برای خدمات پرستاری به سالمندان بهتر است از مراکز معتبر و مورد اعتماد کمک بگیرید و سعی کنید افرادی کاردان و شایسته انتخاب کنید با ما در ادامه مطلب همراه باشید تا شما را راهنمایی کنیم
فرزندان بزرگ می شوند و دنبال زندگی خود می روند. پدر و مادر هم بعد عمری تلاش سالمند شده اند و در آشیانه خالی تنها می مانند. تنهایی درست وقتی است که این عزیزان نیاز مبرم به کمک و مراقبت دارند.
البته سالمندان کشور ما به تنهایی سالمندان در کشورهای غربی نیستند و فرزندان، اقوام و گاهی هم آشنایان نزدیک مراقبت و سرزدن به آنها را فراموش نمی کنند ولی در سال های اخیر شاهد مهاجرت فرزندان به شهر و کشورهای دیگر یا دغدغه و مشغله های شغلی و زندگی آنها هستیم که باعث شده فاصله بین والد و فرزند زیاد شود و خانواده ها به فکر کمک از ارگان های یاری رسان به سالمند بیفتند. اینجاست که اهمیت ویزیت پزشک در منزل و حضور پرستار در منزل سالمند آشکار می شود.
2 نوع خدمات در منزل برای سالمندان وجود دارد:
1- خدمات اجتماعی: در بعضی از کشورها تیم های سیار وابسته به شهرداری یا بنیادهای امور خیریه وجود دارد و کارهای روزمره سالمندان که خودشان از عهده آن بر نمی آیند مانند خرید و… را انجام می دهند.
2- خدمات بهداشتی: شامل خدمات پزشکی برای سالمندانی است که به دلیل شرایط جسمانی نیاز به پزشک و پرستار دارند که بحث اصلی مطلب ماست.
ویزیت پزشک و پرستار
طیف وسیعی از سالمندان در منزل زندگی می کنند. خدمات سلامت عامل مهمی در جلوگیری از سپردن افراد مسن به خانه سالمندان است. البته خدمات پزشکی فقط مختص سالمندان نیست و معلولان نیز چنین خدماتی را دریافت می کنند. خدمات پزشکی از ویزیت ساده در منزل شروع می شود تا خدماتی که اورژانسی تر است.
ویزیت پزشک به صورت ادواری است و براساس نیاز بیمار تعداد دفعات آن مشخص می شود. خدمات پرستاری هم شامل انجام آزمایش های ساده در منزل، پانسمان، خونگیری، گذاشتن سونداژ یا لوله داخل بینی و حفاظت از سالمند برای جلوگیری از زخم بستر و… است. ویزیت پرستاران معمولا به صورت روزانه است.
شناخت مقتضیات سالمندی
پزشکی که برای ویزیت در منزل انتخاب می شود باید تجربه کافی در این زمینه را داشته باشد چون علائم بیماری های سالمندی مشابه افراد جوان نیست و برای تشخیص نیاز به دانش کافی در این زمینه است. چنین پزشکانی باید آشنایی کافی با تداخلات دارویی داشته باشند. گاهی پزشک اصلی سالمند، نمی تواند در یک یا دو جلسه بر بالین سالمند حاضر شود.
پزشکی که به جای او انتخاب می شود خیلی باید احتیاط کند و چیزی را تغییر ندهد مثلا داروی بیماری را تعویض نکند و چون سالمندان مشکلات عدیده ای دارند و ممکن است داروی جدید خطری جدی برای آنها ایجاد کند. فرض کنید بیمار دچار نارسایی کبدی است. تعویض یک دارو یا تعیین دوز می تواند باعث اختلال در جذب دارو توسط کبد و مسمومیت دارویی در بیمار شود.
برای سالمندانی که دچار نارسایی کلیوی هستند هم باید به نوع داروی تجویزی دقت کرد. دارو برای بیماران دچار نارسایی کلیه نباید متابولیسم کلیوی داشته باشد. تداخلات دارویی بحث ییچیده و مشکلی است و پزشکان باید خیلی در این مورد محتاط باشند.
سالمندان باید پزشک و پرستار خود را بشناسند
هر سالمندی باید یک پزشک شخصی با تجربه در زمینه مراقبت از سالمندان داشته باشد. از آوردن پزشکان متعدد به منزل سالمند خودداری کنید مگر اینکه نیاز به درمان تخصصی باشد.
