کچلی عنوانی کلی است که برای بیماری های عفونی قارچی در سطح پوست و سر به کار می رود. قارچ ها انواع مختلفی دارند، ولی همه آنها باعث کچلی نمی شوند. نوعی قارچ به نام قارچ کپکی عامل عفونتی است که باعث کچلی می شود. در این مطلب به انواع کچلی و راه های پیشگیری از آن اشاره می کنیم.
از نظر علمی به این نوع از کچلی ها بیماری های تینه آ یا درماتوفیتوزیس اطلاق می شود. این قارچ ها ممکن است روی هر نقطه از بدن مانند پوست سر، پوست صورت، ناحیه ریش و سبیل، دست ها، پاها، کشاله ران و ناخن ها ظاهر شوند. کچلی پوست در سنین مختلف و در بین خانم ها و آقایان متفاوت است؛ یعنی بعضی از کچلی ها در کودکان، بعضی ها در آقایان و برخی هم در خانم ها شایع تر است.
کچلی سر
این نوع از کچلی در کودکان شایع تر است. بعد از سن بلوغ غدد چربی ساز فعال تر می شوند و میزان چربی بیشتری ترشح می کنند. این چربی ها خاصیت ضدقارچی دارند و مانع رشد قارچ می شوند. کچلی سر بخصوص در کودکان دبستانی که با هم در ارتباط هستند بیشتر دیده می شود. کچلی سر توام با پوسته ریزی و التهاب است و اگر موی همان ناحیه را با انگشتانمان بکشیم براحتی کنده می شود. درمان سریع این بیماران ضرورت دارد، زیرا احتمال آسیب رساندن به ریشه مو توسط قارچ بالاست و اگر ریشه صدمه ببیند ممکن است دیگر در آن ناحیه مویی نروید و بیمار به کچلی دائم دچار شود.
کچلی ریش و سبیل
این نوع از کچلی همان طور که از نامش پیداست، در مردان بزرگسال دیده می شود. مبتلایان اغلب شاغلانی هستند که با کشاورزی و زراعت سر و کار دارند. در واقع می توان گفت این نوع از قارچ در اثر تماس فرد با دام و مواد گیاهی کشاورزی، گل و گیاه و بقایای گیاهان در زمین های کشاورزی بروز می کند. البته ریختن ریش و سبیل دلایل متعددی دارد که یکی از آنها عفونت های قارچی است که حتما باید پزشک تائید کند.
کچلی صورت
کچلی صورت در خانم ها بیشتر دیده می شود؛ ولی به طور کلی در افراد ورزشکاری که مجبورند به طور فیزیکی با هم درگیر شوند مانند ورزش کشتی یا جودو، ابتلا به کچلی صورت بیشتر است. عفونت قارچی در پوست صورت معمولا با تغییر رنگ خود را نشان می دهد.
کچلی کشاله ران
افرادی که در محیط های گرم و مرطوب مانند محیط های بسته، مناطق شرجی کشور یا استخر کار می کنند و دچار تعریق زیادی هستند، بیشتر دچار این عارضه می شوند. به نظر می رسد ایجاد رطوبت در کشاله ران و ساییدگی ران ها به همدیگر، پوست را نسبت به عوامل عفونی قارچی نفوذپذیر می کند و خارش و اذیت زیادی پدید می آورد که گاهی با التهاب زیادی همراه می شود.
کچلی دست و پا
این کچلی هم تا حدودی بیماری شغلی محسوب می شود و در افرادی که با گل و گیاه و خاک سروکار دارند بیشتر دیده می شود. البته کچلی دست و پا خیلی وقت ها با اگزما اشتباه گرفته می شود و مدتی درمان غلط روی آن انجام می شود و بعد از اثبات مقاوم بودن عفونت به درمان، این شبهه پیش می آید که ضایعات شاید قارچی باشند که با بررسی آزمایشگاهی نوع بیماری کاملا مشخص می شود. کچلی انگشتان پا شایع تر از دیگر کچلی ها در دست و دیگر نقاط پاست؛ زیرا در فاصله بین دو انگشت بخصوص در انگشتان چهارم و پنجم تهویه خوبی وجود ندارد. زیرا از دیگر انگشتان پا بیشتر کیپِ هم هستند. این عفونت آن قدر در ورزشکاران شایع است که به بیماری انگشتان ورزشکاران هم معروف است.
