اگر نگران پرخوری فرزندتان هستید توصیه می کنیم ابتدا به دنبال علت آن باشید و ببینید تشخیصتان در این زمینه درست است یا نادرست و سعی کنید برنامه غذایی سالمی با توجه به پرخوربودن فرزندتان تهیه ببینید
آیا معده کودکتان سر و ته ندارد و هر چقدر غذا می خورد باز هم سیر نمی شود؟ آیا دختر یا پسر کوچکتان خیلی بیشتر از سایر همسن و سالانش غذا می خورد و کم کم علائم چاقی و اضافه وزن در بدنش نمایان شده است؟ ایا نمی دانید چطور باید جلوی پرخوری هایش را بگیرید چون هر بار که بشقاب را از جلویش بر می دارید، جیغ و داد راه می اندازد؟ شما تنها نیستید. بسیاری از والدین در سراسر دنیا با مشکل پرخوری کودکشان مواجه هستند. اگر می خواهید این اختلال را رفع کنید با ما همراه شوید و توصیه های مان را جدی بگیرید.
علت پرخوری کودک را درک کنید
چرا فرزند شما زیاد غذا می خورد و اصلا چه موقعی پرخوری می کند؟ آیا پرخوری اش ناشی از بی حوصلگی است و کار دیگری برای انجام دادن ندارد؟ آیا زیاد غذا می خورد تا توجه اطرافیان را جلب کند؟ آیا در میان اعضای خانواده شخص پرخوری هست که کودک می خواهد از او تقلید کند؟ یادتان باشد به محض اینکه دلیل پرخوری کودک را درک کنید، می توانید یا رفع علت، این رفتار نادرست را نیز اصلاح کنید.
اطلاعات تغذیه ای خود را تکمیل کنید
با یک کارشناس یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا بدانید فرزندتان چه قدر باید غذا بخورد. بنابراین به مقایسه کودکتان با همسن و سالانش اکتفا نکنید چون وزن، قد و جنسیت کودک علاوه بر سن او بر میزان کالری ای که در طول روز نیاز دارد تاثیر می گذارد. بعد از اینکه متوجه شدید فرزندتان به چه میزان کالری در طول روز نیاز دارد، با کمک کارشناس تغذیه یک رژیم غذایی متنوع و متعادل برای کودک در نظر بگیرید. خوراکی های پرکالری و کم حجم را از برنامه غذایی روزانه او حذف کرده، در عواض مواد غذایی حاوی پروتئین را جایگزین کنید. چربی و قندهای اضافه را کم کرده و مواد غذایی حاوی قند سالم از جمله میوه و میوه خشک را در برنامه غذایی او بگنجانید.
فرصت های وسوسه انگیز را حذف کنید
غذاهای پرحجم و پرکالری و انواع میان وعده های ناسالم را در دسترس یا جلوی چشم کودک قرار ندهید. وقتی روی میز یک ظرف پر از شکلات یا چیپس وجود دارد، خیلی از بزرگترها هم نمی توانند جلوی خودشان را بگیرند تا به آن ناخنک نزنند؛ پس نمی شود از بچه ها انتظار داشت که سراغ تنقلاتی که می بینند نروند.
خوراکی خوردن از یخچال ممنوع!
غذاخوردن را به سر سفره و میز غذا محدود کنید و اجازه ندهید کودک هر موقع و هر جا که دلش خواست خوراکی بخورد. به او یاد بدهید که فقط از چیزهایی که توی بشقابش می گذارید بردارد و مستقیما سر یخچال نرود. برای این کار برنامه مشخصی داشته باشید و از آن پیروی کنید تا به تدریج عادت غذاخوردن در زمان و مکان معین برای کودک نهادینه شود.
به کودک یاد بدهید غذایش را خوب بجود
گاهی وقت ها پرخوری کودک به این دلیل است که تند غذا می خورد و به مغزش اجازه نمی دهد تا سیر شدن را درک کند. جویدن آرام غذا و مکث کردن بین لقمه ها را به او یاد بدهید. این کار به مغز کودک کمک می کند تا پیغام سیری را دریافت کرده، آن را درک کند.
کودک را گرسنه نگه ندارید
غذا را سروقت آماده کنید و زمان غذاخوردن کودک را به تعویق نیندازید. در مواقعی که غذا خوردن به هر دلیلی دیر می شود یک میان وعده کوچک به او بدهید تا بخشی از گرسنگی اش رفع شود. گرسنه نگه داشتن کودک تا زمان صرف غذای اصلی باعث می شود که وقتی غذا آماده شد هجوم بیاورد و بدون فکر و بیشتر از چیزی که واقعا میل دارد غذا بخورد.
