبیعی رشد کند.
وی با بیان اینکه آپارتمان یک محیط طبیعی است، تصریح کرد: هر روز پدر و مادر باید با هم در کنار فرزند یا فرزندانشان خارج از محیط منزل حضور داشته باشند و با یکدیگر ورزش کنند و قدم بزنند و به خرید بروند تا فرزندان تمام محیط طبیعی را به نحو یکسان کشف و ضبط و درک کنند.
خانبانی افزود: باید با دادن مسئولیت به بچه و از او مسئولیت خواستن و قرارداد اجتماعی در این زمینه امضا کردن، او را برای بزرگسالی و پدرومادری آماده کرد.
گزارش از هانیه اسماعیلی
باشگاه خبرنگاران جوان،
