این روز ها یکی از دغدغه و معضلات جامعه آلودگی صوتی ای است که افراد در محل زندگی یا کار با آن روبرو هستند. این آلودگی در مراتب مختلف باعث آسیب دیدن گوش می شود و همین باعث شده اکثر افراد ناشنوایی را در درجات مختلف تجربه کنند. در این مقاله قصد داریم به توضیج عوامل موثر بر شدت ناشنوایی بپردازیم.
عوامل مؤ ثر بر شدت ناشنوایی
۱- خصوصیات فیزیكی صوت:
شدت صوت: متناسب با فشار صوت است و مقدار انرژی صوتی است كه در واحد زمان از یك واحد سطح عمود بر انتقال صوت می گذرد. شدت صوت با واحد <دسی بل> كه یك نسبت لگاریتمی غیرخطی و اندازه آن نسبی است، سنجیده می شود.فركانس صوت: فركانس های گفتاری در محدوده ۲۵۰ تا ۳۰۰۰ هرتز قرار گرفته اند و اصواتی با فركانس هزار تا ۵۰۰۰ هرتز اصواتی هستند كه انسان قادر به درك كامل آن است. هرچه فركانس صدا كمتر باشد، صدا بم تر و هرچه فركانس بیشتر باشد، صدا زیرتر است.
۲- حساسیت فرد:
سن: از سن ۴۰ سالگی به بالا، حساسیت گوش به صدا كاهش می یابد.جنس: گوش آقایان نسبت به خانم ها به صدا حساس تر است. كمبود ملانین: افراد دارای چشم روشن، از سایرین به صدا حساس تر هستند.
۳- مدت زمان تماس
حدمجاز تماس با صدا در محیط كار برای ۸ ساعت كاری بر طبق استانداردACGIH برابر ۸۵ دسی بل است كه به ازای افزایش هر ۳ دسی بل به این عدد، مدت زمان تماس به نصف كاهش می یابد.كاهش شنوایی ناشی از صدا، عمدتاً در فركانس ۴۰۰۰ هرتز آغاز می شود و شایع ترین شكایت افراد در درك مكالمات به خصوص صداهای زمینه ای است. به تدریج ناشنوایی به فركانس های گفتاری نیز گسترش یافته و اختلال در درك مكالمات ایجاد می شود. ناشنوایی ناشی از كار، نوعی ناشنوایی حسی و عصبی است كه دو طرفه و متقارن است و پس از قطع تماس با صدا، پیشرفت نمی كند و روند آن سیرنزولی دارد.بیشترین شدت ناشنوایی شغلی، در فركانس ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰ هرتز است و شدت آن در تماس با اصوات منقطع، كمتر از موارد تماس با اصوات مداوم با شدت مشابه، است.
اثرات صدا بر انسان
افت موقت شنوایی :Shift Temporary Threshold (T.T.S) زمانی اتفاق می افتد كه فرد به طور اتفاقی یا به صورت غیرشغلی با امواج صوتی بالاتر از ۸۵ دسی بل مواجهه داشته باشد و برگشت پذیر است. در این عارضه، شخص احساس سنگینی و كیپی در گوش دارد.افت دایم شنوایی :Shift Permanents Threshold (P.T.S) در فركانس ۴۰۰۰ هرتز شروع و غیرقابل برگشت بوده و میزان آن بسته به عوامل مختلف فردی و محیطی، متفاوت است. خصوصیات فردی مانند سن، سابقهِ كار، نژاد و بیماری ها و عوامل محیطی مانند صدا، تراز فشار صوت و مدت زمان مواجههِ روزانه فرد، بر افت دایم شنوایی تاثیر دارند.اثرات فیزیولوژیكی مانند فشارخون و ضربان قلب، اثرات روانی مانند هیجان، تحریك پذیری و اختلالات روانی و ناراحتی های اجتماعی از دیگر آثار سوء صدا بر انسان است. ضربه های صوتی نیز در اثر یك مواجهه یا چند مواجهه نسبی با ترازهای خیلی بالای فشارصدا مانند صدای مربوط به انفجارات به وجود می آیند. وزوز گوش از علایم ضربه های صوتی است و شخص همواره دچار احساس وزوز در یك گوش می شود كه حتی در ساعات استراحت و سكوت، به شدت فرد را آزار می دهد.
كنترل صدا
۱) كنترل در منبع صوتی: این نوع از كنترل از طراحی دستگاه ها، شروع می شود. انتخاب و نگهداری صحیح دستگاه و محل و نحوه استقرار دستگاه در این مورد مؤ ثر هستند. (مانند روغن كاری و گریس كاری به موقع قسمت های گردنده ماشین آلات)
۲) كنترل در مسیر انتشار صوت: ایزوله كردن دستگاه یا جداسازی بخش های پرسروصدا از سایر بخش ها از عوامل مؤ ثر هستند. (استفاده از دیوارها و پارتیشن های مناسب برای جلوگیری از انتقال صوت)
۳) حفاظت فردی: آخرین راه برای كنترل صداست.
وسایل حفاظتی گوش شامل روگوشی، توگوشی، حفاظ توا م و كلاه محافظ هستند.حفاظ روگوشی (Ear muff) روی لاله گوش را می پوشاند و در محل تماس سر به علت خاصیت ارتجاعی كه دارد كاملاً درزبندی می شود. نكته مهم در انتخاب این نوع از وسایل كیفیت آنهاست و زیبایی ظاهری نمی تواند دلیل بر كیفیت مناسب آنها باشد. حفاظ توگوشی (Ear plug) ، یك جسم نرم قابل اتساع و درعین حال مؤ ثر در كنترل صداست كه در مجرای گوش قرار می گیرد و به میزان قابل توجهی صدا را كاهش می دهد. جنس این حفاظ ها از مواد مختلفی نظیر اسفنج های مخصوص یا اسفنج مومی است كه هنگام قرارگیری در مجرای گوش، به شكل مجرا درآمده و آن را مسدود می كند. این وسیله نباید به هیچ وجه به طور مشترك با سایران مورد استفاده قرار گیرد و هر فرد باید حفاظ مخصوص به خود داشته باشد و در نگهداری و بهداشت آن بكوشد.حفاظ توام: در برخی از موارد لازم است كه به طور همزمان از حفاظ توگوشی و روگوشی باهم استفاده شود كه گرچه ناراحت كننده است، ولی استفاده موقت از آن نتیجه مطلوب تری دارد.كلاه محافظ: در برخی مشاغل كه امكان بروز صدمات مكانیكی به سر موجود است برای كنترل انتقال صوت از طریق جمجمه به گوش داخلی و حفاظت بافت مغز دربرابر صدمات موج صوتی، از حفاظ هایی به صورت كلاه محافظ، استفاده می شود. برای حفاظت از گوش و داشتن شنوایی مناسب، توجه به نكات زیر مفید است:
۱- در محیط پرسروصدا، از گوشی های حفاظتی استفاده كنید.
۲- در حفظ و نگهداری و تمیزی گوشی ها خصوصاً گوشی های داخل گوش بكوشید و هر روز آنها را بشویید.
۳- از قرار گرفتن غیرضروری در محیط پرسروصدا جداً خودداری كنید.
۴- در هنگام بروز هر نوع ناراحتی در گوش، به كارشناسان بهداشت حرفه ای و پزشك طب كار مراجعه كنید.
۵- به توصیه های بازرسان و كارشناسان ایمنی درمورد مراقبت از سلامت خود توجه نمایید.
۶- استفاده از گوشی های محافظ را به طور متناوب ادامه دهید.
۷- از فروكردن اجسام خارجی در گوش خودداری كنید.
