کمتر کسی است که در طول زندگی خود حداقل یکبار صدای وزوزی را که ملایم و خفیف نیست را در گوش خود احساس کرده باشد. به خصوص زمانی که در یک محیط آرام و ساکت قرار میگیریم بدون اینکه هیچ گونه محرک خارجی ای وجود داشته باشد ، صدای نویز یا همان وزوز را میشنویم. البته این صدا بسیار ضعیف بوده و نمیتوان آن را یک نوع بیماری دانست.
ولی در صورت تداوم و تشدید نوعی بیماری تلقی می شود. بسیاری از افراد، مبتلا به شنیدن وزوزی خفیف هستند که وقتی توجه کنند آنرا می شنوند. وجود وزوز شدید، بیماران را اغلب پریشان و آزرده خاطر ساخته و قابلیت شنوایی را در آنها کم می کند. اکثر بیماران در پی آنند که بفهمند این صدا چیست و چه چیزی باعث آن می شود؟ در پاسخ به این سئوال باید گفت که وزوز، ناشی از علل متفاوت است که به نحوی دستگاه شنوایی را درگیر می کند. براساس تعریف پیشنهادی سمپوزیوم وزوز، وزوز به عنوان صدایی شناخته می شود که بدون تحریک اکوسیتکی (صوتی) یا سیگنال های الکتریکی، احساس می شود.
وزوز چیست؟
واژه وزوز یا Tinnitus از کلمه لاتین Tinnire به معنی زنگ زدن اقتباس شده است که درحال حاضر شامل کلیه اصوات درک شده توسط بیمار، بدون محرک خارجی می باشد و یکی از شایع ترین نشانه هایی است که همراه با کاهش شنوایی و اختلالات مربوط به گوش مشاهده می شود. وزوز، به طور همه جانبه ای بر زندگی بیمار تاثیر می گذارد. وزوز نشانه ای مبنی بر وجود عارضه ای در دستگاه فیزیولوژیک شنوایی است و بیماری مستقلی به حساب نمی آید. در مورد وزوز درمان کمتر مطرح است و در بیشتر موارد بحث تخفیف و تسکین آن مطرح می شود که علت آن را می توان دخالت اتیولوژی های گوناگون و مناطق ضایعه دار مختلف تشریحی در تولید وزوز دانست. یکی از علل شناخته شده برای وزوز، اصوات محیطی است که اثر آن در ایجاد کم شنوایی در سال۱۸۳۱ بررسی شد و به عنوان کری آهنگران (Loss Back.smit.Hearing) معروف شد. همراه با انقلاب صنعتی که منجر به تولید صداهای شدید در محیط های کار شد، میانگین افت شنوایی در شاغلان کارخانجات بالاتر رفت. انجمن وزوز آمریکا ATA (American Tinnitus Association) گزارش داده است که گوش دادن طولانی به موسیقی راک، حدود۲۵ درصد به سلول های عصبی حلزون گوش آسیب می رساند و این درحالی است که اکثر گروههای اجتماعی به علت عدم آگاهی کافی نمی توانند درک کنند که موارد این گونه باعث افت شنوایی و وزوز می شود. بنابراین، یکی از اقدامات مفید، آموزش وسیع و عمومی مردم خواهد بود.
طبقه بندی وزوز
از نظر بالینی وزوز را می توان به دو گروه طبقه بندی کرد، این دو گروه عبارتند از وزوز ابجکتیو (Objective) و وزوز سابجکتیو (Subjective) .
وزوز ابجکتیو
هنگامی وزوز به عنوان ابجکتیو مورد طبقه بندی قرار می گیرد که علاوه بر بیمار به وسیله معاینه کننده نیز شنیده شود، که در این حالت معاینه کننده بایستی گوش خود را در مقابل گوش بیمار قرار دهد و یا از گوشی طبی استفاده کند. وزوز در حین تنفس و وزوز با حالت ضربانی از این دسته است. ایجاد وزوز همزمان با عمل دم و بازدم به طور معمول نشانگر وضعیت غیرطبیعی شیپور استاش (مجرای مرتبط کننده گوش میانی به فضای حلقی) است که به شدت بیمار را پریشان می کند و ممکن است بعد از کاهش وزن و یا در بیماران ضعیف ایجاد شود. چنین حالاتی از وزوز خوشبختانه دوام کوتاهی دارند و به طور معمول بعد از یک دوره استراحت، علائم بیماری از بین می روند.