سازمان هایی که چنین خدماتی را ارائه می دهند بهتر است افراد مشخص شده ای را هر بار به منزل سالمند بفرستند یعنی پزشک یا پرستاری که شناخت روی سالمند و مشکلاتش و ارتباط روانی بهتری هم با او دارد.
ضرورت در دسترس بودن پزشک و پرستارسالمند
گاهی اوقات خانواده ها از پزشکی که سالمند را ویزیت می کند درخواست می کنند تا همیشه در دسترس باشد و به سوال های آنها جواب دهد یا هر وقت خواستند در منزل سالمند حاضر شود، ولی باید گفت در موارد اورژانس که اتفاق خاصی برای سالمند افتاده، مثلا به طور ناگهانی دچار تنگی نفس شده است؛ حتما باید از اورژانس کمک گرفته شود.
ویزیت در منزل شامل اعمال تخصصی نیست و پزشک سالمند در این مواقع نمی تواند کاری برای بیمار انجام دهد ولی در موارد دیگر که سوالی وجود دارد و سالمند مشکل خاصی هم ندارد شاید تماس گرفتن در ساعات غیرکاری عمل درستی نباشد ولی باز هم تیم هایی هستند که به صورت شبانه روزی خدمت می کنند.
بهتر است پرستار تحصیلات آکادمیک داشته باشد
پرستارانی که برای ارائه خدمات پرستاری به منزل سالمند فرستاده می شوند، حتما باید تجربه کافی در مورد پرستاری از سالمند را داشته باشند. پرستار الزاما باید تحصیلات دانشگاهی داشته باشد چون بعضی از اعمال پرستاری مانند رگ گیری، پانسمان و… گرچه ممکن است توسط بهیار نیز انجام شود ولی اگر اتفاقی بیفتد می تواند مشکلاتی را برای سازمان یا موسسه ایجاد کند.
فیزیوتراپی هم جزو خدمات پرستاری است. البته فیزیوتراپی در منزل نیاز به دستگاه های کوچک و قابل حمل دارد که زیاد هم پیشرفته نیست. گاهی برای سالمندان با مشکل تنفسی فیزیوتراپی تنفسی نیاز است که آن نیز در منزل قابل انجام است. کاردرمانی هم برای سالمندان صورت می گیرد که با آموزش دادن به بیمار است.
کاهش هزینه سازمان های بیمه گر با ویزیت در منزل
در کشورهای پیشرفته ویزیت پزشک و پرستار در منزل تحت پوشش بیمه است. برای هر سالمندی تیمی تشکیل شده و وضعیت او کاملا بررسی می شود. در کشور ما این خدمات هنوز تحت پوشش بیمه نیست و تلاش می شود تا بیمه ها چنین خدماتی را تحت پوشش در آورند. تجربه ثابت کرده است، خدمات پزشکی و پرستاری در منزل هزینه بیمه ها را به شدت کاهش می دهد. چون هزینه بستری سالمند در بیمارستان یا سپردن سالمند به خانه سالمندان هزینه بسیار بیشتری دارد به همین دلیل به نفع بیمه هاست که وارد این عرصه شوند.
تعیین نحوه رسیدگی به سالمند توسط تیم خدمات سلامت
نوع خدمات، روز و ساعات حضور پزشک یا پرستار توسط تیم خدمات سلامت تعیین می شود ولی در ایران هنوز چنین تیم هایی وجود ندارد.
پرستاران تحصیل کرده معمولا نیاز به حضور مداوم در خانه سالمند ندارند چون همان طور که اشاره شد پرستاران اعمالی مانند تزریق، سونداژ، تعویض پانسمان و… را انجام می دهند و بعد از اتمام کار می توانند منزل سالمند را ترک کنند ولی خدمات دیگری مانند تعویض پوشاک، تمیز کردن تخت بیمار هم وجود دارد که نیاز به پرستار آموزش دیده آکادمیک ندارند و یک فرد عادی هم می تواند مسئولیت نگهداری از چنین سالمندی را بر عهده بگیرد. بعضی از سالمندان مثل مبتلایان به آلزایمر نیاز به مراقبت دائمی دارند و اصلا نباید تنها گذاشته شوند.
*اپیدمیولوژیست و دبیر مرکز تحقیقات سالمندان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
هفته نامه سلامت – دکتر فرشاد شریفی