کچلی ناخن
وقتی صدمه ای به ناخن وارد می شود، ممکن است شرایط برای نفوذ و تکثیر قارچ ها فراهم شود. ویژگی کچلی ناخن این است که از ده ناخن در دست و ده ناخن در پا تعداد کمی از ناخن ها یعنی فقط یک یا دو ناخن گرفتار می شوند و دستگاه دفاعی بدن طوری است که مانع گسترش کچلی به دیگر ناخن ها می شود. همین شکل بروز بیماری است که به پزشک امکان تشخیص درست بیماری و تمایز آن را از دیگر درگیری های ناخنی می دهد. رنگ ناخن متمایل به خاکستری است و جلا و براقی خود را از دست می دهد، اما برای تشخیص قطعی باید نمونه برداری کنند و به آزمایشگاه بفرستند.
کچلی رنگارنگ
کچلی رنگارنگ با کچلی های گفته شده متفاوت است. نام علمی آن هم تینا ورسیکالر است. عامل عفونت با دیگر عفونت های قارچی ذکر شده متفاوت است. در افرادی که پوست سبزه دارند، معمولا کچلی ها به رنگ روشن تر دیده می شوند. در کسانی که پوست روشن دارند، لکه ها به شکل قهوه ای و تیره تر مشاهده می شود. اگر فرد با همین بیماری در هوای گرم قرار بگیرد، ممکن است لکه ها ملتهب و به رنگ قرمز دیده شوند. علت نامگذاری اش هم همین تغییر رنگ در پوست های متفاوت و شرایط محیطی گوناگون است.
برای جلوگیری از عفونت های قارچی چه باید کرد؟
عفونت های قارچی بسیار شایع است و شاید نتوان براحتی مانع ابتلا به آن شد و هر انسانی حداقل یک بار در طول زندگی به آن مبتلا می شود، ولی شکی نیست که راه انتقال باید محدود شود؛ چون این عفونت ها از طریق فرد آلوده به قارچ به فرد دیگر منتقل می شود. همچنین اشیا، گیاهان حامل قارچ، حوله و لوازم شخصی دیگران هم ممکن است عامل انتقال باشند.
برای به حداقل رساندن احتمال ابتلا به عفونت های قارچی به این نکات توجه کنید:
برای پیشگیری بهداشت فردی را رعایت کنید. دست و پاهای خود را خشک نگه دارید. از جوراب های نخی استفاده کنید. کفش تنگ نپوشید. پا را در معرض هوا قرار دهید و حداقل دو بار در روز با آب و صابون بشویید و سپس آن را خشک کنید.
اگر لکه هایی روی بدنتان ظاهر شده است، لباس ها و حوله خود را هر روز بشویید.
ضایعات روی سر را جدی بگیرید. به پزشک مراجعه کنید و داروهای تجویزی و شامپوی توصیه شده را مرتب استفاده کنید. بهتر است موهای خود را کاملا کوتاه کنید.
در مورد کچلی کشاله ران بهتر است بعد از استحمام، بخوبی بدن بویژه ناحیه کشاله ران را کاملا خشک کنید. زیاد در حمام مرطوب توقف نکنید و از پوشیدن لباس های تنگ و چسبان خودداری کنید. لباس باید نخی وگشاد باشد. این بیماری پوستی در افراد چاق ممکن است بیشتر دیده شود. پس کاهش وزن در این مورد کمک می کند.
