کولیت می تواند حاد (ناگهانی) یا مزمن (بلند مدت) باشد. شرایط مختلف می تواند به کولیت حاد منجرشود.کولیت مزمن معمولا یک شکل التهابی بیماری روده است، یک بیماری خود ایمنی است. علائم کولیت عبارتست از درد شکم، کرامپ و اسهال.دکتر بر اساس علائم، آزمایش خون می تواند عوامل بیماری زا را تشخیص دهد. درمان ممکن است شامل استفاده از داروهای التهاب یا عفونت و همچنین داروهای ضد اسهال باشد
به التهاب روده بزرگ يا كولون، كوليت گفته مي‌شود. كولون بخشي از دستگاه هاضمه است كه مواد دفعي در آن انباشته مي‌شوند. ركتوم بخش انتهايي كولون پيش از آنوس (مقعد) است.
كوليت به اشكال مختلف شامل اولسراتيو يا زخمي، بيماري كرون ، كوليت عفوني ، كوليت با غشاي كاذب و اسپاسمي روي مي‌دهد.
در مبتلايان به كوليت اولسراتيو ، زخم‌ها و التهاب ديواره داخلي كولون منجر به بروز علايم درد شكمي ، اسهال و خونريزي متناوب ركتوم مي‌شود.
كوليت اولسراتيو طولاني مدت ، خطر سرطان كولون را افزايش مي‌دهد. همچنين با التهاب مفاصل ، ستون فقرات ، پوست ، چشم و كبد ارتباط دارد.
علل كوليت اولسراتيو
علل اين بيماري و بيماري كرون ناشناخته است. امروزه مدرك متقاعد كننده‌اي وجود ندارد كه اين دو بيماري به واسطه عفونت ايجاد شوند و هيچ يك هم مسري نيستند. كوليت اولسراتيو به وسيله فعال شدن غيرطبيعي دستگاه ايمني بدن در روده‌ها ايجاد مي‌شود. سيستم ايمني شامل سلول‌هاي ايمني و پروتئين‌هايي است كه اين سلول‌ها توليد مي‌كنند و همراه با هم براي دفاع بدن در مقابل باكتري‌هاي مضر ، ويروس‌ها ، قارچ‌ها و ديگر مهاجمان خارجي عمل مي‌كنند.
فعال شدن سيستم ايمني باعث التهاب داخل بافت‌هاي فعال شده مي‌شود.
به طور طبيعي سيستم ايمني تنها زماني فعال است كه بدن در معرض مهاجمان مضر قرار گيرد اما در مبتلايان به بيماري كرون و كوليت اولسراتيو ، ايمني بدن به طور غيرطبيعي و در غياب عوامل خارجي فعال مي‌شود.
ادامه اين فعاليت به ايجاد التهاب و زخم مي‌انجامد. حساسيت به اين فعاليت غيرطبيعي دستگاه ايمني بدن ارثي است.
بنابراين بستگان درجه يك (خواهر و برادر، فرزندان و والدين) مبتلايان بيماري التهاب روده (IBD) ممكن است به اين بيماري دچار شوند.
علايم كوليت اولسراتيو
نشانه‌هاي اين بيماري شامل خونريزي از ركتوم و اسهال است اما طيف وسيعي از علايم را در ميان بيماران دارد. تنوع نشانه‌ها تفاوت‌هايي را در شدت بيماري و التهاب سبب مي‌شود.
كوليت اولسراتيو براساس محل و شدت التهاب در روده به انواع مختلف تقسيم‌بندي شده است:
1- پروكتيت اولسراتيو: التهابي كه به ركتوم محدود مي‌شود. گاهي تنها نشانه آن خونريزي متناوب ركتوم است. ساير بيماران با التهاب بيشتر درد ركتوم را نيز تجربه مي‌كنند.
