راه تشخیصی کلیه نعل اسبی شامل آزمایش خون و ادرار برای ارزیابی کارکلیه است. روش های تصویربرداری تشخیصی مانند سیتیاسکن یا سونوگرافی کلیوی می تواند تصویری از کلیه ها را نشان دهد . سونوگرافی تشخیصی قبل از تولد اغلب کلیه نعل اسبی در کودک متولد نشده تشخیص داده میشود
کلیه نعل اسبی (Horseshoe kidney) یک بیماری مادرزادی است، به این معنی که وقتی نوزاد به دنیا می‌آید، دو کلیه در قسمت پایین به یکدیگر چسبندگی دارند. این بیماری در مردان شایع‌تر است.
هر فردی در حالت کلی دو کلیه دارد که این دو کلیه در دو طرف ستون فقرات به صورت عمودی قرار دارند. به صورت طبیعی، دو کلیه به صورت مایل در دو طرف ستون فقرات قرار گرفته‌اند.
کلیه‌ها در دوران جنینی در داخل لگن هستند و در طول 9 ماه دوران جنینی، کلیه‌ها به سمت بالا حرکت می‌کنند. همان طور که به سمت بالا می‌آیند، چرخش هم پیدا می‌کنند و شکل طبیعی خودشان را می‌یابند، اما در بیماری کلیه نعل اسبی، طی دوران تکاملی کلیه‌ها به هم چسبندگی پیدا می‌کنند.
زمانی که کودکی متولد میشود نشانه‌ای منوط به این که کلیه نعل اسبی دارد، دیده نمی‌شود. مطلع شدن از این موضوع هم اهمیتی ندارد.
مشکل در صورتی در دوران نوزادی تشخیص داده میشود که با ناهنجاری دیگری همراه باشد، مثل ناهنجاری قلبی، اما در حالت کلی کلیه نعل اسبی به خودی خود مشکلی ایجاد نمی‌کند، مثلا شخصی چهل سال دارد، به خاطر درد شکم به پزشک مراجعه می‌کند، بعد از سونوگرافی متوجه میشود که کلیه‌اش حالت عادی ندارد و نعل اسبی است و در صورتی که مشکل کلیوی‌اش حاد نباشد، برایش مشکلی به وجود نمی‌آید.
مشکلات در کلیه نعل اسبی
احتمال ایجاد سنگ کلیه در کلیه نعل اسبی نسبت به کلیه‌های طبیعی بیشتر است. در واقع به خاطر شرایط آناتومی که این کلیه‌ها دارند، شاید سنگ کلیه را سخت‌تر از دیگر افراد دفع کنند. معمولا این بیماری بین هفته های 4 تا 6 حاملگی رخ می‌دهد، یعنی در همان ماه اول بارداری کلیه چرخش پیدا نمی‌کند.
در این مرحله کلیه‌ها باید بچرخند و به سمت بالا بروند. به دلیل این که این ها به هم می‌چسبند و چرخش پیدا نمی‌کنند، زمانی که می‌خواهند به سمت بالا بروند، به شریان مزانتریک تحتانی گیر می‌کنند که از خط وسط از آئورت جدا میشود. بنابراین کلیه‌های نعل اسبی پایین‌تر از حد طبیعی قرار گرفته‌اند، چون قسمت پایین آنها به هم چسبیده است.
نکته‌ای که وجود دارد این است که این ها از پایین به هم چسبیده هستند و آن قسمتی که به هم چسبیده ممکن است بافت خود کلیه یا بافت فیبروز باشد. فیبروز بافتی می باشد که از کلیه نیست، بلکه یک بافت هم‌بندی است که دو کلیه را به هم چسبانده است.
به دلیل طرز قرار گرفتن حالب (میزنای) و لگنچه، زمینه برای سنگ‌سازی در کلیه‌های نعل اسبی فراهم‌تر است و رگ‌هایی که به کلیه نعل اسبی می‌آید رگ‌های متعددی است.
به خاطر همین ناهنجاری مادرزادی این افراد اگر برایشان عمل جراحی پیش آید عمل جراحی‌شان سخت‌تر است و احتمال تشکیل سنگ بیشتر است.
اگر یک نفر با کلیه نعل اسبی به پزشک مراجعه کرد باید از نظر عفونت ادراری و سنگ‌سازی بیشتر از افراد دیگر کنترل شود.
در مواردی اگر سنگ بزرگ باشد، ممکن است سنگ‌شکنی جواب ندهد.
گاهی آنچه در کلیه نعل اسبی مشهود است، این است که رگ‌های متعددی به این کلیه می‌آید. گاهی این رگ‌ها ممکن است از جلوی کلیه رد شوند و روی حالب یعنی همان لوله‌ای که کلیه را به مثانه وصل می‌کند فشار بیاورند و باعث تنگی آن شوند، در این حالت خطر احتمال تخریب کلیه بیشتر است و می‌توان با عمل جراحی آن تنگی را اصلاح کرد.
راه تشخیص کلیه نعل اسبی
از نظر تشخیصی معمولا با سونوگرافی، عدم چرخش کلیه‌ها و شکل قرار گرفتن کلیه تشخیص داده میشود، اما بهترین روش تشخیص بیماری، سیتیاسکن شکم و لگن است.
توصیه ها
* کلیه ها در حالت طبیعی در پهلو قرار دارند و به دلیل این که کلیه نعل اسبی کمی پایین‌تر از کلیه‌های طبیعی است، ممکن است در قسمت جلوی شکم باشد. به همین دلیل این بیماران بهتر است از ورزش‌هایی که ضربات محکم به شکم وارد می‌کنند، مثل تکواندو بپرهیزند.
نکته‌ای که وجود دارد این است که کلیه‌های نعل اسبی به دلیل بالا نرفتن کمتر در بدن محافظت می‌شوند.
* این افراد نمی‌توانند کلیه اهدا کنند، فقط در صورتی می‌توانند که مرگ مغزی شده باشند که در این صورت دو کلیه را به یک فرد پیوند می‌زنند یا این که می‌توان دو کلیه را از هم جدا کرد و بعد پیوند زد.
* اگر فردی کلیه نعل اسبی داشت، باید مایعات بیشتری بنوشد و سالی یک تا سه بار نیز وضعیت کلیه‌های خود را با مراجعه به پزشک بررسی کند.
منبع- تبیان