پاداش غذایی ندهید
اگر می خواهید به فرزندتان پاداش بدهید، از غذا به عنوان جایزه استفاده نکنید چون با این کار دید کودک را نسبت به غذا عوض می کنید. در ضمن برای رفع گریه و ناراحتی کودک نیز به او خوراکی ندهید یا سعی نکنید با دادن شکلات و شیرینی عصبانیتش را کنترل کنید.
پدرها مراقب غذاخوردنشان باشند
بچه ها معمولا برای غذا خوردن از همان الگویی تبعیت می کنند که پدرانشان دارند. اگر پدر خانواده تند تند غذا می خورد، تنقلات را به غذا ترجیح می دهد، پرخوری می کند و… به طور غیرمستقیم این اجازه را به کودک می دهد تا از این الگوهای غلط پیروی کند.
به جای توجه نشان دادن به انتخاب غلط، انتخاب های درست را تشویق کنید
وقتی کودکتان شکلات، چیپس یا بیکسوئیت های شور را به عنوان میان وعده انتخاب می کند او را تحقیر نکنید، در عوض انتخاب های غذایی سالمش را تشویق کنید. با این کار کودکتان یاد می گیرد که برای کسب تشویق و توجه شما چه انتخاب هایی داشته باشد.
یک ورزشکار تربیت کنید
گاهی اوقات چاقی و اضافه وزن کودک به دلیل پرخوری نیست بلکه بی تحرکی کودک است که باعث شده چاق شود. در این موارد به جای محدود کردن کالری های دریافتی فرزندتان او را به ورزش و فعالیت بدنی تشویق کنید تا چربی های ذخیره را بسوزاند.
فقط به غذا خوردن کودک توجه نکنید
اگر فقط غذا خوردن کودکتان را تشویق کنید و بیش از حد به آن توجه نشان دهید به سرعت او را به بچه ای پرخور تبدیل می کنید. علت این پرخوری هم کاملا واضح است چون فرزند شما با این کار می خواهد توجه تان را جلب کند. پس به جای تمرکز روی غذا خوردن یا نخوردن کودک به سایر کارهای او هم توجه کنید و او را مورد تشویق قرار دهید.
راهکارهایی برای تشویق کودکانی که کم غذا می خورند
یکی از مشکلات رفتاری شایع کودکان که پدرها و مادرها را عصبانی و نگران می کند و بیش از حد می ترساند، غذا نخوردن بچه هاست. روان شناسان معتقدند کودکان تا قبل از شش سالگی به شدت سرگرم دنیای خودشان هستند و به همین دلیل توجه چندانی به خوراکی نمی کنند یا به اصطلاح برای غذا خوردن وقت ندارند. متاسفانه اغلب والدین نمی توانند با این قضیه به درستی برخورد کنند و با توجه بیش از حد به غذا نخوردن کودک، به جای رفع عادت نادرست، آن را بدتر می کنند. اگر شما هم با این مشکل مواجهید و نمی دانید چطور باید با غذا نخوردن فرزندتان کنار بیایید، این راهنما را از دست ندهید.
به کودک باج ندهید
کودک به راحتی می تواند حساسیت شما را به غذا خوردن یا نخوردن خودش درک کرده و آن را به یک بازی برای جلب توجه تبدیل می کند؛ مثلا تا زمانی که شما به کودکتان باج می دهید یا بیش از حد به غذا نخوردنش توجه کنید یا دائم از او می خواهید سر سفره بنشیند و غذایش را بخورد، احساس قدرت می کند و از شما امتیاز خواهد گرفت.
خونسرد باشید
درست است که غذا نخوردن کودک می تواند شما را تا سرحد مرگ بترساند یا حتی عصبی کند اما اجازه ندهید او این عصبانیت را در رفتار، صدا یا صورتتان تشخیص دهد. وقتی به غذا نخوردن کودک واکنش نشان می دهید- حتی اگر این واکنش منفی باشد- او احساس می کند با غذا نخوردن رضایت بیشتری به دست می آورد و توجه بیشتری جلب می کند، پس به این رفتار ادامه خواهد داد.
در مقابل کودک درباره غذا نخوردن او صحبت نکنید
شاید شما دلتان بخواهد نگرانی خود را از غذا نخوردن دختر یا پسر کوچکتان ابراز و با دیگران مشورت کنید، اما مراقب باشید که خودش این حرف ها و اظهارنظرها را نشنود. وقتی شما در یک جمع خانوادگی از غذا نخوردن فرزندتان حرف می زنید، او احساس می کند مورد توجه قرار گرفته و به همین دلیل احساس رضایت می کند؛ بنابراین به غذا نخوردن ادامه می دهد تا توجه بیشتری جلب کند.
