آنژیوپلاستی باز کردن عروق است ، به طور کلی به عنوان درمان برای آنژین ، بیماری عروق کرونر ، یا بیماری عروق محیطی بکار می رود . آنژیوپلاستی موثر ترین زمانی است که انسداد بین 70 درصد و 90 درصد است و فقط بر یک یا دو محل در داخل سرخرگ ها تاثیر می گذارد.
بر اساس آخرين مطالعات انجام شده، آن دسته از بيماران قلبي که براي رفع انسداد شريان هاي خوني شان روش آنژيوپلاستي را برگزيده‌اند، امکان اين که مجبور باشند در آينده مجددا از اين روش يا روش‌هاي درماني ديگر استفاده کنند، زياد است.
در نشستي که اخيرا جامعه جراحان قلب و عروق اروپا درباره درمان بيماران مبتلا به انسداد عروق قلبي در مونيخ برگزار کردند، اين سوال مطرح بود که بين روش هاي درماني باي پس و آنژيوپلاستي، انتخاب کدام بهتر و عاقلانه تر است تا کمترين مشکل و عوارض جانبي را براي بيمار در پي داشته باشد و احتمال برگشت پذيري بيماري را هم به حداقل برساند؟
نتيجه بحث ها و تحقيقات اين متخصصان نشان داد که احتمال بازگشت بيماري و احتياج مجدد به روش هاي درماني ديگر(پس از يک سال) در بيماراني که آنژيوپلاستي کرده‌اند، دو برابر است.
به گفته دکتر هينز درکسل، استاد دانشگاه اينسبراک استراليا، اگر بيماران قلبي مي‌خواهند حداقل 10 سال از شر مشکلات قلبي خلاص شوند بايد جراحي اي را بپذيرند که لازمه اش شکافتن قفسه سينه است. به عبارت ديگر عمل باز قلب بهترين پيشنهادي است که مي توان به بيماران دچار انسداد عروق قلبي کرد.
وقتي رگ هاي قلب گرفتگي دارد
وقتي رگ هاي قلب دچار گرفتگي مي شوند، متخصصان قلب و عروق، دو راه پيش رو دارند: اولين راه که قدمت بيشتري هم دارد، انجام عمل باي پس قلب است. گزينه ديگر هم که در سال هاي اخير وارد بازار پزشکي شده، آنژيوپلاستي است که طرفداران زيادي دارد،شايد به اين خاطر که در اين روش احتياج به عمل باز قلب از بين مي رود.
در آنژيوپلاستي که برخي افراد آن را با نام بالون مي شناسند، پزشکان بالوني را وارد رگ هاي مسدود قلب مي کنند و با اين کار سبب خارج شدن زايداتي مي شوند که باعث گرفتگي رگ ها شده، در نتيجه خون دوباره در رگ ها به جريان درمي‌آيد.
پزشکان اروپايي، بيش از سه هزار بيمار قلبي را که عمل باز قلب يا آنژيوپلاستي انجام داده بودند مورد مطالعه و بررسي قرار دادند. يک سوم اين بيماران به علت شرايط خاص ژنتيکي نياز به جراحي داشتند، اما روي بقيه بيماران به صورت تصادفي عمل باز قلب يا آنژيوپلاستي انجام شد و نتيجه اين بود: «بيماراني که آنژيوپلاستي شده بودند، به طور متوسط به 5 استنت در رگ هاي شان نياز داشتند.» استنت‌ها، فنرهاي کوچکي هستند که مانند يک ستون در رگ ها کار گذاشته مي شوند تا مانع رشد ديواره رگ و به هم چسبيدگي و انسداد آن شوند. بعد از گذشت يک سال، محققان به اين نتيجه رسيدند که ميزان مرگ و مير در بين هر 2 گروه از بيماران تقريبا يکسان و برابر است، اما حدود 14 درصد از بيماراني که آنژيوپلاستي شده بودند پس از يک سال دوباره مجبور بودند اين روش يا روش‌هاي درماني ديگري را به خاطر بازگشت بيماري شان تجربه کنند، در حالي که اين رقم در بين بيماران عمل شده تنها حدود 6 درصد بود.
از طرفي، امکان حمله قلبي در افرادي که عمل باز انجام داده بودند، 2 درصد بود که اين رقم در بين آنژيوپلاستي ها صفر بود.
مقاله پر سر و صدا
در يکي از پر سر و صداترين مقالاتي که در مجله معتبر پزشکي نيو انگلند در ژانويه 2009 به چاپ رسيد، متخصصان اعلام کردند که هنوز هم عمل باي پس بهترين و مناسب ترين گزينه براي باز کردن عروق مسدود قلب است. به همين خاطر پزشکان متخصص قلب و عروق، قبل از هر کاري بايد در مورد اثربخشي بيشتر باي پس و امکان برگشت پذيري بيشتر در روش آنژيوپلاستي با بيمار صحبت کنند و سعي کنند او را متقاعد کنند که بهترين روش را با توجه به شرايطش برگزيند.
طول مدت عمل باز قلب تقريبا 5 ساعت است که بيمار در تمام اين ساعات در بي هوشي کامل به سر مي برد و حدودا يک ماه بعد از عمل، او سلامت خود را به دست مي آورد و فعاليت هاي روزمره‌اش را از سر مي گيرد، اما بيماراني که آنژيوپلاستي مي شوند، حدودا از 3 يا 4 روز بعد از عمل مي توانند مانند سابق(اگر در مواردي منع پزشکي نداشته باشند) به کارهاي خود بپردازند.
با اين حال توجه به اين نکته مهم است که هر چند، مدت عمل و بهبودي و پشت سر گذاشتن علايم پس از آن، در باي پس بيشتر از آنژيوپلاستي است، اما نتيجه و اثربخشي باي پس بيشتر مي باشد.
وقتي که در سال 2003 استنت هاي پوشيده شده با دارو به جهانيان معرفي شد، بيشترين ميزان فروش تجهيزات پزشکي را به خودش اختصاص داد، زيرا اعتقاد پزشکان بر اين بود که اين فنرهاي کوچک وقتي در رگ ها کار گذاشته مي شوند، دارويي از خود ترشح مي کنند که باعث جلوگيري از رشد ديواره رگ و در نتيجه پيشگيري از انسداد آن مي شوند و مي توانند آنژيوپلاستي را به عملي اثربخش تر با امکان برگشت پذيري کمتري نسبت به باي پس تبديل نمايند، اما تحقيقات و مطالعاتي که در سال 2006 انجام شد، نشان داد که خطر لخته شدن خون و عوارض جبران ناپذير آن در بيماراني که از استنت هاي دارويي استفاده کرده بودند، بعد از چند ماه يا حتي يک سال، بسيار افزايش يافت و همين امر باعث شد تا پزشکان در استفاده از اين نوع استنت ها، احتياط بيشتري کنند و فقط در موارد خاص و در بيماراني که چاره‌اي جز استفاده از استنت دارويي ندارند، از آن استفاده نمايند.
پزشکان بر اين امر تاکيد دارند که اطلاعات و تحقيقات بيشتري براي پي بردن به معايب و مزاياي عمل باي پس و آنژيوپلاستي نياز است و براي اينکه مشخص شود روش هاي درماني مختلف چه تاثيري روي بيماران داشته اند، حداقل به 5 سال زمان پس از درمان نياز است و شايد پس از 5 سال بتوان گفت که آيا درماني که روي بيمار انجام شده نتيجه موثر و دلخواه را برايش در پي داشته يا نه؟
نظر دکتر حسن عارفي استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران و متخصص قلب و عروق در اين باره چنين است:
روش جراحي CABG يا پيوند باي پس عروق کرونر قلب، يک عمل جراحي باز است که در آن، از يکي از شريان هاي پا که به عضلات خون مي رساند، برداشته شده و يک سر آن را به آئورت و سر ديگر آن را به پشت قسمت مسدود شده ي قلب، پيوند مي زنند.
اين روش معمولا در افرادي استفاده مي شود که بيش از دو يا سه رگ تنگ داشته و رگ هايش خراب و مشکل دار است، يا هر سه رگ اصلي کرونر آن ها تنگي هاي وسيع دارد.
اما در افرادي که يک يا دو رگ از رگ هاي خون رسان قلب شان به خصوص در قسمت هاي ابتدايي رگ مسدود شده و هنوز کلفت است، آنژيوپلاستي کرده و بالون مي زنند تا لوله هايي وارد سرخرگ هاي مسدود شود و آنگاه بالون هاي متصل به آن را باد مي کنند تا راه، باز شده و سپس استنت مي گذارند.
دو نوع استنت داريم: دارويي و غيردارويي.
استنت دارويي به ندرت لخته مي شود، ولي در استنت غيردارويي بيمار بايد روزي يک عدد قرص بخورد، در صورتي که بعد از استنت گذاري حتي پس از گذشت يک سال، قرص هاي ضد انعقاد خون بيمار قطع شود، حدود 20 تا 40 درصد خطر سکته قلبي وجود دارد و بنابراين در اين روش بيمار محکوم است که يک عمر از داروهاي ضد انعقادي استفاده کند.
معمولا در آنژيوپلاستي يکي از عوارض نسبتا شايع اين است که اگر پزشک تبحر کافي نداشته باشد، طي فشاري که توسط بالون به رگ وارد مي شود، رگ پاره مي شود که البته در بيمارستان هايي که آنژيوپلاستي انجام مي شود دکتر بي هوشي و جراح قلب آماده‌اند تا در صورت نياز به بيمار کمک کنند.
از عوارض روش قلب باز هم اين است که ممکن است رگ ها خوب به هم پيوند نخورند، يا به هم بچسبند. از طرف ديگر در جراحي‌هاي باز، باز شدن قفسه ي سينه، بار رواني زيادي را براي بيمار به همراه دارد و وضعيت عمومي بيمار پس از عمل و بهبود و ترميم زخم ها از ديگر مشکلات بيماران بعد از جراحي‌هاي باز قفسه سينه است.
در آنژيوگرافي مشخص مي شود که کدام بيمار براي عمل جراحي قلب باز و کدام بيمار براي استنت مناسب تر است و اين بستگي به قسمتي از رگ هاي کرونر دارد که مسدود شده است.
منبع- تبیان