برخی داروها می توانند باعث ایجاد مشکل در نیروی جنسی ما شوند و موجب بروز اختلال در آن شوند و در کیفیت رابطه زناشویی ما اختلال ایجاد کنند می خواهیم شما را با انواع آن ها آشنا کنیم
تمایلات جنسی افراد به صورت ثابت نیست و در زمان ها و شرایط مختلف دارای نوساناتی است و عوامل مختلفی روی آن تاثیر دارد که می تواند از این رهگذر به مواردی مانند فصول سال، ساعات شبانه روز، سلامت روانی، استرس ها، خستگی، ترس، داروها، تغییرات هورمونی و بیماری های زمینه ای مانند بیماری های غدد، دیابت و.. اشاره کرد. تاثیر مصرف مواد غذایی و حالت های مرتبط با آن مثل سیری و گرسنگی، نوسانات احساسات و اختلافات زناشویی هم در سطح تمایلات جنسی افراد تاثیر بسزایی دارند.
کیفیت رابطه جنسی
اختلالات جنسی تنها به کاهش یا افزایش تمایل به رابطه جنسی اطلاق نمی گردد بلکه کیفیت رابطه جنسی و رضایت زناشویی هم مهم است. در ارزیابی تمایلات جنسی افراد باید مسائل مهمی مانند شرایط فیزیولوژیک بدن، عوامل فرهنگی و جامعه شناسی و روانشناسی افراد مختلف را مد نظر قرار داد. اختلالات جنسی بیشتر به شکل کاهش میل جنسی رایج هستند هرچند که رد بعضی از افراد این اختلال به صورت افزایش بیمارگونه میل جنسی هم ممکن است بروز نماید. علاوه بر بیماری های مختلفی که می توانند موجب اختلالات جنسی گردند یکی از عوامل تاثیرگذار بر میزان تمایلات و سلامت جنسی، داروها هستند.
سردمزاجی ممکن است یکی از عوارض ناخواسته برخی از داروها باشد و متقابلا داروهایی وجود دارند که جهت درمان سردمزاجی و افزایش تمایلات جنسی و رفع اختلالات آن مورد استفاده قرار می گیرند. این عارضه ناشی از داروها گاها خفیف بوده و بروز نمی کند اما ممکن است به دلیل اینکه عوامل دیگر مانند افزایش سن، آب و هوا، فصول سال، تغذیه و مصرف مواد غذایی و سایر عوامل با آن همزمان شوند و اثرات آن را تشدید کنند این عارضه خود را نمایان کند. برخی از داروها مستقیما اثرات شدیدی بر تمایلات جنسی داشته و موجب اختلالات جنسی می شوند.
داروهایی که باعث کاهش میل جنسی می شوند
این داروها شامل دسته های دارویی متفاوتی است و ممکن است تعداد زیادی از بیماران مصرف کننده را دربر گیرد. البته تمام افراد مصرف کننده این داروها لزوما دچار اختلالات جنسی نمی شوند ولی ممکن است این عارضه جانبی برای تعدادی از مصرف کنندگان ایجاد شود. در اینجا دو گروه از این داروها براساس اختلالی که در مردان و زنان ایجاد می کنند و در نهایت منجر به سردمزاجی و کاهش تمایلات جنسی می شوند را بررسی می کنیم.
داروهایی که سبب اختلال در انزال و کاهش تولید اسپرم می شود
گروه اول داروهایی هستند که باعث اختلالات جنسی در مردان شده و عملکرد جنسی آنها را مورد تاثیر قرار می دهند. این داروها باعث ایجاد اختلال در نعوظ (Erection) و اختلال در انزال و کاهش تولید اسپرم در مردان می گردند و عبارتند از:
1- داروهای مورد استفاده در درمان مشکلات اعصاب و روانپزشکی و آنتی سایکوتیک ها:
شامل دسته های دارویی:
فنوتیازین ها: کلوپرومازین، فلوفنازین، تیوریدازین، تری فلوپرازین و پرومتازین
ضدافسردگی ها: فلوکستین، سرترالین، پاروکستین، ترازودون، نورتریپتیلین، آمی تریپتیلین، کلومیپرامین، دسیپرامین، ایمی پرامین، دوکسپین
خواب آورها و ضداضطراب ها و آرامبخش ها: کلونازپام، دیازپام، اگزازپام، لورازپام، فلورازپام، نیترازپام، کلردیازپوکساید
ضدصرع ها: فنی توئین، کاربامازپین، والپروات سدیم، لوتیرستام، فنوباربیتال، کلوبازام، گاباپنتن، لاموتریژین، زونیسامید
2- داروهای قلبی- عروقی و داروهای موثر بر فشار خون:
کاپتوپریل، آنالاپریل، پروپرانولول، آتنولو، متوپرولول؛ پیندولول، هیدروکلرتیازید، دیلتیازم، نیفدپین، آمیودارون
3- داروهایی که اثرات متقابل با هورمون های مردانه ایجاد می کنند (آنتی آندروژن ها):
فیناستراید، کتوکونازول، اسپیرونولاکتون
4- داروهای مورد استفاده در ریفلاکس، سوش سر دل، ضداسیدها و مشکلات دستگاه گوارش:
رانیتیدین، سایمتیدین، متوکلوپرامید
5- داروهای مورد استفاده در درمان اختلالات پروستات و مهارکننده های گیرنده الفا آدرنرژیک:
پرازوسین، ترازوسین، دوکسازوسین، تامسولوسین
6- داروهای شیمی درمانی:
سیس پلاتین، کپسیتابین، بلئومایسین، سیکلوفسفامید، دانوروبیسین، فلوروراسیل، جمسیتابین، مرکاپتوپورین، متوتروکسات، پاکلیتاکسل، وینبلاستین، وینکریستین، اکزالی پلاتین، مکلورتامین، آیداروبیسین، کربوپلاتین
7- داروهای کاهش دهنده کلسترول و استاتین ها و داروهای موثر بر چربی خون:
آتورواستاتین، سیمواستاتین، فلوواستاتین، لوواستاتین، کلوفیبرات
8- داروهای ضد ایدز:
ایندیناویر، ساکیناویر، آمپرناویر، نویراپین، رلپیویرین، استاودین، دیدانوزین، لامیوودین
9- مواد اعتیادآورد و مخدرها:
سیگار، الکل، مورفین، کدئین، هیدورکدون، اکسی کدون، ماری جوانا، هرویین، کوکایین
داروهایی که سبب اختلالات جنسی در زنان می شوند
گروه دوم شامل داروهایی است که باعث اختلالات جنسی در زنان و کاهش تمایلات آنها می گردند.
