هر ساله در یک زمان و در یک فصل دلتان از زمین و زمان می‌گیرد و خلق و خوی‌تان تغییر می‌کند. احساس می‌کنید حوصله و انگیزه شروع کاری را ندارید. کوتاه شدن روزها و طولانی شدن شب‌ها حالت خواب آلودگی ایجاد می‌کند و گاهی زمینه‌ساز چیزی به نام افسردگی فصلی می‌شود.
طبق یکی از فرضیه‌ها افزایش ترشح ماده ملاتونین در بدن که هنگام خواب و تاریکی ترشح می‌شود، با ابتلا به افسردگی مرتبط است. در این بیماران نشانه‌های انگیزشی و هیجانی افت قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند.
دکتر سعید ایمانی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی می‌گوید: افسردگی فصلی معمولا در فصل‌های سرد سال شایع است. در این فصول به دلیل کوتاه‌تر شدن روزها و طولانی‌تر شدن شب‌ها میزان ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد. برخی افراد با شروع فصول سرد، انگیزه‌ای برای فعالیت ندارند. در این بیماران نشانه‌های جسمانی و روانی مثل احساس غمگینی، ناامیدی، گریه کردن، نداشتن تمرکز و ناتوانی در تصمیم‌گیری، کاهش وزن و کمبود اشتها از علائم شایع افسردگی فصلی در پاییز و زمستان است.
زنان دو برابر مردان
این روان‌شناس بالینی در پاسخ به این پرسش که تشخیص این بیماری چقدر طول می‌کشد، می‌گوید: اگر این نشانه‌ها در فصل سرما به مدت دو هفته متوالی بیمار را رها نکرد، ممکن است تشخیص داده شود که این فرد دچار افسردگی فصلی شده است. ابتلا به آن در زنان دو برابر مردان است. در کودکان علائم این بیماری بیشتر به صورت خستگی دیده می‌شود. افسردگی فصلی قابل درمان و پیشگیری است.
اما در چه افرادی احتمال شیوع افسردگی فصلی زیاد است؟
دکتر ایمانی می‌گوید: معمولا افرادی نسبت به افسردگی فصلی آسیب‌پذیرند که بستگان درجه یک آنها یا خود فرد سابقه اختلالات روانی داشته است. این افراد معمولا در حالت‌های شدید بیماری ممکن است، افکار مربوط به مرگ مثل خودکشی را تجربه کنند.
اوایل صبح و اواخر شب
در بیماران افسردگی فصلی، اوایل صبح و اواخر شب، ممکن است این حالات بیشتر به وجود بیاید. نشانه‌های شناختی در این افراد بسیار رایج است. وی می‌گوید: مبتلایان به افسردگی فصلی، احساس منفی نسبت به خودشان دارند و عزت‌نفس و امید‌شان کاهش می‌یابد و خودشان را مسئول شکست‌هایشان می‌دانند. از دیگر نشانه‌های شایع در این بیماری کاهش روابط اجتماعی است.
دکتر ایمانی با اشاره به این که افسردگی فصلی، شبیه سرماخوردگی است، می‌گوید: ممکن است بیشتر افراد از حالت خفیف تا شدید به آن دچار شوند. عده‌ای بدون نیاز به درمان خاص، سریع بهبود می‌یابند. در مواردی ممکن است، چند روز ادامه پیدا کند و به درمان‌های روان‌شناسی و روانپزشکی نیاز باشد.
پیاده‌روی کنید
بسیاری از افراد برای عبور از این حالت حاضرند کارهای مختلفی انجام دهند، شاید بهترین توصیه این باشد که ورزش کنند و مواد غذایی مصرفی‌شان را تغییر دهند.
به عبارت دیگر برای پیشگیری و درمان افسردگی فصلی در صورت علائم خفیف می‌توان با ورزش کردن، تغذیه مناسب، پیاده‌روی و برنامه‌ریزی روزانه برای فعالیت‌ها، با آن مقابله کرد و در صورت تشدید علائم به متخصصان روان‌شناسی بالینی و روان‌درمانی، دارو‌درمانی و معنویت درمانی مراجعه کنند.
دکتر ایمانی می‌گوید: ورزش باعث افزایش سروتونین می‌شود که در بیماران افسرده ترشح کمی دارد. در معرض نور قرار گرفتن، پیاده‌روی و به‌طور کلی فعال بودن، از بهترین درمان‌ها و کمکی است که فرد برای بهبود خود انجام می‌دهد.
حذف نوشابه از غذای پاییزی
مصرف غذاهای دریایی و سبزیجات که دارای روی و آهن و دیگر مواد معدنی مفید است، می‌تواند در کاهش علائم افسردگی مؤثر باشد. این متخصص می‌گوید: مصرف غذاهای دارای چربی، مواد افزودنی، نوشابه‌ها و فست‌فودها احتمالا سبب تشدید علائم افسردگی می‌شود. همچنین در افسردگی فصلی بدن نیازمند مواد غذایی شیرین کربوهیدرات‌دار است، استفاده از این مواد غذایی، باعث تشدید این حالت می‌شود. بیماران بهتر است تا زمان بهبود کامل، از آنها پرهیز کنند.
نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد افراد سالمی که در فصل سرما مکمل ویتامین D دریافت می‌کنند، وضعیت روحی بهتری دارند. همچنین در کنار برنامه‌ریزی غذایی مناسب این فصل، قرار گرفتن در معرض نور خورشید باید در برنامه روزانه گنجانده شود.
به‌طور کلی همه افراد جامعه ممکن است روزی گرفتار افسردگی شوند و مصون نیستند. در تابستان هم حالت مانیا یا شیدایی که نقطه مقابل افسردگی است، دیده می‌شود. اگر فرد احساس می‌کند دارای بعضی علائم این بیماری است، بهتر است به متخصص مراجعه کند؛ به‌خصوص در درمان این بیماری، متخصصان روان‌شناسی بالینی می‌توانند کمک کنند تا شرایط فرد بهتر شود.
روزنامه جام جم
