چه بیماری ها و مشکلاتی در بدن می توانند روی صدای ما تاثیر بگذارند و موجب تغییر در آن شوند کدام بیماری ها می توانند به صوت و آوای ما آسیب وارد کنند توصیه متخصصین گوش و حلق و بینی در مورد حفاظت از حنجره چیست
یکی از تفاوت های انسان با سایر موجودت در قدرت سخن گفتن همراه با ایجاد اصوات همگون است. صدا و کلام نقش مهمی در زندگی انسان دارند چون تمام ارتباط ها و ابراز احساس ها با این دو توانایی انجام می شوند و هر عاملی که صدا و کلام را دستخوش تغییر کند، باعث اختلال در کیفیت زندگی خواهد شد. در این مطلب با مهم ترین و رایج ترین علل تغییر صدا آشنا خواهیدشد.
1- سرماخوردگی: مهم ترین عاملی که باعث تغییر صدا می شود، سرماخوردگی است. سرماخوردگی با چند مکانیسم صدا را تغییر می دهد. اولین اختلال مربوط به درگیری سینوس ها و مجرای بینی است. گرفتگی و ترشحات داخل سینوس و مجرا باعث بسته شدن مجاری صوتی می شود. مکانیسم بعدی مربوط به التهابی است که در اثر فعالیت ویروس ناشی از سرماخوردگی در تارهای صوتی ایجاد می شود. این بیماری لارنژیت نام دارد و افراد مبتلا بعد از سرماخوردگی هر کاری می کنند، نمی توانند صدایی از گلو خارج کنند. بعد از بهبود سرماخوردگی صدا خود به خود به وضعیت قبلی بر می گردد ولی لارنژیت به درمان نیاز دارد. درمان، استراحت تارهای صوتی است، یعنی فرد باید یکی- دو روز از صحبت کردن اجتناب کند. استفاده از مایعات گرم و داروهای رقیق کننده خلط و ضدالتهاب هم کمک کننده هستند.
2- ریفلاکس معده: 60 درصد افرادی که دچار گرفتگی صدا و بیماری مزمن حنجره هستند ریفلاکس دارند. ریفلاکس بیماری ای است که به دلیل اشکال در دهانه مری، اسید معده وارد حلق می شود و به تارهای صوتی صدمه می زند و باعث تغییر صدا می شود.
3- سرفه: سرفه در اثر وجود بیماری در ریه هاست. افرادی که زیاد سرفه می کنند نفس خوبی برای صحبت کردن ندارند. همچنین سرفه در درازمدت، باعث تغییر در انعطاف تارهای صوتی می شود.
4- سیگار: سیگار ماده دخانی ای است که روی تارهای صوتی و ریه ها اثر می گذارد. تاثیر سیگار روی حنجره می تواند منجر به بدخیمی شود. می توان گفت سرطان حنجره رابطه مستقیم و تنگاتنگی با سیگار دارد. با حذف سیگار تقریبا می توانیم سرطان حنجره را ریشه کن کنیم. اگر فرد سیگاری به مدت 2 هفته دچار گرفتگی و تغییر صدا شود حتما باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند تا تارهای صوتی اش کاملا بررسی و حتی در صورت لزوم نمونه برداری انجام شود. تشخیص زودرس سرطان حنجره بسیار مهم است. برخلاف بقیه سرطان ها اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، سرطان درمان پذیر است و می توان بقیه تارهای صوتی را حفظ کرد تا توان صحبت کردن از بیمار گرفته نشود.
5- گره یا ندول تار صوتی: افرادی دچار این بیماری می شوند که از تارهای صوتی شان استفاده بدی می کنند. افرادی که نیاز زیادی به استفاده از صدا دارند، خوانندگان و نوحه خوانان هستند. البته افرادی که با خواندن دچار گرفتگی صدا می شوند، خوانندگان حرفه ای نیستند و آموزش کافی برای استفاده درست از تارهای صوتی ندیده اند. چنین افرادی دچار گرفتگی صدا و به دنبال آن گره در تارهای صوتی می شوند. اگر این افراد همچنان به خواندن نادرست ادامه دهند ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند. چون ندول ها باید برداشته شوند.