وزوز سابجکتیو
به وزوزی گفته می شود که تنها بیمار بشنود و یکی از حادترین مواردی است که درمانگر با آن روبروست، تعدادی از عوامل ایجاد کننده این نوع وزوز به شرح زیر است:
۱- عوامل گوش و حلق و بینی۲- عوامل قلبی- عروقی۳- عوامل متابولیکی۴- عوامل اعصاب۵- عوامل دارویی۶- عوامل روانی
۷- عوامل مربوط به فک و دهان و دندان۸- عوامل دیگر
پیشگیری از وزوز
۱- آلودگی های صوتی
سروصدای ناشی از حرکت اتومبیل ها، هواپیماها، قطار، کشتی ها یا سروصدای حاصل از ترافیک، فعالیت های ساختمانی، کارخانه های صنعتی، مراکزتجاری، محیط های نظامی، جبهه ها و شلیک سلاح های جنگی، از جمله مهم ترین منابع تولید سر و صدا محسوب می شوند. بدیهی است با رعایت حفاظت شنوایی در محیط های فوق الذکر (استفاده از گوشی و پلاک های ضد صوت) از ایجاد مشکل شنوایی و البته وزوز متعاقب آن پیشگیری به عمل می آید.
۲- وزوز ناشی از مسمومیت های دارویی
داروهای بسیاری هستند که برای گوش داخلی مسمومیت زا هستند که البته بین افراد مختلف تاثیر یا عدم تاثیر و نیز کمیت تاثیر متفاوت است (متغیرهای بین فردی) مقادیر مصرف و طول دوره درمان نیز باید مورد توجه قرار گیرند. تعدادی از این داروها را به عنوان مثال ذکر می کنیم: آمینوگلیگوزیدها از قبیل استرپتوماسین، دی هیدرواسترپتوماسین، نئومایسین، کانامایسین، جنتامایسین، ویومایسین، وانکومایسین از دیگر آنتی بیوتیک ها و غیر آنتی بیوتیک ها (سالیسیلات ها و دیورتیک ها) می توان از داروهای زیر یاد کرد: کلرام فنیکل، آسپرین، فروسماید، اتاکربنیک اسید، آمپی سیلین و …
تدابیر درمانی ادیولوژیک در وزوز
۱- آموزش بیوفیزیک برای تسکین وزوز
در این روش با استفاده از تجهیزات بیوفیدبک برای برخی از عملکردهای فیزویولوژیک (مثلاً عملکرد عضلانی) نمود بینایی یا شنوایی ایجاد می کنند و بیمار متوجه می شود. به عنوان مثال در هنگام استرس و اسپاسم عضلات، وزوز بیشتر می شود بنابراین با واتنش درمانی (Relaxation Therapy) افزایش روند خود واتنشی (Self-relaxation) در جلسات متعدد، در تسکین وزوز می توان به رشد قابل قبولی رسید. این شیوه بیشتر در مورد تسکین وزوز و بیماری هایی کاربرد دارد که با استرس ارتباط دارند (مانند سردردهای میگرنی، آریتمی، فشار خون و غیره)
۲- تحریکات الکتریکی
این روش بیشتر برای وزوزهایی با منشاء حلزونی موثر واقع می شود. در این روش از تحریک های الکتریکی از راه مجرای گوش خارجی و در مجاورت پرده صماخ استفاده
می شود.
۳- پوشش صوتی
در این روش با استفاده از مولدهای صوتی که مشابه سمعک طراحی شده اند و پوشاننده وزوز (Tinnitus Masker) نام دارند استفاده می شود. با توجه به میزان شدت وزوز، دوره درمان تعیین
می شود که به طور معمول حدود یک سال و حداکثر۶ ساعت در روز است. پوشاننده های وزوز به صورت پشت گوشی و داخل گوشی (داخل مجرای گوش خارجی) طراحی می شوند. برای پوشش وزوز می توان از اصوات دلخواه بیمار مانند صدای باران، آبشار و یا امواج دریا نیز سود جست.
۴- درمان ترکیبی
در نهایت، پس از بررسی وضعیت وزوز بیمار در صورت عدم موفقیت یک روش می توان از تمامی روش ها مضاف بر درمان دارویی بهره مند گشت.