پاداش بدهید اما نه خوراکی
غذا خوردن زیاد یا کم خورد آن به سلامت کودک لطمه می زند. اگر شما برای اینکه بچه تان غذا بخورد، برایش پاداش های خوراکی از جمله شکلات، دسر و… در نظر بگیرید به مفهوم غذا در ذهن کودک صدمه می زنید.
غذا خوردن کودک را تشویق کنید
اغلب والدین به جای توجه نشان دادن به غذا خوردن کودک، امتناع او را از غذا می بینند و به آن توجه می کنند. برای اینکه بتوانید این مشکل را حل کنید باید نوع توجه خود را تغییر دهید. اگر فرزندتان غذایش را پس زد و فقط ماست خورد، خونسردی تان را حفظ کرده و به غذا نخوردنش واکنش نشان ندهید. در عوض بگویید: «خوشحالم که ماست دوست داری». با این کار به فرزندتان می فهمانید که غذا خوردن مورد تشویق است.
اجازه دهید سر سفره بماند حتی اگر غذا نمی خورد
لزومی ندارد کودک را به غذا خوردن مجبور کنید، اما از او بخواهید که کنار شما سر میز یا سفر بنشیند. به او بگویید هر وقت غذا خوردنش تمام شد و دیگر میلی به غذا نداشت به شما اطلاع دهد تا بشقابش را بردارید. حضور کودک سر میز یا سفره غذا در کنار اعضای خانواده، بدون اینکه برای غذا خوردن تحت فشار باشد، در ایجاد عادات غذایی سالم مفید است. در ضمن به این موضوع توجه کنید که فرزندتان در چه زمانی گرسنه تر است تا بتوانید زمان خوردن شام یا ناهار را با نیازهای او تنظیم کنید.
بازی کنید
بچه ها از بازی کردن لذت می برند حتی اگر موضوع بازی غذا باشد. از کودک بخواهید چشم هایش را بیندد و کمی از هر ماده غذایی را توی دهانش قرار دهید تا بتواند نوع آن را از روی طعمش حدس بزند. البته یادتان باشد در این بازی فقط از غذاهایی که او دوست ندارد استفاده کنید.
بچه ها را در پختن غذا سهیم کنید
از دختر یا پسر کوچکتان در آشپزخانه کمک بگیرید. لازم نیست او بداند که این کار را می کنید تا به غذا خوردن تشویق شود. موقع آشپزی هم برایش موعظه نکنید! در عوض از او بخواهید تخم مرغ ها را بشکند، توی غذا نمک بریزد، سس را هم بزند و… وقتی هم غذا را سر میز یا سفره می برید با صدای بلند اعلام کنید که این غذا دست پخت هر دو نفر شماست؛ تا به این ترتیب انگیزه خوردن را در فرزندتان تقویت کنید.
از بچه ها نظرخواهی کنید
بعضی وقت ها به کودک اجازه دهید تا خودش در مورد غذا یا میان وعده ای که می خواهد بخورد تصمیم بگیرد. وقتی او می بیند که اظهارنظرش مورد توجه شما قرار گرفته، به طور قطع هیجان بیشتری برای غذا خوردن پیدا می کند. در ضمن انتخاب های عاقلانه و سالمش را تشویق کنید. البته یادتان باشد هر بار دو یا سه انتخاب جلوی پایش قرار دهید تا برای گرفتن تصمیم دچار مشکل نشود.
مراقب الگوی غذا خوردن خودتان باشید
آیا خودتان صبحانه نمی خورید اما از فرزندتان می خواهید که صبحانه اش را کامل بخورد و هیچ چیزی باقی نگذارد؟! وقتی شما یک وعده غذایی را حذف می کنید این فکر را در کودک ایجاد می کنید که غذا نخوردن اشکالی ندارد و او هم می تواند مثل شما گاهی از بعضی غذاها صرف نظر کند.
از کودک انتظار غیرواقعی نداشته باشید
گاهی اوقات غذا خوردن کودکان طبیعی است اما انتظاراتی که پدر و مادر یا اطرافیان از آنها دارند غیرواقعی است و تناسبی با سن شان ندارد. با یک کارشناس تغذیه مشورت کنید تا بدانید کودکتان در سن و سالی که هست باید چند بار و هر بار چه اندازه غذا بخورد. در مورد جزییات از جمله میوه، سبزی، تنقلات و… از کارشناس سوال کنید. همچنین در مورد چاشنی های غذایی نیز از او بپرسید تا بدانید اگر مثلا کودکتان گوشت نمی خورد، این کمبود با کدام ماده غذایی قابل جبران است.
مجله سلامانه – مستانه تابش