6- کم کاری تیروئید: این بیماری هم تاثیر بدی روی تارهای صوتی می گذارد و در مواقع شدید باعث ایجاد پولیپ روی تارها صوتی می شود. پولیپ گوشت اضافه ای است که اجازه حرکت درست به تارهای صوتی نمی دهد.
7- موارد متفرقه موثر روی صدا: موارد زیادی روی تارها و تولید صدا اثر می گذارند. به بعضی از آنها ثانویه به تولید صدا گفته می شود. مثلا بیمار جراحی ای روی حنجره انجام می دهد که در اثر دستکاری به بعضی از تارها آسیب وارد می شود و بعد جراحی بیمار صدای دیگری پیدا می کند.
8- اختلال تکلم در کودکان: بعضی از کودکان دیر زبان باز می کنند. والدین فکر می کنند کودک دچار مشکلی در حنجره است. در این مواقع باید به وضعیت شنوایی کودکان توجه کرد. خیلی از کودکان در حقیقت شنوایی خوبی ندارند که نمی توانند صحبت کنند. مشکلات مادرزادی حنجره و گوش هر 2 باید در کودک بررسی شود.
شباهت تارهای صوتی و گیتار
تارهای صوتی برای تولید صدا مکانیسمی مانند یک آلت موسیقی دارند. اگر بخواهیم گیتار را با سیستم صوتی انسان مقایسه کنیم، باید بگوییم حنجره در سیستم صوتی انسان به تارهای گیتار شباهت دارد. تمام اجزایی که در سر و صورت ما قرار گرفته اند و به تولید صدا کمک می کنند هم همان محفظه و بدنه گیتار هستند. عضلات اطراف دهان، صورت و ریه ما نیز درواقع دست نوازنده هستند که باعث تولید صدا می شوند. این تشبیه فقط به این علت بیان شد تا بدانید که اختلالات صدا همیشه مربوط به حنجره و تارهای صوتی نیست و درست مانند گیتار اگر هر جزء از اعضای کمک کننده به حنجره دچار مشکلی شود، صدا و کلام نیز دچار مشکل خواهد شد. بخشی از صدا در بینی تنظیم می شود. اگر بینی گرفته باشد صدا تودماغی خواهد شد.
بخشی دیگری از صدا نیز در ریه تنظیم می شود. اگر ریه توان خوبی نداشته باشد صدا ممکن است خش دار، خفه یا به اصطلاح کم جان باشد. اما بیماری های حنجره بسیار مهم هستند. برای تولید صدای مناسب باید تارهای صوتی از ارتعاش مناسبی برخوردار باشند. برای ایجاد ارتعاش، جنس مخاط تارها باید خوب و میزان رطوبت باید مناسب باشد تا صدای خوبی تولید شود.
رفع گرفتگی صدا با آبلیمو و عسل
غذاهای تند و محرک، تنقلات شور، غذاهای سرخ کردنی و چرب، آب داغ، چای پررنگ حاوی کافئین زیاد، بستنی و آب یخ به تارهای صوتی ما صدمه می زند. میوه هایی مانند سیب، گلابی، هندوانه، انواع سبزی های حاوی آنتی اکسیدان و به طور کلی میوه هایی که زیادی ترش و شیرین نیستند برای حنجره مفیدند. اگر دچار گرفتگی صدا هستید می توانید عسل و چند قطره آبلیمو را در آب ولرم حر کنید یا مقداری از نشاسته داخل شیر خنک بریزید و میل کنید.
به طور کلی، برای محافظت از تارهای صوتی باید عوامل آسیب رسان مثل سیگار را کنار گذاشت. همیشه از مایعات به مقدار کافی استفاده کنید. اگر سخنرانی می کنید حتما حین سخنرانی چند بار آب بنوشید. از فریاد زدن و بلند صحبت کردن پرهیز کنید. افرادی که قصد دارند خواننده شوند حتما قبل از شروع، دوره های تخصصی این حرفه را بگذرانند، موارد غذایی حاوی چربی بالا کیفیت صدا را نامطلوب می کند چون مقداری موکوس روی تارهای صوتی تجمعمی یابد که حرکت تارهای صوتی را دشوار می کند. پرکاری تیروئید و ریفلاکس معده هم باید درمان شود.
*متخصص گوش و حلق و بینی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
هفته نامه سلامت – دکتر بابک ساعدی*