عملکرد و میزان تمایل جنسی زنان با مسائل مربوط به سلامت جسمانی و روانی، عدم وجود اختلالات هورمونی و مشکلات زنانه ارتباط قوی تری دارد. برخی از داروهای مورد استفاده در زنان باعث کاهش لذت جنسی و به طبع آن سردمزاجی می شوند که این اثر را از طریق اختلال لغزنده سازی واژن در خانم ها و ایجاد درد هنگام نزدیکی ایجاد می کنند و عبارتند از:
• داروهایی که باعث کاهش ترشحات و خشکی مخاطات می شوند و دارای خاصیت آنتی کولینرژیک هستند:
ضدافسردگی ها: فلوکستین، سرترالین، پاروکستین، ترازودون، نورتریپتیلین، آمی تریپتیلین، کلومیپرامین، دسیپرامین، ایمی پرامین، دوکسپین
• داروهای مجاری ادراری و ضداسپاسم ها: اکسی بوتینین، ولترودین
• آنتی هیستامین ها: دیفن هیدرامین، کلرفنیرامین، کلماستین، پرومتازین، هیدروکسی زین، استمیزول، میزولاستین، لوراتادین، ستیریزین، فکسوفنادین، کتوتیفن، سایر داروهای آنتی کولینرژیک: هیوسین، دیسیکلومین، آتروپین، گلیکوپیرولات، مت اسکوپولامین، پروپانتیلین
• داروهای ضدحاملگی و موثر در اختلالات هورمونی و بیماری های زنان:
• قرص های HD و LD و DE، تری فازیک، مدروکسی پروژسترول، بروموکریپتین، مواد اسپرم کش حاوی نانوکسینول
• داروهای مورد استفاده در درمان نازایی و سرطان پستان: تاموکسیفن
درمان اختلالات جنسی
درمان اختلالات جنسی و سردمزاجی با استفاده از داروهای سنتتیک، گیاهی و مکمل های غذای، توصیه های طب سنتی و تغذیه ای صورت می گیرد. داروهای گیاهی و صناعی ساخته شده تا حدودی در رفع اختلالات جنسی می توانند موثر باشند ولی مسئله مهم در درمان اختلالات جنسی این است که اگر فرد دچار نقایص جسمی و بیماری های ناتوان کننده نیست باید با رفع عامل زمینه ای (که معمولا شامل مشکلات روانی و عاطفی است) این اختلالات را بهبود بخشید.
داروها و مکمل های موثر بر افزایش میل جنسی و کاهش سردمزاجی عبارتند از:
داروها:
داروهای سیلدنافیل، تادالافیل، یوهمبین، دی هیدرو اپی آندوسترون، تیبیولون (داروی تیبیولون که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان پوکی استخوان تایید شده است، باعث افزایش میل جنسی نیز می گردد)
داروهای گیاهی مانند قطره خوراکی گل سرخ، کپسول های جین سینگ و…
مکمل ها:
مکمل های ویتامینه و املاح و سایر مواد مغذی موثر بر سلامت و توان جنسی عبارتند از ویتامین E، اسید فولیک، ویتامین C، ویتامین های گروه B، ویتامین A، ویتامین D و املاح سلنیوم، روی، منیزیم، کلسیم، اسیدهای چرب ضروری.
استفاده از هر دارو جهت رفع اختلالات جنسی و بهبود آن باید زیر نظر پزشک و با مشاوره داروساز باشد زیرا ممکن است عوارض جانبی داروها و تداخلات دارویی آنها با سایر داروهای مصرفی باعث ایجاد مشکلات جدی شود.
* دکترای داروسازی- دانشجوی دکترای تخصصی تغذیه
ماهنامه دنیای سلامت – دکتر محمد علیمرادی*:
