چه عواملی در بروز مشکلات دهان و دندان تاثیرگذارند و یک لثه سالم چه ویژگی هایی دارد و چه نشانه هایی می توانیم بفهمیم لثه هایی سالم داریم توصیه پزشکان در این زمینه چیست
درست است‌لبخند زیبا و دندان سالم همیشه در نگاه اول به چشم می‌آید اما بار همه این زیبایی و درخشانی را لثه‌هایی به دوش می‌کشند که کمتر دیده می‌شوند. همه چیز تا وقتی لثه‌ها سالم باشند، مرتب است اما وای به روزی که این سنگ‌های زیر آسیاب مثل همیشه نباشند و سلامت‌شان را ازدست بدهند، دیگر خبری از زیبایی و سلامت نیست.
خیلی‌ها وقتی به دندانپزشک مراجعه می‌کنند که دندان درد داشته باشند یا ترمیمی نیاز داشته باشند درحالی که متخصصان توصیه می‌کنند هر چند وقت یک‌بار هم باید نگاهی به سلامت دندان‌ها انداخت. سلامت لثه در طول عمر دندان‌ها و زیبایی آنها بسیار موثر است. پس هر تغییر شکل و خونریزی در آن باید درمان شود. دکتر علیرضا آشوری، دندانپزشک، درباره یکی از شایع‌ترین بیماری‌های لثه که خیلی از افراد آن را تجربه کرده‌اند توضیح‌می‌دهد.
غذا لای دندان‌ها گیر نکند
التهاب و عفونت لثه یکی از عمده‌ترین مشکلاتی است که در بافت لثه ایجاد می‌شود. این عفونت زمانی رخ می‌دهد که موادغذایی به‌طور مرتب از روی دندان‌ها پاک نشود. اگر این اتفاق رخ دهد، بقایای موادغذایی و باکتری‌ها که به پلاک معروف هستند، بعد از مدتی به شیار لثه نفوذ می‌کنند. این مواد یکی از مهم‌ترین مواد آسیب‌رسان به لثه و دندان هستند. به‌همین دلیل باید به‌موقع و به‌درستی از روی دندان‌ها پاک شوند.
وقتی پلاک‌ها جرم می‌سازند
پلاک‌ها اگر به‌موقع از روی دندان‌ها برداشته نشوند، به مرور زمان بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند و مواد معدنی بزاق را به خود جذب می‌کنند و بعد از مدتی تبدیل به جرم می‌شوند. زمانی که پلاک روی دندان تشکیل می‌شود، قابل رویت نیست، اما جرم به‌راحتی روی دندان قابل رویت است. جرم‌ها بافت سختی هستند که بین دندان و روی آنها قرار می‌گیرند.
عفونت لثه خبر نمی‌دهد
التهاب لثه در مراحل اولیه قابل دید نیست. خیلی از افراد ممکن است بهداشت دهان و دندانشان را به‌درستی رعایت نکنند و معتقد باشند این عملکرد تا به حال آسیبی به دندان یا لثه‌شان وارد نکرده است. این مشکل در مراحل اولیه بدون علامت است و زمان می‌برد تا خودش را نشان دهد، اما زمانی که نمایان می‌شود وضعیت جالبی به‌همراه ندارد. در این وضعیت، جرم از بافت لثه عبور می‌کند و به استخوان لثه می‌رسد. در این حالت خیلی از افراد فکر می‌کنند که باید درد داشته باشند یا با علامتی همراه باشد که فرد را متوجه خود کند، درصورتی که در این شرایط خبری از درد و علامت نیست و تنها اتفاقی که در این مرحله می‌افتد خورده شدن استخوان براثر عفونت است.
استخوان به مرور زمان بر اثر عفونت درمان نشده، تحلیل می‌رود تا جایی که بعد از مدتی دندان‌ها لق می‌شوند. شاید این جمله را از افراد مسن شنیده باشید که می‌گویند «دندان‌هایم سالم بودند، اما به‌طور ناگهانی لق و کنده شدند.» همیشه این نکته را به‌یاد داشته باشید که دندان‌ها بی‌دلیل و بدون هیچ اتفاقی لق نمی‌شوند، مگر اینکه پای یک مشکل مثل ضربه خوردن یا عفونت پیشرفته لثه در میان باشد. همچنین یکی دیگر از علائم التهاب لثه در مرحله پیشرفته، فاصله افتادن بین دندان‌هاست. درمان این عفونت‌های شدید بسیار مشکل، وقت‌گیر و هزینه‌بردار است.
یک قطره خون را هم جدی بگیرید
یکی از اولین علائمی که باعث می‌شود تا به مشکل لثه مشکوک شوید، خونریزی لثه است. به‌طور مثال حین مسواک زدن متوجه می‌شوید که از دندان‌تان خون می‌آید. تحت هیچ شرایطی از لثه نباید خون بیاید، حتی یک قطره و اگر با این مشکل مواجه شدید، بدانید که مشکلاتی در راه است. پس اگر چندین‌بار حین غذا خوردن یا مسواک زدن لثه‌تان دچار خونریزی شد، برای علت‌یابی به دندانپزشک مراجعه کنید، به احتمال زیاد ممکن است مشکل از التهاب لثه باشد.
از نخ دندان درست استفاده می‌کنید؟
یکی از مشکلاتی که خیلی از افراد از آن شکایت می‌کنند و از استفاده آن فراری هستند، نخ دندان است زیرا حین استفاده از آن لثه‌شان خون می‌آید. این نوع خونریزی در اغلب موارد به این دلیل است که نخ بین دندان‌ها به‌درستی کشیده نمی‌شود. اکثر این افراد وقتی نخ را می‌کشند به‌طور مستقیم روی لثه قرار می‌دهند، مثل ضربه شمشیر این حرکت باعث می‌شود لثه چاک بخورد. درصورتی که نحوه صحیح نخ دندان کشیدن به‌صورت اره‌ای است و نخ دندان نباید روی لثه قرار بگیرد؛ بلکه باید از کنار لثه عبور کند.
جرم‌گیری را دست‌کم نگیرید
اگر فردی در مراحل ابتدایی (التهاب فقط روی بافت لثه باشد) متوجه این مشکل شود، ممکن است به درمان خاصی نیاز نباشد. فقط کافی است فرد بهداشت دهان و دندانش را به‌خوبی رعایت کند، یعنی مسواک را با دقت بزند و داخل شیار لثه را با نخ دندان و مسواک به‌خوبی تمیز کند و در آخر هفته‌ای دو تا سه‌بار از دهانشویه ضدعفونی کننده استفاده کند؛ احتمال دارد التهاب لثه در مراحل اولیه ازبین برود، اما معمولا زمانی بیماران به دندانپزشک مراجعه می‌کنند که کار از کار گذشته باشد و لثه‌ها ملتهب، قرمز و خونریزی داشته باشند و حتی دهان بوی بدی بدهد.
در این مرحله دیگر با رعایت نکات بهداشتی مثل مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و… نمی‌توان مشکلی را حل کرد و باید سراغ قلم‌های جرم‌گیری رفت. این قلم‌ها جرم را از روی سطح دندان و حتی گاهی از روی سطح ریشه دندان برمی‌دارد. اگر به‌موقع درمان انجام شود، با این روش، لثه می‌تواند دوباره سلامتش را به‌دست آورد. البته به شرط آنکه التهاب در مرحله پیشرفته نباشد، در این صورت با یک یا دو جلسه جرم‌گیری مشکل حل خواهد شد. این نکته را هم فراموش نکنید که جرم‌گیری باید توسط دندانپزشک انجام شود.
بوی بد دهان؛ زنگ خطر
بوی بد دهان یکی دیگر از علائم اولیه مشکلات لثه است. بعضی مراجعین می‌گویند تا به حال سابقه نداشته دهان‌شان بوی بد بدهد، اما به‌طور ناگهانی بعد از مدتی دهان‌شان بوی بدی می‌دهد، طوری که حتی با چندبار مسواک زدن و خوردن خوشبوکننده‌های دهان هم بوی بد برطرف نشده است. یکی از دلایل اصلی بوی بد دهان، عفونت‌های لثه است. اگر مشکل ناشی از عفونت لثه باشد و به‌موقع درمان شود بوی بد دهان طی 24ساعت ازبین خواهد رفت.
حرفه‌ای جرم‌گیری کنید
برخی افراد تصور می‌کنند که با جرم‌گیری مینای دندان‌های‌شان برداشته شده و به دندان آسیب وارد می‌شود. درصورتی که این قلم‌ها به‌صورتی طراحی شده‌اند که توان این کار را ندارند و فقط جرم را از روی سطح دندان‌ها پاک می‌کنند.
زمانی که استخوان لثه التهاب شدید پیدا کند، جرم‌گیری به‌تنهایی به‌کار برده نمی‌شود و باید از روش‌های جراحی هم کمک گرفت. اما اگر وارد مرحله لق شدن دندان‌ها شویم، علاوه بر تمام این کارها باید از پیوند لثه استفاده کنیم. آخرین درمان برای این مشکل خارج کردن دندان است، برای همین توصیه می‌شود تا قبل از رسیدن به آخرین مرحله درمان مشکلات لثه را شناسایی و درمان کنیم. برای شناسایی این قبیل مشکلات دهانی باید چکاپ‌های 6ماهه داشته باشید. در چکاپ اصولا وضعیت دندان‌ها، لثه‌ها و جرم‌گیری روی دندان‌ها مورد بررسی قرار گرفته می‌شوند. درصورت تشخیص مشکل می‌توان آنها را در مراحل اولیه و با صرف وقت و هزینه کمتری درمان کرد.
چند وقت یک‌بار جرم‌گیری کنیم؟
به‌صورت تئوری گفته می‌شود اگر فردی بهداشت دهان را به‌خوبی رعایت کند (یعنی به‌موقع مسواک بزند، از نخ دندان به‌درستی استفاده کند و دهانشویه به‌کار ببرد) احتمال تشکیل شدن جرم روی دندان‌های این فرد کم است. البته این شرایط بسیار نادر است و در کمتر افرادی این مزیت دیده می‌شود. اما افرادی که بهداشت را رعایت می‌کنند و به‌موقع چکاپ‌های‌شان را انجام می‌دهند، ممکن است بین یک تا یک سال‌ونیم به جرم‌گیری نیاز نداشته باشند.
به‌طور کلی جرم روی دندان به سمت لثه ایجاد می‌شود. همچنین در قسمت‌هایی که غده‌های بزاقی وجود دارند مثل دندان‌های جلویی فک پایین در پشت دندان جرم بیشتر دیده می‌شود. وقتی جرم تشکیل می‌شود در ابتدا به رنگ زرد روشن است و نباید با رنگ گرفتن دندان اشتباه گرفته شود، چون رنگ تیره است و معمولا سطح بیرونی دندان‌ها را درگیر می‌کند.
این باور را فراموش کنید
جرم به‌صورت خودبه‌خود ازبین نمی‌رود و باید با کمک قلم‌های جرم‌گیری آنها را ازبین برد. اما خیلی از افراد فکر می‌کنند با کمک بعضی خمیردندان‌های ضدجرم می‌توانند این مشکل را برای همیشه برطرف کنند. درصورتی که درمورد تاثیر این خمیردندانها تردید وجود دارد، حتی ممکن است مضر هم باشند. برای همین بازهم تاکید می‌شود، وقتی جرم روی دندان تشکیل شود هیچ وسیله و راهکاری قادر به ازبین بردن آن نیست، مگر با قلم‌های جرم‌گیری.
فریب تبلیغات را نخورید
خمیردندان‌های ضدجرم نباید زیاد استفاده شوند؛ این خمیردندانها اساسا ضدجرم نیستند و بیشتر برای پاک کردن رنگ از روی دندان‌ها طراحی شده‌اند. به‌علاوه این خمیردندانها بیشتر ساینده هستند و ذرات ساینده بسیار قوی دارند که اغلب افراد بی‌محابا از این خمیردندانها استفاده می‌کنند، به‌همین دلیل بعد از مدتی لثه ازبین می‌رود. برای همین توصیه می‌شود درصورتی که با مشکلات دندانی و لثه‌ای مواجه می‌شوید سراغ تبلیغات بی‌پایه و اساس نروید و ابتدا توسط یک دندانپزشک ویزیت شوید. به‌یاد داشته باشید که اگر بافتی از حفره دهان ازبین برود دیگر قابل برگشت‌نیست.
لثه سالم چه شکلی است؟
رنگ لثه سالم باید حتما صورتی باشد. لثه‌ای که از رنگ صورتی به سمت قرمز پررنگ یا بنفش می‌رود، نشان‌دهنده این است که لثه دچار مشکل شده است. حتی اگر لثه از رنگ طبیعی‌اش کم‌رنگ‌تر شود بازهم نشان‌دهنده مشکل است که در اغلب موارد نشانه کم‌خونی در افراد است.
مجله سیب سبز – رزیتا اشتری