2- پروكتوسيگوئيديت: التهاب ركتوم و كولون سيگموئيد (بخش كوتاهي از كولون و كنار ركتوم)
3- كوليت سمت چپ: التهابي كه در ركتوم آغاز شده و تا كولون چپ ادامه مي‌يابد. علايم آن شامل كوليت با اسهال خوني، انقباضات شكمي، كاهش وزن و درد سمت چپ شكم است.
4- پانكوليت: التهابي كه همه كولون (كولون راست، چپ، عضله متقاطع و ركتوم) را تحت تاثير قرار مي‌دهد. نشانه‌هاي آن عبارتند از: اسهال خوني، انقباضات و درد شكمي ، كاهش وزن ، خستگي، تب و عرق شبانه. برخي بيماران علايم خفيف‌تري دارند كه به سرعت به دارو پاسخ مي‌دهند.
5- كوليت بدخيم: نوع نادر اما شديد پانكوليت است. مبتلايان به شدت بيمار هستند و به درد شديد شكمي، از دست دادن آب بدن، اسهال خوني، و حتي شوك دچار مي‌شوند. اين افراد در معرض ابتلا به آماس سمي كولون و پارگي آن قرار دارند. درمان اين بيماران تنها در بيمارستان و با داروهاي قوي انجام مي‌گيرد.
در صورت عدم پاسخ به درمان، جراحي و حذف كولون آسيب ديده براي جلوگيري از پارگي كولون ضروري است.
تشخيص
تشخيص كوليت اولسراتيو با توجه به علايم شامل درد شكمي، خونريزي ركتوم و اسهال صورت مي‌گيرد. آزمايش مدفوع از نظر انگل و عفونت نيز انجام مي‌شود چرا كه علايمي شبيه به نشانه‌هاي كوليت ايجاد مي‌كنند. آزمايش خون نيز ممكن است آنمي و افزايش گلبول‌هاي سفيد خون يا ميزان سديمانتاسيون (ته نشيني) خون را نشان دهد.
افزايش گلبول‌هاي سفيد و سديمان هر دو منعكس‌كننده وجود التهاب در كولون است. تاييد كولون اولسراتيو نيازمند بررسي روده بزرگ از طريق كولونوسكپي يا سيگموئيدوسكوپي است.
اطلاع از شدت و گسترش كوليت در انتخاب نوع درمان حائز اهميت است. عكس‌برداري با باريم‌انما هم مي‌تواند علايم كوليت اولسراتيو را نشان دهد.
درمان
روش‌هاي درمان كوليت اولسراتيو شامل دارو و جراحي هستند. اما جراحي براي كساني است كه به التهاب شديد و مشكلات خطرآفرين دچار مي‌شوند.
داروي خاصي براي درمان كامل كوليت اولسراتيو وجود ندارد و مبتلايان معمولا دوره‌هاي متناوب عود بيماري را تجربه مي‌كنند. طي اين دوره‌ها علايم درد شكمي، اسهال و خونريزي ركتوم تشديد مي‌شود و با فروكش كردن نشانه‌ها بهبودي تا حدي صورت مي‌گيرد.
همانطور كه اشاره شد معمولا نوع اولسراتيو با داروي خاصي درمان نمي‌شود و لذا هدف استفاده از داروها كمك به رفع علايم، حفظ اين حالت و بهبود كيفيت زندگي بيمار است. به طور كلي داروهاي كوليت اولسراتيو شامل:
1 ) عوامل ضدالتهابي مانند تركيبات 5-ASA ، كورتيكواستروئيدها
2) تعديل‌كننده‌هاي ايمني مانند سيكوسپورين، متوتركسات و برخي داروهاي ديگر هستند.
اخيرا يك داروي جديد حاوي نيكوتين به كار مي‌رود. مدتهاست ديده شده احتمال كوليت اولسراتيو در افراد غيرسيگاري بيشتر است. در شرايط خاص درمان بيماران با نيكوتين صورت مي‌گيرد.
